Gửi bình luận
Các doanh nghiệp nước ngoài khi trúng thầu cao tốc Bắc - Nam sẽ phải huy động vốn từ nước ngoài để đầu tư dự án và sử dụng nhà thầu Việt Nam thi công. Bộ GTVT cũng đưa ra các quy định chặt chẽ trong hồ sơ mời thầu và hợp đồng BOT để hạn chế thấp nhất tình trạng đội vốn, chậm tiến độ.
Ảnh minh hoạ từ báo Giao thông (ảnh chụp màn hình)Dù 8 dự án PPP cao tốc Bắc - Nam mới chỉ trong giai đoạn sơ tuyển, nhưng trong dư luận xã hội đã có không ít ý kiến cho rằng, các tiêu chí sơ tuyển nhà đầu tư được Bộ GTVT đặt ra quá cao, khiến các doanh nghiệp trong nước khó có cửa cạnh tranh với các nhà đầu tư nước ngoài.
Tuy nhiên, đại diện Vụ Đối tác công tư (PPP - Bộ GTVT) cho biết, theo Luật Đấu thầu và Nghị định 30/2015, các dự án cao tốc Bắc - Nam thực hiện theo hình thức PPP phải đấu thầu quốc tế nên các tiêu chí tuyển chọn nhà đầu tư đều được xây dựng công khai, bình đẳng đối với tất cả các nhà đầu tư, không có tiêu chí nào có lợi hay hạn chế nhà đầu tư của nước này, nước kia.
Xét về những tiêu chí trong hồ sơ mời sơ tuyển, các nhà đầu tư trong nước hoàn toàn có thể cạnh tranh bình đẳng với các nhà đầu tư nước ngoài. Thậm chí, các nhà đầu tư trong nước còn có lợi thế hơn khi có nguyên vật liệu, nhân công tại chỗ, am hiểu dự án, thị trường và trình tự thủ tục của pháp luật Việt Nam.
Hơn nữa, tại Điều 5, Luật Đấu thầu nêu rõ, đối với các nhà đầu tư nước ngoài khi thực hiện các gói thầu ở Việt Nam phải liên danh hoặc sử dụng thầu phụ ở Việt Nam. Do vậy, để phát huy năng lực của các doanh nghiệp trong nước, Bộ GTVT sẽ đưa quy định của Điều 5, Luật Đấu thầu vào hồ sơ mời thầu để bắt buộc các nhà đầu tư nước ngoài khi trúng thầu phải liên danh hoặc sử dụng thầu phụ của Việt Nam thi công.
"Khi đấu thầu quốc tế, nếu nhà đầu tư nước ngoài trúng thầu sẽ phải huy động nguồn vốn quốc tế mang tiền vào Việt Nam đầu tư, còn các nhà thầu thi công sẽ là của Việt Nam. Nói cách khác là mình lấy tiền từ nước ngoài về để cho các nhà thầu trong nước thi công, tạo công ăn việc làm cho các doanh nghiệp trong nước", đại diện Vụ PPP nói.
Cũng theo đại diện Vụ PPP, hiện Bộ GTVT đã thuê 2 đơn vị tư vấn giao dịch quốc tế là Deloitte và Ernst & Young tham gia hỗ trợ, cùng với Bộ GTVT xây dựng hồ sơ mời thầu, dự thảo hợp đồng BOT và các quy định nhằm quản lý chặt chẽ tiến độ, chất lượng, hạn chế thấp nhất tình trạng đội vốn, chậm tiến độ có thể xảy ra.
Và trong hồ sơ mời thầu, hợp đồng dự án sắp tới, Bộ GTVT sẽ đưa ra các chế tài xử phạt rất nặng đối với những nhà đầu tư không đảm bảo yêu cầu, bởi cao tốc Bắc - Nam là dự án trọng điểm, tiến độ và chất lượng công trình phải đặt lên hàng đầu.
