ĐBQH Phạm Khánh Phong Lan vạch rõ bất cập của nền y tế Việt Nam trong đại dịch COVID-19

Thảo luận tại Quốc hội sáng 8.11, đại biểu Phạm Khánh Phong Lan (TP.HCM) nhìn nhận Việt Nam đã tương đối kiểm soát được tình hình dịch bệnh. Tuy nhiên, bà Lan cho hay đã có gần 20.000 người tử vong do COVID-19, nhưng thực tế còn nhiều trường hợp không được chăm sóc y tế tốt trong giai đoạn này và có thể gián tiếp chết bởi COVID-19.

Theo bà Lan, để công tác phòng chống dịch hiệu quả hơn trong thời gian sắp tới và khắc phục được những hạn chế xảy ra, để thực sự sống chung với dịch, khống chế được tỷ lệ nhiễm, hạn chế được số ca nặng và tử vong, chúng ta phải rút ra những bài học xương máu.

“Chúng ta cần xem lại hệ thống y tế cơ sở hiện nay. Tôi tham gia đại biểu quốc hội khóa này là khóa thứ 3 và khóa nào cũng nêu chỉ tiêu chỉ khoảng 30% ngân sách dành cho y tế dự phòng, y tế cơ sở nhưng số địa phương thực hiện được chỉ đếm trên đầu ngón tay. Chưa kể con số 30% là rất thấp so với sự cần thiết, nhu cầu của người dân. Chúng ta cần phải phân bổ hợp lý để đáp ứng với quy mô dân cư, chứ không phải dựa trên vấn đề về địa lý”, bà Lan nói.

Bà Lan cho rằng cần có chính sách, chủ trương xuyên suốt từ Chính phủ, chỉ đạo Bộ Y tế về xây dựng quan điểm phòng chống dịch. Chưa có giai đoạn nào như giai đoạn vừa qua, Bộ Y tế đã rất cực khổ, không chỉ làm nhiệm vụ chỉ đạo, hướng dẫn cho các địa phương, mà Bộ Y tế cũng đã thực sự vào cuộc. Nhưng nếu ta không giải quyết được những vấn đề căn cơ thì chúng ra vẫn tiếp tục bị động.

Về y tế cơ sở, bà Lan cho rằng không phải chỉ vấn đề về tiền, mà còn vấn đề làm sao để thu hút được nhân lực có trình độ cao.

Theo bà Lan, hiện chính sách của Việt Nam còn chắp vá, thường xuyên thay đổi về tổ chức. Ví dụ khoảng năm 2006-2007, từ các trung tâm y tế của các quận huyện, chúng ta chia ra thành 3 phần: bệnh viện, trung tâm y tế dự phòng và phòng y tế, tức “đã yếu mà còn chia ra”.

“Bệnh viện thì chưa đến mức là bệnh viện, trung tâm y tế dự phòng què quặt, phòng y tế chỉ làm được công việc hành chính…”, bà Lan nêu.

Còn hiện nay, theo đại biểu Lan, ngay cả tại TP.HCM, theo chỉ đạo thì tất cả trung tâm y tế dự phòng và các bệnh viện thuộc quận huyện lại trực thuộc Sở Y tế. Như vậy, UBND của các địa phương sẽ rất khó khăn trong việc điều phối lực lượng và thực sự đơn vị phụ trách công tác y tế ở địa phương chính là phòng y tế. Trong khi đó phòng y tế chỉ làm chức năng quản lý nhà nước.

Về hệ thống điều trị, bà Lan cho rằng đây là phép thử để nhìn lực năng lực điều trị của chúng ta thế nào. Chỉ một cơn dịch đi qua là tan tác hết. Các bệnh viện cũng khó khăn cho việc thanh toán. Về cơ chế tài chính, phân công giữa ngân sách và bảo hiểm chưa rõ ràng, nên bệnh viện khó khăn cho việc thanh toán.

Ví dụ như xét nghiệm, nếu phân công rạch ròi để bảo hiểm làm việc đó, đấu thầu rõ ràng thì không có tình trạng loạn giá xét nghiệm.

Ngoài ra, theo bà Lan, y tế đã yếu mà bỏ quên hệ thống y tế tư nhân. Y tế tư nhân chưa được huy động kịp thời. “Cái gì chúng ta cũng muốn bao cấp, mà bao cấp theo giá nhà nước thì y tế tư nhân không thể tham gia được. Điều này cũng đúng trong vấn đề vắc xin khi chúng ta chưa cho phép vắc xin dịch vụ. Trong khi theo tôi, vắc xin dịch vụ cũng là một hình thức xã hội đóng góp”.

Vấn đề hết sức quan trọng nữa, theo bà Lan là thay đổi về mặt quan điểm. “Những gì chúng ta trả giá trong thời gian vừa qua là hệ quả để lại của hệ thống y tế chưa đủ mạnh. Ngoài lỗi chủ quan của mỗi người thì đây còn là lỗi của chính sách. Chúng ta phải làm sao để tạo điều kiện cho nhân viên y tế để có môi trường phát triển y đức, chứ không phải sau đó lúc xảy ra chuyện thì áp dụng biện pháp hành chính, tố tụng hình sự…”, bà Lan nhận xét.

Đại biểu Bố Thị Xuân Linh (Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Bình Thuận) cho rằng công tác chỉ đạo giai đoạn đầu đợt dịch thứ 4 có nơi còn lơ là, cứng nhắc, nhất là xử lý tình huống đột xuất. Việt Nam là một trong 4 nước phân lập được vi rút sớm, nhưng lại chưa sản xuất được vắc xin, phải nhập khẩu số lượng lớn; việc phân bổ số lượng vắc xin chưa đồng đều; hệ thống y tế bộc lộ nhiều yếu kém, nhất là y tế cơ sở…

Để khắc phục, bà Linh đề nghị Chính phủ đẩy mạnh các biện pháp phục hồi và phát triển kinh tế xã hội, tăng cường dự báo dịch COVID-19, hướng dẫn các địa phương thích ứng an toàn; tập trung nguồn lực cho ngành y tế, điều chỉnh chính sách cho các lực lượng chống dịch.

"Tôi đề nghị tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát, phòng ngừa tham nhũng tiêu cực trong đầu tư, mua sắm cho phòng chống dịch, các gói an sinh xã hội, cương quyết xử lý nghiêm nếu có sai phạm", bà Linh nói, đồng thời đề nghị cần biểu dương khen thưởng kịp thời các tập thể, cá nhân đóng góp vào công tác phòng chống dịch.

Đại biểu Hoàng Đức Thắng (Quảng Trị) cho rằng xã hội hóa trong công tác phòng chống dịch COVID-19 là một yếu tố quan trọng để huy động sức mạnh toàn dân. Tuy nhiên, xã hội hóa cần được thực hiện một cách thống nhất, trong một hành lang pháp lý, cơ chế huy động, kiểm soát rõ ràng, minh bạch và được tôn vinh xứng đáng.

Theo đó, ông Thắng đề nghị rà soát, xem xét lại cơ chế chính sách để tận dụng tốt hơn nguồn lực sẵn có, phát huy tốt vai trò chủ động, sức mạnh của nhân dân trong phòng chống dịch bệnh.