Trái đất có thể đạt nhiệt độ lạnh nhất là bao nhiêu?

Trái đất có những chỗ rất lạnh. Từ Nam Cực đến Bắc Cực, nhiệt độ cực lạnh có thể giảm mạnh đến mức lạnh thấu xương. Thế nhưng nhiệt độ lạnh nhất từng được ghi nhận là bao nhiêu? Và đâu là những thành phố lạnh nhất, hoặc đâu là những khu vực có người định cư lạnh nhất trên Trái đất?

Nói chung, nhiệt độ trung bình của Trái đất thay đổi từ âm 25 độ C đến 45 độ C. Như vậy là dao động khá thấp nếu so sánh nhiệt độ ban ngày trên sao Thủy tăng vọt lên 430 độ C trong khi vào ban đêm, chúng giảm mạnh xuống âm 180 độ C.

Tuy nhiên, Trái đất cũng có những nơi cực đoan. Dưới đây là một số nhiệt độ lạnh nhất từng được ghi nhận trên hành tinh của chúng ta.

Đâu là nơi lạnh nhất trên Trái đất?

Cao nguyên Đông Nam Cực — âm 98 độ C.

Trên một cao nguyên băng giá ở phía đông Nam Cực, nhiệt độ có thể xuống thấp tới âm 98 độ C, khiến nó trở thành nơi lạnh nhất trên Trái đất.

Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra điều này bằng cách kiểm tra lại dữ liệu vệ tinh thu được trên một sườn núi ở Nam Cực trước đó đã đạt đến âm 93 độ C. Phân tích mới của họ, được công bố trên tạp chí Geophysical Research Letters, cho thấy nhiệt độ thực sự còn xuống thấp hơn nữa.

Họ nhận thấy các yếu tố thúc đẩy nhiệt độ lạnh này là trời quang và không khí cực kỳ khô (vì mây và độ ẩm  có thể giữ nhiệt trong không khí). Cả hai điều kiện này phải tồn tại trong vài ngày để nhiệt độ giảm xuống âm 98 độ C.

Ted Scambos, một nhà khoa học nghiên cứu cao cấp tại Trung tâm dữ liệu băng tuyết quốc gia tại Đại học Colorado-Boulder, người khởi xướng nghiên cứu, cho biết đây dường như là giới hạn về mức độ lạnh có thể đạt được trên bề mặt Trái đất.

Nhiệt độ lạnh nhất trước đó từng được ghi nhận là bao nhiêu?

Trạm Nghiên cứu Vostok, Nam Cực — âm 89,2 độ C

Trước khi nhiệt độ thấp kỷ lục của Cao nguyên Đông Nam Cực được thiết lập vào ngày 10.8.2010, Trạm Nghiên cứu Vostok, cách Cực nam của Trái đất 1.301 km đã giữ kỷ lục thế giới về nhiệt độ lạnh nhất. Trong khoảng thời gian 10 ngày vào mùa hè ở Nam bán cầu, chính xác là ngày 21.7.1983, dữ liệu thời tiết ghi nhận nhiệt độ lạnh là âm 89,2 độ C.

Điều kiện khí hậu phải hoàn hảo để nhiệt độ đạt đến mức thấp này. Vào năm 2009, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng một khối không khí lạnh đã ngăn cản không khí tương đối ấm từ đại dương tràn vào, khiến trạm bị kẹt trong một vòng xoáy không khí băng giá. Trời cũng không có mây, thứ có thể giúp giữ nhiệt.

Trong nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Nghiên cứu Địa vật lý, các nhà nghiên cứu cho biết với điều kiện thích hợp, nhiệt độ tại Trạm Vostok có thể còn lạnh hơn nữa, với nhiệt độ thấp kỷ lục có thể là âm 96 độ C.

Đâu là nơi lạnh nhất có người định cư?

Oymyakon, Nga — âm 71,2 độ C

Ngôi làng Oymyakon ở phía đông Siberia được biết đến là nơi có người định cư lạnh nhất trên Trái đất. Tên của nó được dịch là "nước không đóng băng" do có một suối nước nóng gần đó. Thành phố ban đầu là điểm đến của những người chăn tuần lộc, những người sẽ đưa đàn vật nuôi đến suối lấy nước.

