Gửi bình luận
Dọc trên con đường Điện Biên Phủ gần giao lộ Đinh Tiên Hoàng có hai con đường nhỏ song song nhau là Phan Tôn và Phan Liêm, mỗi đường dài khoảng mấy chục mét. Đó chính là tên hai người anh em ruột, con của quan đại thần triều Nguyễn, cụ Phan Thanh Giản.
Vài nét về Phan Thanh Giản
Cuộc đời của cụ Phan Thanh Giản đã chịu nhiều lời dị nghị của thế gian. Mãi cho đến 150 năm sau, cái án trảm giam hậu cũng đã được giải oan. Một phần âu cũng là do thời cuộc rối ren lúc bấy giờ, một phần do chính sách chủ hòa của Phan Thanh Giản mà Pháp không tốn một viên đạn đã có thể chiếm trọn 3 tỉnh miền Tây Nam kỳ để rồi kết thúc với Hòa ước Nhâm Tuất 1862. Cuối cùng cụ phải kết thúc cuộc đời mình bằng chén thuốc độc sau 17 ngày tuyệt thực vì để Pháp hạ thành Vĩnh Long, mang theo bao nhiêu nỗi niềm tâm tư của một vị đại thần vì nước nhưng ngặt nỗi thời thế lại bắt ông làm trái ý vua.
Sau khi thọ tang cha được 3 tháng, Phan Liêm và Phan Tôn cùng nhau triệu tập sĩ phu yêu nước tại các tỉnh Bến Tre, Vĩnh Long, Trà Vinh, Sa Đéc đứng lên chống Pháp. Cuộc kháng chiến bị thất bại. Có một số sách trước đây đã ngộ nhận hai ông Phan Tôn và Phan Liêm tử trận trong cuộc kháng chiến đó. Thật ra, tại thời điểm ấy cũng có một người tên Phan Công Tòng trùng tên với tên thật của ông Phan Liêm và nổi dậy chống Pháp tại Ba Tri trong khoảng thời gian này nên mới có sự nhầm lẫn.
Trở về triều đình, Phan Liêm và Phan Tôn được trọng dụng và cho ra làm quan. Kể từ đó cuộc đời Phan Liêm rẽ sang hướng khác. Ông đã không đi theo con đường chống Pháp năm xưa mà tận trung phục vụ triều đình và nhận lệnh của nhà vua đi bình ổn những cuộc nổi dậy chống Pháp. Năm 1881, Phan Liêm mật trình cho vua Tự Đức một biểu đề ra một số cải cách về giáo dục, thông thương, khai mỏ... để phát triển kinh tế đất nước. Năm 1886, vua Đồng Khánh phong Phan Liêm làm Khâm sai đại thần để ổn định âm mưu bạo động tại Thanh Hóa.
Hoàng Việt
