Thủ tướng yêu cầu thay đổi cách kiểm tra phế liệu nhập khẩu

Thủ tướng Chính phủ vừa chỉ đạo thay đổi phương thức kiểm tra nhà nước về chất lượng phế liệu nhập khẩu để kịp thời tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất.

Trên cơ sở kết quả kiểm tra của Tổ công tác của Thủ tướng, Chính phủ thống nhất thay đổi phương thức kiểm tra chất lượng phế liệu làm nguyên liệu sản xuất theo hướng: Đơn vị giám định độc lập được Bộ Tài nguyên và Môi trường chỉ định tổ chức giám định chất lượng phế liệu nhập khẩu và chịu trách nhiệm trước pháp luật về toàn bộ kết quả giám định, phân tích chất lượng của các lô hàng phế liệu nhập khẩu sử dụng làm nguyên liệu sản xuất và có sự tham gia của cơ quan hải quan trong quá trình kiểm tra, lấy mẫu.

Đơn vị này chịu trách nhiệm trước pháp luật về toàn bộ kết quả giám định, phân tích chất lượng của các lô hàng phế liệu nhập khẩu. Căn cứ vào kết quả kiểm tra, giám định của đơn vị giám định, cơ quan hải quan thực hiện việc thông quan các lô hàng phế liệu nhập khẩu theo quy định của pháp luật.

Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành Thông tư bãi bỏ những nội dung bất cập liên quan đến quy trình kiểm tra chất lượng phế liệu nhập khẩu sử dụng làm nguyên liệu sản xuất tại Thông tư số 08/2018/TT-BTNMT và Thông tư số 09/2018/TT-BTNMT ngày 14.9.2018 của Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường đối với phế liệu nhập khẩu làm nguyên liệu sản xuất để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp, hoàn thành trước 15.2.2019.

Trước đó, tại buổi làm việc của Tổ công tác của Thủ tướng tại Cảng Hải Phòng, các doanh nghiệp kêu cứu rằng, trước thời điểm 29.10.2018, nhiều lô hàng phế liệu nhập khẩu không được thông quan vì hải quan cho biết không thể kiểm tra và thông quan khi chưa có quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường.

Thế nhưng sau khi Bộ Tài nguyên và Môi trường đã có Thông tư 08, 09 ban hành các quy chuẩn kỹ thuật với phế liệu, có hiệu lực từ 29.10.2018, thì nhiều cơ quan Hải quan vẫn không thông quan với các lô hàng đã đáp ứng được các quy chuẩn kỹ thuật với lý do chưa có hướng dẫn thống nhất của Tổng cục Hải quan.

Sau đố phía Hải quan giải thích là hiện chính sách đã thông nhưng nhiều doanh nghiệp lại “mắc” phí lưu kho bãi quá lớn sau một thời gian dài ùn tại cảng.

Bộ trưởng Mai Tiến Dũng bức xúc: “Có những doanh nghiệp nhập hàng từ tháng 6 năm ngoái, hàng đáp ứng tiêu chuẩn nhưng không được thông quan là do cái gì? Đến nay chi phí lưu kho bãi 40-50 USD/ngày, thiệt hại cả tỉ đồng. Bán cả lô hàng đi cũng không đủ trả phí lưu kho bãi, nếu là tôi, tôi cũng bỏ hàng”, Tổ trưởng Tổ công tác nói thẳng với đại diện các cơ quan làm thủ tục. Theo ông, cách làm việc không hết trách nhiệm, vô cảm sẽ “bóp chết” doanh nghiệp vì gánh nặng chi phí.

Tại cuộc họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 1.2019 diễn ra vào chiều tối 31.1, trả lời báo chí về vấn đề tồn đọng container ở cảng Hải Phòng làm ảnh hưởng đến doanh nghiệp, Thứ trưởng Bộ TN-MT Lê Công Thành cho hay, Thông tư 08 và Thông tư 09 được xây dựng trong bối cảnh thực hiện chỉ đạo về việc hạn chế nhập khẩu phế liệu khi các nước láng giềng trong khu vực đều có chính sách nghiêm khắc về việc nhập khẩu phế liệu.

Mực đích xây dựng Thông tư 08 và 09 là nhằm bảo vệ môi trường, nhưng thực tế có một loạt quy định thực hiện Luật Bảo vệ môi trường và hải quan vô tình có sự chồng chéo, khó cho địa phương thực hiện.

Cũng theo ông Thành, một phần do địa phương chưa thực sự giám sát để có thể giảm thời gian thông quan của các lô hàng hóa. Tổ công tác của Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt và trong thời gian tới sẽ sửa đổi các quy định nhà nước về việc nhập khẩu phế liệu theo hướng tăng cường trách nhiệm hậu kiểm của các cơ quan về TN-MT tại địa phương, thay vì kiểm tra trước thông quan; cũng như việc thông quan dựa trên cơ sở giấy chứng nhận kết quả đánh giá sự phù hợp của các tổ chức đánh giá độc lập.

Bộ trưởng - Chủ nhiệm VPCP Mai Tiến Dũng cũng cho biết rất tiếc khi đã không kiểm soát kỹ việc ban hành các văn bản, gây ra các rào cản, thủ tục đã vô tình giết chết doanh nghiệp.

Theo ông Dũng, 1 lô hàng container phế liệu phải qua 4 cơ quan kiểm tra, kiểm soát: Một là Sở TN-MT địa phương cấp cho doanh nghiệp đủ điều kiện nhập khẩu phế liệu; hai là phải qua cơ quan hải quan; ba là phải qua cơ quan giám định độc lập (hiện nay Bộ TN-MT chỉ định 13 cơ quan giám định độc lập); bốn là qua cơ quan quản lý nhà nước là sở TN-MT tại nơi nhà máy đóng.

Ông Dũng cho rằng giám định độc lập là cơ quan giúp cho toàn bộ vấn đề trách nhiệm trước pháp luật liên quan đến chất lượng giám định. Còn sở TN-MT là nơi nhà máy đóng, trong khi hàng hóa về một chỗ.

Ví dụ hàng về cảng Cát Lái (TP.HCM), nhưng nhà máy nằm ở xung quanh TP.HCM. Khi có kết quả của cơ quan giám định độc lập rồi thì đưa giấy về Sở TN-MT để Sở cử cán bộ xuống cảng, mở container ra kiểm tra bằng mắt thường xem có phải phế liệu thật không. “Rõ ràng ta ban hành những quy định này ra đã gây khó khăn cho doanh nghiệp, khiến doanh nghiệp phải “rơi nước mắt””, ông Dũng nói.

Lam Thanh