Cảnh sát Nam Phi truy nã con trai cựu tổng thống

Ông Zuma và gia đình cùng dòng họ Gupta giàu có gốc Ấn Độ bị cáo buộc là một “nhóm lợi ích” đục khoét tài sản nhân dân Nam Phi.

Cựu Tổng thống Zuma vỡ kế hoạch mừng Tết Mậu Tuất

Dòng họ Gupta bị cáo buộc cài cắm người thân vào chính phủ và gây sức ép với Tổng thống Zuma để được nhận nhiều hợp đồng chi tiêu công. Biệt thự hạng sang của nhà Gupta ở ngoại ô Johannesburg được gọi là “chi nhánh văn phòng tổng thống”, nơi diễn ra chuyện mua quan bán chức, nơi gặp gỡ của các doanh nhân nhận và đưa hối lộ bằng tiền mặt.

Báo giới Nam Phi gọi đó là quan hệ Zupta (chữ Z chỉ Tổng thống Zuma nối với upta để chỉ dòng họ Gupta), trong khi phe đối lập gọi nhóm lợi ích này là “băng nhóm có xu hướng mafia”.

BáoSunday Times ngày 18.2 đưa tin Diều hâu, đơn vị cảnh sát điều tra đặc nhiệm của Nam Phi, đang truy tìm 2 công dân Trung Quốclà những người có thể đã giúp dòng họ Gupta tuồn lậu hàng triệu rand (tiền Nam Phi) đến các tài khoản ngân hàng nước ngoài, trong đó có Hồng Kông.Các nguồn tin của báo nói hai công dân Trung Quốc đã luôn mời vợ chồng ông Zuma dự tiệc mừng Tết âm lịch kể từ năm 2013.

Còn có thông tin lẽ ra ông Zuma phát biểu mừng ngày Tết âm lịch hôm 16.2 tại một dinh thự nhưng kế hoạch này bị hủyvì ông đã phải từ chức ngày 14.2theo lệnh của đảng cầm quyền Đại hội dân tộc Phi (ANC) mà Tổng thống Ramaphosa là chủ tịch.

Cảnh sát đặc nhiệm truy nã bọn “vắt” tiền dân đóng thuế

"Diều hâu" đã mở 17 cuộc khám xét, chỉ vài giờ trước khi ông Ramaphosa chính thức nắm quyền lực, và cảnh sát đang truy bắt nhiều nhân vật nổi tiếng. Trong số ấy cóông Duduzane Zuma, một người con trai của ông Zuma, giữ chức Giám đốc Công ty Sahara Computers, tham gia hội đồng quản trị nhiều công ty mỏ có phần hùn của dòng họ Gupta.

Theo báo Sunday Times ngày 18.2, ông Duduzane, 35 tuổi,đã cố gắng đạt một thỏa thuận với Diều hâutrước khi ông bỏ trốn. Một quan chức nói Duduzane đã cố gắng thương lượng theo điều khoản 204 luật hình sự Nam Phi. Điều khoản này cho phép người phạm pháp được miễn truy tố, đổi lại là ra tòa làm chứng chống lại những nghi phạm khác.

Các quan chức biết chuyện nói cuộc đàm phán “không chính thức” đã khiến Diều hâu chậm trễ trong cuộc khám xét nhà của dòng họ Gupta hôm 14.2, giúp hai anh em Ajay và Atul của dòng họ này trốn thoát.

Cảnh sát đặc nhiệm khám xét nhà của dòng họ Gupta - Ảnh: Daily Maverick

Ngày 16.12, các quan chức cấp cao của Diều hâu thừa nhận họ không biết nơi lẩn trốn của các ông Ajay, Atul và Duduzane, khi sự nghi ngờ 3 người này đã thoát khỏi Nam Phi càng tăng lên.

Một nữ tỉ phú doanh nhân cùng một nhà báo điều tra đã treo thưởng tiền mặt 30.000 bảng Anh cho người cung cấp thông tin giúp bắt các ông Duduzane và Ajay - Atul Gupta.

Trong khi đó, chính quyền Lesotho chỉ đạo Cục An ninh quốc gia điều tra thông tin ông Ajay đang trốn ở nước này. Lesotho cam kết hợp tác chặt chẽ với chính quyền của tân tổng thống Nam Phi.

