Hành trình 5 năm làm chủ công nghệ, chế tạo máy biến áp 500kV công suất lớn nhất Việt Nam

Từ thực tế phát triển của lưới truyền tải điện 500kV Việt Nam những năm gần đây, các máy biến áp (MBA) có công suất 3x150MVA, 3x200MVA đã và đang dần được thay thế bằng các máy 3x300MVA, Tổng công ty Thiết bị điện Đông Anh (EEMC) đã giao cho nhóm kỹ sư nhiệm vụ chế tạo MBA 500kV gam 3x300MVA từ năm 2019.

Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cho biết trong suốt 5 năm, nhóm kỹ sư của EEMC đối mặt với rất nhiều khó khăn mà trong đó, yếu tố khách quan chiếm tỷ lệ không nhỏ. Theo chia sẻ của nhóm kỹ sư chế tạo, giai đoạn đau đầu nhất, quyết định lớn nhất đến sự thành, bại của toàn bộ dự án chính là khâu thiết kế và thẩm định. Hai khâu này không được thực hiện độc lập mà phải làm song song với nhau: liên tục vẽ thiết kế rồi "kiểm thử" trên phần mềm mô phỏng. Nếu chưa đạt yêu cầu, họ phải tính toán lại, thiết kế lại rồi cho "chạy" lại và cùng đánh giá với các chuyên gia nước ngoài. Quá trình này kéo dài khoảng 1,5 năm, từ cuối năm 2022 đến giữa năm 2024 mới hoàn tất.

"Không thể đếm được bao nhiêu lần chạy vòng lặp như vậy, giống như giải vô số bài toán lớn nhỏ liên tục. Có khi, để mô phỏng một vấn đề phải mất cả tuần mới ra được kết quả, và kết quả đó có thể cũng chưa tối ưu", EVN dẫn lời kỹ sư Nguyễn Quang Tuệ, Trưởng ban thiết kế của nhóm kể lại.

Đến cuối năm 2023, toàn nhóm đã hoàn thiện được quá trình thiết kế, thẩm định để có thể chuyển sang giai đoạn chế tạo, lắp ráp. Kỹ sư Nguyễn Quang Tuệ cho biết việc hoàn thiện thiết kế mới chỉ đạt 3/4 chặng đường, 1/4 còn lại cũng không hề dễ dàng, bởi từ công tác mô phỏng ra thực tế vốn tiềm ẩn những rủi ro nhất định. Phải tính toán làm sao đảm bảo an toàn ở tất cả các hệ số. Bởi vì đó là siêu cao áp, nếu xảy ra sự cố thì sẽ gây ra nguy cơ rất lớn đối với lưới điện.

Nhóm kỹ sư 20 người phải liên tục tìm hiểu, mày mò, nghiên cứu từ rất nhiều nguồn khác nhau: học hỏi thông qua các chuyến công tác nước ngoài, tham khảo ý kiến các chuyên gia, kế thừa kinh nghiệm từ các sản phẩm có công năng tương tự trước đó, cho đến chính các sản phẩm khác do EEMC từng sản xuất.

"Phải nói rằng, một phần lớn khối lượng công việc để làm ra máy biến áp này (MBA 500kV gam 3x300MVA - PV) là kết quả của quá trình tự tìm tòi nghiên cứu, tự nâng cao trình độ của tất cả anh em, bởi hiện nay tiêu chuẩn mọi mặt mà EVN cũng như thị trường quốc tế đặt ra là cao hơn rất nhiều so với trước đây", kỹ sư Tuệ khẳng định.

Để chuẩn bị cho công tác chế tạo, Tổng công ty Thiết bị điện Đông Anh đã nâng cấp nhà xưởng, đầu tư thiết bị công nghệ, xây dựng phòng thí nghiệm 500kV – hiện là phòng thử nghiệm duy nhất tại Việt Nam đáp ứng đầy đủ các hạng mục thử nghiệm xuất xưởng máy biến áp điện áp tới 500kV theo tiêu chuẩn IEC.

Từ tháng 9.2024, quá trình sản xuất MBA được tiến hành khẩn trương, nhưng thận trọng dưới sự giám sát chặt chẽ của các kỹ sư thiết kế, công nghệ.

Sau khi hoàn thành chế tạo, máy biến áp 500kV-3x300MVA đã được thử nghiệm và đạt tất cả các hạng mục thử nghiệm xuất xưởng theo tiêu chuẩn IEC.

Như vậy, đây là lần đầu tiên một doanh nghiệp trong nước làm chủ công tác thiết kế, chế tạo thành công máy biến áp 500kV có công suất lớn nhất trên lưới điện truyền tải Việt Nam. Dự án là tiền đề nghiên cứu phát triển sản phẩm mới như: biến dòng điện, biến điện áp, kháng điện 500kV, trạm GIS cách điện bằng khí sạch, dao cách ly... tăng tỉ lệ nội địa hóa.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Trương Thanh Hoài nhận định: "Việc chế tạo ra máy biến áp 500kV-3x300MVA của Tổng công ty Thiết bị điện Đông Anh (EEMC) là thành quả cực kỳ quan trọng, chứng minh năng lực "nội địa hóa" các sản phẩm Cơ khí - Điện nhằm đáp ứng nhu cầu trong nước; quan trọng hơn nữa là đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia trước những yêu cầu rất lớn về sản lượng điện cho nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của nước ta thời gian tới".

Tập đoàn Điện lực Việt Nam đề nghị Tổng công ty khẩn trương mở rộng danh mục sản phẩm và rút ngắn chu kỳ phát triển các sản phẩm mới, đáp ứng nhu cầu cho thị trường trong nước, đồng thời đẩy mạnh công tác tiếp thị và xuất khẩu ra thị trường quốc tế theo nguyên tắc sản phẩm đã làm ra phải đạt tiêu chuẩn quốc tế, có tính cạnh tranh cao.