Thủ tướng: ‘Hầu hết các Hợp tác xã theo mô hình cũ đã thất bại’

Chưa xứng với tiềm năng

Báo cáo tại Đại hội Đại biểu toàn quốc Liên minh HTX Việt Nam lần thứ V tổ chức ngày 19.7 tại Hà Nội, Phó chủ tịch Thường trực Liên minh HTX Việt Nam Nguyễn Đắc Thắng cho biết, 5 năm qua, có 5.000 hợp tác xã thành lập mới, cùng với 150.000 tổ hợp tác, hoạt động trên các lĩnh vực, đóng góp vào GDP khoảng 5%. Tốc độ tăng trưởng của khu vực hợp tác xã đạt khoảng 3% trong các năm 2012 đến 2014.

Theo ông Thắng, đã xuất hiện một số mô hình HTX kiểu mới gắn với chuỗi giá trị sản phẩm hàng hóa như HTX Bò sữa EverGrowth (Sóc Trăng) với trên 2.720 thành viên, doanh thu 154 tỉ đồng, Liên hiệp HTX Thương mại TP.HCM (Saigon Co.op) với 82 siêu thị, gần 300 điểm bán lẻ trải khắp 40 tỉnh, thành phố trong cả nước, doanh thu năm 2015 đạt trên 1 tỉ USD…

Tuy nhiên, theo ông Thắng, hiện nay còn trên 50% HTX ra đời trước Luật Hợp tác xã năm 2012 chưa chuyển đổi sang HTX kiểu mới; các văn bản hướng dẫn thi hành Luật Hợp tác xã năm 2012 và các chính sách hỗ trợ của Nhà nước đối với HTX ban hành chậm, thiếu đồng bộ; hệ thống tổ chức bộ máy, lãnh đạo và quản lý nhà nước về kinh tế hợp tác từ Trung ương đến địa phương còn chưa nhất quán.

Bên cạnh đó, vai trò và vị thế của Liên minh HTXchưa đáp ứng yêu cầu, chưa đủ các điều kiện để thực hiện các chức năng, nhiệm vụ được giao cũng như những khó khăn khi hội nhập.

Phát biểu tại Đại hội, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúccho rằng, mô hình HTX của thời kỳ chiến tranh, khi chuyển sang thời bình đã bộc lộ những bất cập nội tại, không theo nguyên tắc “tự nguyện, dân chủ và cùng có lợi" trong hoạt động HTX mà Bác Hồ đã chỉ dạy, vì vậy hầu hết các HTX theo mô hình cũ thất bại.

“Sự thất bại này để lại hệ quả đến tận ngày nay, đó là sự hoài nghi, ngay cả với mô hình HTX được quy định tại Luật Hợp tác xã 2012, theo đúng 7 nguyên tắc cơ bản như khuyến cáo của Liên minh HTX quốc tế và đã được chứng minh là mô hình đúng đắn, mang lại sức sống cho hàng triệu HTX”, Thủ tướng nói.

Thủ tướng cho biết, hoạt động của kinh tế hợp tác chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế, mô hình HTX kiểu mới thành công chưa nhiều. Phát triển HTX kiểu mới chưa trở thành phong trào sâu rộng trong toàn quốc. Nhìn chung, quy mô HTX còn nhỏ, tính liên kết còn hạn chế, năng lực nội tại thấp.

Hợp tác xã kiểu mới

Thủ tướng khẳng định, bài học thực tiễn thành công trong nước và ở các nước phát triển trên thế giới đều chỉ ra rằng liên kết giữa các hộ kinh doanh nhỏ lẻ để xây dựng HTX và trên cơ sở đó dần hình thành các liên hiệp HTX là con đường phù hợp nhất, hiệu quả nhất để cải thiện cuộc sống của hàng triệu hộ nông dân.

“HTX kiểu mới là một thiết chế kinh tế tiến bộ và nhiệm vụ quan trọng nhất là phải tạo ra lợi ích, nâng cao lợi nhuận, thu nhập cho xã viên”,Thủ tướng nêu rõ.

Theo Thủ tướng, HTX phải lấy lợi ích xã viên làm trung tâm. Mô hình mới cho HTX là phải do các HTX, các xã viên đưa ra từ thực tiễn hoạt động, chứ không phải do phía trên tự đề ra.

Thủ tướng cho rằng, cần phải khai thác lợi thế, tiềm năng của mô hình HTX, đó là lợi thế về xã hội và lợi thế về số đông. Liên minh HTX cần tạo môi trường thuận lợi cho HTX hoạt động, phát huy tinh thần tự chủ, tinh thần kinh doanh, khởi nghiệp, sáng tạo của các HTX, các xã viên.

Đồng thời với đó, theo Thủ tướng, cần kịp thời tháo gỡ những khó khăn, cản trở sự phát triển của HTX phù hợp với cơ chế thị trường; hỗ trợ, nuôi dưỡng những mô hình thành công, kiên quyết không bao cấp cho sự yếu kém.

“Mỗi HTX, mỗi xã viên cần nỗ lực học hỏi, liên kết và hợp tác, tìm hướng đi mới hiệu quả phù hợp với bối cảnh mới. Cần xây dựng mối quan hệ gắn bó chặt chẽ giữa lợi ích của HTX, của Ban chủ nhiệm HTX với lợi ích của xã viên. Ban chủ nhiệm HTX không những phải dành được sự tín nhiệm thật sự của xã viên, mà bản thân còn là những xã viên làm kinh tế giỏi”, Thủ tướng nhấn mạnh.

Phát biểu tại Đại hội, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Nguyễn Thiện Nhân cho biết, trong quá trình phát triển kinh tế thị trường, phù hợp với xu thế hiện nay, để tạo nên sức cạnh tranh mới, phát triển bền vững khu vực HTXcần tổ chức lại, liên kết các hộ sản xuất cá thể hình thành cácHTX, tổ hợp tác.

Trên cơ sở đó, vay vốn, áp dụng cây con, giống mới, tiến bộ khoa học công nghệ và tự tổ chức tiêu thụ sản phẩm, liên kết với các doanh nghiệp để có năng suất, chất lượng cao, chi phí thấp và tiêu thụ sản phẩm có định hướng.

“Đó chính là giải pháp tất yếu nhân loại đã trải qua hơn 100 năm qua. Cùng với đó, nhằm đạt được các mục tiêu Đại hội đề ra, cần nghiên cứu để đánh giá, phân tích, đề ra các giải pháp để kinh tế hợp tác Việt Nam phát triển vừa phù hợp với kinh tế hợp tác của nhân loại, vừa phù hợp với đặc điểm kinh tế của Việt Nam”, ông Nhân nói.

Ông Võ Kim Cự, Chủ tịch Liên minh Hợp tác xã Việt Nam khẳng định, trong nhiệm kỳ tới, Liên minh HTX định hướng phát triển HTX kiểu mới gắn với xây dựng chuỗi giá trị sản phẩm hàng hóa, ưu tiên phát triển HTXsản xuất vật chất và HTX bảo quản, chế biến, tiêu thụ sản phẩm cho thành viên, hợp tác xã dịch vụ công.

Theo đó, phấn đấu đến năm 2020, có khoảng 250.000 tổ hợp tác; trong đó 5% tổ hợp tác phát triển thành HTX. Tỷ lệ cán bộ quản lý HTX có trình độ đại học đạt 40% và trình độ trung cấp đạt 50 - 55%. Thu nhập bình quân của các thành viên, người lao động trong các hợp tác xã tăng gấp đôi so với năm 2015.