Nhiệt độ mùa đông trung bình ở Oymyakon đạt âm 50 độ C. Ngày lạnh nhất của thành phố được ghi nhận là vào năm 1924, khi nhiệt độ giảm xuống âm 71,2 độ C.

Nhiệt độ thấp nhất được ghi nhận ở bán cầu bắc?

Trạm thời tiết Klinck, Greenland — âm 69,6 độ C

Ở giữa đảo Greenland, một trạm thời tiết đơn độc đã ghi nhận nhiệt độ thấp nhất từ trước đến nay ở bán cầu bắc vào ngày 22.12.1991. Ngày hôm đó, nhiệt độ tại trạm thời tiết Klinck đã giảm xuống âm âm 69,6 độ C.

Trạm thời tiết Klinck nằm ở độ cao 3.105 m, gần với điểm cao nhất của núi Gunnbjorn trên Greenland. Các nhà nghiên cứu làm việc cho Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) đã tìm thấy nhiệt độ thấp kỷ lục vào năm 2007 khi rà soát kho lưu trữ số liệu khí tượng suốt 30 năm. Các nhà nghiên cứu của WMO đã công bố phát hiện của họ vào tháng 9.2020 trên Tạp chí hằng quý của Hiệp hội Khí tượng Hoàng gia.

Phát hiện đó đã đánh bại kỷ lục trước về nhiệt độ lạnh nhất từng được ghi nhận ở Bắc bán cầu. Trước Klinck, nhiệt độ thấp kỷ lục là âm 67,8 độ C được ghi nhận tại Verkhoyansk vào tháng 2.1892 và Oymyakon vào tháng 1.1933. Cả hai địa điểm này đều ở Nga.

Đâu là thành phố lạnh nhất thế giới?

Yakutsk, Nga — âm 80 F (âm 62,2 độ C)

Trong số những thành phố lạnh nhất trên thế giới, Yakutsk là nơi lạnh nhất. Vào ngày 18.1.2023, thành phố ở Siberia đã phá kỷ lục khi nhiệt độ giảm xuống âm 62,2 độ C.

Nằm cách Vòng Bắc Cực chỉ 450 km về phía nam, Yakutsk cũng là thành phố lớn nhất được xây dựng trên đất đóng băng vĩnh cửu. Nhiệt độ lạnh nhất từng được ghi nhận ở Yakutsk được thiết lập vào ngày 25.2.1891, khi đạt mức thấp nhất là âm 64,4 độ C.

Thành phố có 250.000 dân nằm trên bờ phía tây của sông Lena, ở độ cao 95 mét so với mực nước biển. Theo các chuyên gia khí tượng của Nga, vào mùa đông, nó bị bao phủ trong sương mù vì bị băng giá đè nén. Sương mù hình thành do trong điều kiện lạnh, hơi nóng từ người, xe và nhà không bốc lên được.

Lạnh cực đoan và biến đổi khí hậu

Các nhà khoa học nghiên cứu nhiệt độ khắc nghiệt để hiểu rõ hơn về toàn bộ hệ thống Trái đất. Đặc biệt, nhiệt độ cực lạnh có thể giúp các nhà khoa học hiểu được khí hậu hiện đang có xu hướng hướng tới nhiệt độ ấm hơn nói chung như thế nào.

Howard Diamond, nhà khoa học khí hậu tại Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia của Mỹ nói: "Tôi tin rằng chúng ta có nhiều điều để tìm hiểu về biến đổi khí hậu từ các địa điểm cực lạnh".

Đặc biệt, việc biết Trái đất có thể lạnh đến mức nào cho phép các nhà khoa học theo dõi các giai đoạn ấm áp bất thường. Diamond cho biết: “Một số vùng ghi nhận nhiệt độ lạnh này không loại bỏ được thực tế là biến đổi khí hậu đang tiếp diễn và hành tinh tiếp tục ấm lên”.