Người trẻ sống trong lòng các giá trị và làm ra nó

Có thể nói nhiều về những tiêu chí hoặc đúc kết lớn chung nhất.

Nhưng phải kể ngay 2 sự kiện thời sự đang tranh cãi trên mạng xã hội. Một lớn cực, một nhỏ xíu, về cuộc đời thực tế ta đang sống.

Chuyện lớn là vụ án tội ác rùng mình về "dì ghẻ" đánh con chồng, đứa bé 8 tuổi bị đánh dã man đến chết. Bản án tuyên tử hình bị cáo nhưng câu hỏi còn nhức nhối chưa lời đáp: tại sao lại có cô gái trẻ phạm một tội ác kỷ lục mới phi nhân kinh khủng đến vậy trong thời đại “cái gì cũng biết cả"?

Chuyện thứ 2 rất nhỏ, vui vui về việc sử dụng đúng giá trị. Đó là truyền hình trực tiếp World Cup ban đầu đưa các cô gái trẻ đẹp tham gia bình luận bóng đá. Có thể từ ý muốn cho “bữa tiệc hành tinh" thêm vui thêm đẹp trọn vẹn thưởng thức kỹ thuật và vẻ đẹp của môn thể thao vua. Nhưng rồi gặp phản ứng của dư luận khi có người đẹp không rành bóng đá nói sai nói nhầm cả tên đội bóng. Và lập tức được khen khi nhà đài thay đổi, đưa các nữ tuyển thủ bóng đá như HLV Văn Thị Thanh - cựu tuyển thủ SEA Games lên sóng và cô đã làm tốt nhiệm vụ.

(Lời bình trên mạng: "Vậy mới phải chứ lị! Thế, tốt rồi. Lấy luôn làm BLV đi thôi...". Có cả liên hệ kể tội: "Lỗi tại… các ông ham gái đẹp nhé. Mấy ông Việt Nam đi Mỹ, châu Âu chê tiếp viên hàng không già xấu. Người ta chọn chuyên môn phục vụ là tiêu chuẩn đầu chứ không tuyển em xinh xinh làm đổ cà phê nóng lên vest quý ông, kéo đồ trên khoang rơi trúng đầu còn mắng khách. Ai chả biết xinh đẹp cũng là chuẩn tiếp viên, nhưng vừa xinh vừa giỏi hiếm lắm. Coi trọng ưu tiên cái gì thì tùy quý vị nha...").

Chưa nói tới lối sống, cư xử, tài năng giới trẻ… các ưu khuyết mà báo đài nói mãi đến phát thuộc, như năng động thông minh nhạy cái mới; khuyết điểm sốt ruột kiếm tiền, tiêu bạo tay, thực dụng hình thức, giờ giấc lỏng lẻo; thiếu thực tế, kém chịu đựng; lớn lên được chiều chuộng, kém chịu đựng, mỏng manh dễ vỡ… Nhiều bạn sẵn sàng làm hỏng sự nghiệp lớn của mình chỉ vì… ghét đứa trưởng phòng.

Xã hội luôn có nhiều biến đổi, lòng tin phải có cơ sở. Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn có câu hầu như ai cũng thuộc, cũng nhắc, cũng thấm: "Đôi tay nhân gian chưa từng độ lượng", như một nguyên lý đúng mãi, cho dù có bao chuyện về lòng nhân ái. Cuộc sống luôn thay đổi, luôn dữ dội, không dễ dàng bao giờ… Cuộc sống cho ta hoạt động, sống và thử thách nhưng nó không như lòng mẹ bao dung.

Chính vì thế nhân loại luôn sống và tìm kiếm những giá trị tốt đẹp làm những chuẩn mực hướng tới, khiến cuộc đời tốt đẹp hơn.

Mặc dù không thiếu, nhưng đã có 12 giá trị sống UNICEF do các nhà giáo dục từ khắp 5 châu đưa ra cần được hình thành cho giới trẻ, đến nay cũng chưa có gì đáng bỏ đi.

Thời nào chả cần Hòa bình, Tự do, Tôn trọng, Trách nhiệm, Yêu thương, Trung thực, Khiêm tốn, Hạnh phúc, Hợp tác, Khoan dung, Giản dị, Đoàn kết...

Nhưng ở mỗi dân tộc, mỗi thời kỳ lại có những… biến hóa cụ thể, phù hợp, không thể giải thích theo định nghĩa chung nhất. Báo chí cũng không thiếu những tổng kết ưu khuyết của người trẻ Việt Nam, nào là năng động ham học, sáng tạo, tiếp thu nhanh cái mới, khoa học... Việt Nam được gọi là “Do Thái châu Á" nhưng lại thiếu kiến thức cơ bản, cần cù sáng tạo lại không chịu khó tỉ mỉ; đoàn kết nhưng lại thiếu tính... cộng đồng. Thua người Trung Quốc điểm này. Ghen ăn tức ở, thiếu chữ tín.

Chả thế có giai thoại “mấy cái chum”. Phải đậy chum lại kẻo người trong bò ra. Đến cái chum chứa người Việt thì không cần đậy. Lý do là không ai bò ra khỏi đó được. Người này nhô lên sẽ có kẻ kia kéo xuống.

Vì vậy dù không thiếu chuẩn giá trị đã có, nhưng cuộc sống thay đổi nhanh, phải có những chuẩn giá trị mới. Việt Nam cũng đang xây dựng hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, gia đình và chuẩn mực con người. Trong đó, 9 giá trị quốc gia là Hòa bình, Thống nhất, Độc lập, Dân giàu, Nước mạnh, Dân chủ, Công bằng, Văn minh, Hạnh phúc.

Chính thế hệ người trẻ chứ ai, họ sẽ sống trong xã hội đó và góp sức củng cố, tìm ra thêm hệ giá trị phù hợp, đưa đất nước và con người Việt Nam đẹp hơn, để có hạnh phúc cho mọi người, trong đó có chính mình.