Sáng 16.2, người phát ngôn của Diều hâu nói họ cho rằngông Ajay vẫn còn ở Nam Phi.Ông Ajay bị Diều hâu gọi là “kẻ trốn tránh công lý”, bị truy nã vềnhững tội danh tham nhũng, gồm cảvụ gia đình Gupta bỏ túi 220 triệu rand (tiền Nam Phi, gần 18,8 triệu USD) từ một dự án nông trại Vrede chế biến sữa do chính quyền Nam Phi cấp ngân sách nhưng bất thành.

Ông Duduzane bị điều tra về vai trò của ông trong dự án nhà nước này, có thể bị buộc tội gian lận, rửa tiền và tham nhũng.

Tân Tổng thống Nam Phi hứa về một xã hội trong sạch

Theo báo Guardian ngày 17.2, trong vài ngày nữa, Tổng thống Ramaphosa sẽ kỷ luật các bộ trưởng bị cáo buộc tham nhũng, và sẽ tăng nỗ lực truy tố những doanh nhân đã kiếm được hàng triệu bảng Anh nhờ có quan hệ thân thiết với ông Zuma.

Trong bài diễn văn đầu tiên ngày 16.2, Tổng thống Ramaphosa ca ngợi “ánh rạng đông mới” ở Nam Phi, và ông hứa đấu tranh để xóa bỏ tham nhũng trong các cơ quan công quyền. Ông cũng kêu gọi toàn thể nhân dân Nam Phi đoàn kết đưa đất nước vào con đường mới, dẫn đến sự thể hiện tinh thần yêu nước nhiệt tình nơi giới truyền thông.

Ông Ramaphosa đã tuyên thệ nhậm chức hôm 16.2, sau khi ông Zuma miễn cưỡng từ chức. Ông tuyên bố: “Chúng ta quyết tâm xây dựng một xã hội đúng đắn và trong sạch, không tha thứ bọn cưỡng đoạt tài nguyên quốc gia, bọn tội phạm chiếm đoạt tiền tiết kiệm của nhân dân”.

Tuy nhiên, các nhà phân tích nói ông Ramaphosa sẽ phải hành động nhanh. Ông Richard Calland của Đại học Cape Town nói: “Điều quan trọng là ông ấy phải có những thắng lợi nhanh, vì sẽ cho nhân dân thấy ông ấy nghiêm túc, sẵn sàng hành động dù có sự phản đối từ trong ANC, hoặc ít nhất từ một bè phái nào đó trong đảng cầm quyền”.

Tân Tổng thống Ramaphosa trong ngày nhậm chức - Ảnh: AP

Trong vài ngày tới, Tổng thống Ramaphosa cũng có thể công bố chính phủ mới, nhưng cũng có thể ông chờ đến sau khi ngân sách hằng năm được trình Quốc hội Nam Phi xem xét thông qua.

Nhiều nhà phân tích cho rằng Bộ trưởng Tài chính Malusi Gigaba sẽ bị mấtchức, trong khi những người trung thành với cựu Tổng thống Zuma có thể mất chức, gồm cả Bộ trưởng Cảnh sát Fikile Mblula, Bộ trưởng An ninh quốc gia Bongani Bongo và Bộtrưởng Phát triển xã hội Bathabile Dlamini.Tổng thống Ramaphosa cũng có thể xét lại việc chỉ định nhiều quan chức cảnh sát gây tranh cãi, và sẽ tiến hành các bước cải cách ngành thuế.

Tổng thống Ramaphosa đang muốn khôi phục uy tín cho ANC trong bối cảnh giới chóp bu tham nhũng, nghi vấn đề xung đột lợi ích, kinh tế lụn bại và tỷlệ thất nghiệp lên đến 27,7%.

Ông Ramaphosa sẽ phải giữ cân bằng, trong việc trấn an các nhà đầu tư nước ngoài và doanh nhân trong nước, với việc đáp ứng đòi hỏi của người dân là phải có những biện pháp quyết liệt để xử lý những vấn đề nóngcủa Nam Phi.

Ông Richard Calland, một chuyên gia về chính trị Nam Phi ở Đại học Cape Town, nói việc ông Zuma theo chủ nghĩa dân tộcphải ra đi, sẽ cho ông Ramaphosa theo đường lối trung dung có cơ hội cùng lúc xây dựng lại cả ANC lẫn chính phủ.