Liên quan đến kiến nghị của một số doanh nghiệp trong nước về vốn chủ sở hữu phải đáp ứng tối thiểu 20% tổng mức đầu tư, đại diện Vụ PPP lý giải, theo quy định của pháp luật, đối với các dự án PPP, vốn chủ sở hữu của nhà đầu tư chỉ từ 10 - 15% tổng mức đầu tư, nhưng trong quá trình triển khai các dự án BOT giao thông thời gian qua, một số cơ quan chức năng và dư luận xã hội có không ít ý kiến cho rằng mức quy định như thế là thấp, nhiều người còn bảo nhà đầu tư “tay không bắt giặc”, toàn đi vay ngân hàng để làm BOT.
“Việc nâng mức vốn chủ sở hữu của các nhà đầu tư tại dự án cao tốc Bắc - Nam đã được các bộ, ngành liên quan bàn bạc rất kỹ lưỡng. Sau đó, Chính phủ ban hành Nghị quyết 20/2018, trong đó quy định rõ vốn chủ sở hữu phải đáp ứng tối thiểu 20% tổng mức đầu tư để đảm bảo năng lực tài chính của nhà đầu tư thực hiện dự án. Thậm chí, có nhiều chuyên gia cho rằng nên đưa vốn chủ sở hữu của nhà đầu tư cao tốc Bắc - Nam lên 50 - 60%, nhưng trên thế giới không ai làm thế mà chỉ đưa ra mức hợp lý, vì vốn chủ sở hữu càng cao thì lợi nhuận cho phần vốn này càng nhiều, làm tăng vốn đầu tư dự án”, đại diện Vụ PPP nói và cho biết thêm, theo tính toán của Bộ GTVT, nhiều doanh nghiệp trong nước sẽ đáp ứng được các tiêu chí về tài chính, kinh nghiệm trong bước sơ tuyển nhà đầu tư cao tốc Bắc - Nam.
Không nên hạ tiêu chí đấu thầu?
Chuyên gia tài chính PGS.TS. Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả (Bộ Tài chính) cho rằng, không nên hạ tiêu chí về năng lực tài chính, kinh nghiệm nhà đầu tư các dự án cao tốc Bắc - Nam. Đây là dự án quan trọng quốc gia, làm đường cao tốc đòi hỏi nhà đầu tư phải có năng lực tài chính và năng lực kinh nghiệm.
Nếu chúng ta hạ tiêu chí xuống, sẽ không thể chọn được những nhà đầu tư tốt. Thậm chí còn dẫn tới tình trạng ngựa quen đường cũ, lặp lại những tồn tại, bất cập mà các dự án BOT giao thông mắc phải trong thời gian qua như: Nhà đầu tư không đủ năng lực tài chính, tay không bắt giặc, vốn chủ yếu đi vay ngân hàng khiến hiệu quả dự án kém.
Về vấn đề dư luận nghi ngại nhất hiện nay là việc một số nhà đầu tư ngoại trúng thầu cao tốc Bắc - Nam có thể dẫn tới tình trạng thi công đội vốn, chậm tiến độ như dự án đường sắt Cát Linh - Hà Đông là bài toán rất khó. Cách giải quyết tốt nhất là trong hồ sơ mời thầu, hợp đồng dự án, Bộ GTVT cần phải đưa ra những quy định chặt chẽ, ràng buộc kỹ lưỡng các điều khoản, dứt khoát không được để xảy ra tiêu cực trong quá trình đấu thầu nhà đầu tư.
Đặc biệt, cơ quan chức năng phải thành lập một hội đồng thẩm định độc lập để đánh giá kết quả đấu thầu. Thành phần của hội đồng này phải lựa chọn những người giỏi nhất, có chuyên môn sâu nhất về đấu thầu quốc tế. Trong cơ chế chọn thầu, không nên quá đặt nặng về tiêu chí giá. Ngoài tiêu chí về năng lực tài chính, cần phải thẩm định kỹ càng về kinh nghiệm của các nhà đầu tư. Chỉ có như vậy, chúng ta mới lựa chọn được những nhà đầu tư tốt nhất, đảm bảo thực hiện hiệu quả các dự án cao tốc Bắc - Nam.
Theo Đình Quang/báo Giao Thông
