Bỏ cọc đấu giá đất: Cần xem xét xử lý hình sự nếu có âm mưu lũng đoạn thị trường

Trong phiên chất vấn của Ủy ban Thường vụ Quốc hội chiều 16.3 về lĩnh vực tài nguyên và môi trường, nhiều đại biểu đã nêu ra thực trạng doanh nghiệp đầu giá trên trời rồi bỏ cọc như vụ việc ở khu đô thị Thủ Thiêm (TP Hồ Chí Minh) gây nhiễu loạn thị trường, sốt đất ảo.

Đại biểu Tạ Văn Hạ (Bạc Liêu) đề nghị cần kiểm tra, giám sát, điều tra cụ thể vụ việc này và đặt ra câu hỏi: "Liệu có chuyện thổi giá để nâng giá trị cổ phiếu, đánh võng giá trị tài sản để vay ngân hàng, làm sạch bảng tài chính hay không? Thị trường sốt đất có phải là sốt ảo không?".

Đại biểu cũng đặt vấn đề có cần xử lý hình sự vụ việc nếu có dấu hiệu âm mưu lừa dối, lừa đảo, âm mưu phá hoại nền kinh tế của đất nước.

"Phải xử lý thật nghiêm thì mới chấm dứt được những tình trạng lũng đoạn như như hiện nay" – đại biểu tỉnh Bạc Liêu nhấn mạnh.

Đại biểu Quốc hội tỉnh Bạc Liêu Tạ Văn Hạ đặt câu hỏi chất vấn. Ảnh: TTXVN

Đại biểu Nguyễn Thị Xuân (Đắk Lắk) cũng cho rằng, cần xử lý nghiêm vụ việc ở Thủ Thiêm khi cho rằng "số tiền bỏ cọc không đáng gì so việc đẩy giá đất khu vực xung quanh", gây thiệt hại cho nhà nước.

Trả lời câu hỏi của đại biểu, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và môi trường Trần Hồng Hà cho biết, Chính phủ đã giao vụ việc Thủ Thiêm cho các cơ quan có trách nhiệm để làm rõ.

Trong đó có vấn đề về điểm yếu về pháp luật. Trưởng ngành tài nguyên và môi trường cho rằng không nên vận dụng luật thuế trong những trường hợp này.

Theo đó, khi ký hợp đồng xong phải trả tiền ngày. Thời gian trả tiền không nên 90 ngày mà thời gian trả tiền là chỉ sau 10 ngày. Không để thời gian đủ để nhà đầu tư làm đảo lộn thị trường và lợi dụng trục lợi.

Khi đấu giá, nhà đầu tư phải chứng minh được có tiền sẵn thông qua sự thẩm định trước của các cơ quan có trách nhiệm.

Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà trả lời chất vấn. Ảnh: TTXVN

Về vấn đề xử lý vụ việc, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho rằng, cần làm theo quy định pháp luật.

"Cơ quan có trách nhiệm sẽ làm rõ. Tôi cũng thống nhất là phải xử lý nghiêm… Trong vụ việc này có thể có những hành vi hình sự nhưng phải điều tra trước đã. Kết tội chỉ khi nào làm rõ được hành vi" – ông Hà cho biết.

Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và môi trường cho rằng, giá trị đấu giá đất ở Thủ Thiêm là trường hợp đặc biệt. Do đó, cần phải có điều tra, đánh giá rất rõ nguyên nhân để có giải pháp. Các cơ quan quản lý nhà nước ở địa phương cũng phải chấp hành thật tốt phương pháp định giá.

Phát biểu thêm về vấn đề này, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nêu quan điểm, hình sư hóa có nghĩa là biến quan hệ dân sự hoặc quan hệ hành chính thành quan hệ hình sự.

Đối với vụ việc đấu thầu bỏ cọc, trong quá trình rà soát xem xét xử lý có sai phạm về dân sự thì xử theo pháp luật về dân sự. Nếu có sai phạm về hành chính thì xử lý pháp luật về hành chính. Nếu điều tra thấy có những sai phạm về hình sự thì xử lý hình sự.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu. Ảnh: TTXVN

Quy định đấu giá chưa chặt chẽ

Trong báo cáo gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà cho biết, do một số quy định về trình tự, thủ tục đấu giá của Luật Đấu giá tài sản còn chưa chặt chẽ, chưa đảm bảo tính linh hoạt để xử lý các tình huống phát sinh trong đấu giá loại tài sản đặc biệt như đấu giá quyền sử dụng đất. Trong đó, quy định về mức tiền đặt trước chưa phù hợp, chưa có quy định về thời gian, trách nhiệm của người có tài sản trong việc thẩm tra hồ sơ, điều kiện và năng lực tài chính của doanh nghiệp tham gia đấu giá, chưa có quy định mang tính nguyên tắc về việc áp dụng đấu giá bằng hình thức trực tuyến đối với các tài sản công có giá trị cao như thông lệ đấu giá tài sản công của các nước trên thế giới...

Hệ thống pháp luật bao gồm pháp luật về đấu giá tài sản, pháp luật về tín dụng, pháp luật về đầu tư, pháp luật về nhà ở chưa quy định điều kiện vốn chủ sở hữu, cam kết bảo lãnh của ngân hàng, chứng minh sự minh bạch, tính khả thi về huy động vốn, tính khả thi về phương án đầu tư kinh doanh trên khu đất trúng đấu giá cho phù hợp với yêu cầu quản lý trong bối cảnh hiện nay.

Việc áp dụng pháp luật về quản lý thuế để xử lý cho trường hợp đấu giá đất là chưa phù hợp do việc thực hiện cam kết trong hợp đồng nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất trúng đấu giá là tự nguyện theo pháp luật dân sự, không giống như trường hợp được Nhà nước ban hành quyết định giao đất, cho thuê đất theo quyết định hành chính.

Thời gian từ khi trúng đấu giá đất đến khi hủy quyết định trúng đấu giá do người trúng đấu giá không nộp đủ tiền là khá dài (180 ngày như ở Thủ Thiêm) là một sơ hở để các công ty tham gia đấu giá thực hiện các ý đồ như thổi giá bất động sản để tăng giá trị cổ phiếu, cơ cấu lại khoản nợ trong các ngân hàng, bán hàng tồn đọng...

Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng chỉ rõ thực tiễn một số địa phương đã xuất hiện hiện tượng "cò đấu giá", "quân xanh- quân đỏ", để lộ thông tin về người đăng ký tham gia đấu giá trước khi cuộc đấu giá diễn ra và tình trạng "xã hội đen" đe dọa cá nhân, tổ chức tham gia đấu giá phải xin rút hồ sơ. Có hiện tượng bỏ giá rất cao một số lô đất rồi bỏ cọc nhằm gây hiệu ứng tạo mặt bằng giá ảo để mua đi, bán lại nhiều lô đất đã trúng đấu giá khác hoặc bán ra các lô đất đã gom trong khu vực nhằm thu lợi. Một số nơi có hiện tượng thông đồng giữa tổ chức tư vấn định giá với người tham gia đấu giá để "dìm giá"...