Nền kinh tế đang ‘bơi trong dòng xoáy khó khăn’ với những thách thức chưa từng có

Cả nền kinh tế “bơi trong khó khăn”

Tại Diễn đàn Cấp cao Cố vấn tài chính Việt Nam với chủ đề “Bơi trong dòng xoáy” do Báo Đầu tư tổ chức chiều 8.8, Thứ trưởng Bộ KH-ĐT Trần Quốc Phương cho biết từ đầu năm đến nay, tình hình thế giới tiếp tục biến động nhanh, phức tạp. Trong khi hậu quả của đại dịch COVID-19 vẫn kéo dài thì xung đột Nga - Ukraine, cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn ngày càng gay gắt…

“Tất cả khiến kinh tế toàn cầu đối mặt với rất nhiều khó khăn, thách thức: lạm phát ở mức cao, chính sách tiền tệ bị thắt chặt, lãi suất tăng cao và kéo dài, dẫn đến suy giảm tăng trưởng và nhu cầu tiêu dùng tại nhiều quốc gia. 52 quốc gia đang đối mặt khủng hoảng nợ, thậm chí đứng trước nguy cơ vỡ nợ”, ông Phương nói.

Theo ông Phương, kinh tế Việt Nam đang chịu ảnh hưởng nặng nề bởi bối cảnh kinh tế thế giới biến động.

“Chúng ta đã chịu “tác động kép”, không chỉ từ các yếu tố tiêu cực bên ngoài, mà còn từ những hạn chế, bất cập nội tại kéo dài nhiều năm qua. Đó là tăng trưởng phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu của khu vực đầu tư nước ngoài; các ngân hàng thương mại yếu kém, DN, dự án thua lỗ, chậm tiến độ dù đang được xử lý nhưng chưa thực sự dứt điểm và hiệu quả; các thị trường trái phiếu doanh nghiệp, bất động sản (BĐS) còn nhiều bất cập...”, ông Phương nói.

Do đó, ông Phương cho rằng tăng trưởng kinh tế của Việt Nam 6 tháng đầu năm mới ước đạt 3,72%, thấp hơn kịch bản đề ra tại Nghị quyết số 01/NQ-CP. Điều này đặt áp lực nặng nề lên việc hoàn thành mục tiêu tăng trưởng GDP 6,5% trong năm nay.

“Điều đáng quan ngại là hiện nay, hoạt động sản xuất - kinh doanh trong nhiều lĩnh vực gặp khó khăn; sức chống chịu của DN bị bào mòn sau đại dịch COVID-19, một bộ phận DN phải thu hẹp quy mô sản xuất, cắt giảm sản lượng…”, ông Phương nói và cho biết các thách thức lớn hiện nay là thị trường, dòng tiền và thủ tục hành chính trong giải quyết các vấn đề của DN.

Thứ trưởng Bộ KH-ĐT nêu rõ, chi phí vốn vẫn ở mức cao, tiếp cận vốn tín dụng, phát hành trái phiếu DN, chào bán chứng khoán còn khó khăn… Dư nợ tín dụng đến hết tháng 6 chỉ tăng 4,28%, thấp hơn so với con số 9,44% của cùng kỳ năm 2022.

“Thậm chí, nhiều DN, nhà đầu tư buộc phải chuyển nhượng bớt cổ phần, tài sản, dự án đầu tư trong bối cảnh thị trường mua bán sáp nhập (M&A) không thuận lợi, hoặc chưa muốn vay do sản xuất - kinh doanh đình trệ, không có lãi. Việc duy trì hoạt động và tranh thủ cơ hội thị trường gặp nhiều thách thức…”, ông Phương nêu.

Tựu trung lại, ông Phương cho rằng: “Các DN nói riêng, cả nền kinh tế nói chung, đang phải “bơi trong dòng xoáy khó khăn”. Không chỉ thị trường trái phiếu DN, mà còn cả thị trường chứng khoán, thị trường BĐS… đang đối mặt với những khó khăn, thách thức chưa từng có”, ông Phương nói.

Xu thế kinh tế đang dần khả quan hơn

Tuy vậy, Thứ trưởng Phương cho rằng điểm tích cực là xu thế kinh tế đang dần khả quan hơn. Các số liệu thống kê về sản xuất công nghiệp, xuất nhập khẩu, thu hút đầu tư nước ngoài, giải ngân vốn đầu tư công… đều cho thấy điều đó.

Ngoài ra, Chính phủ cũng đã tiếp tục tập trung tháo gỡ các vấn đề tồn đọng, vướng mắc, nhất là về thị trường BĐS, trái phiếu DN, dự án đầu tư… Điều này bước đầu tạo chuyển biến tích cực, giúp khơi thông dòng tiền, nguồn lực của nền kinh tế, củng cố thêm niềm tin của DN, nhà đầu tư.

Ông Phương cho rằng để thúc đẩy tăng trưởng, các biện pháp nhằm đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, tăng cường xuất khẩu, kích cầu tiêu dùng… cũng đã và đang được triển khai quyết liệt, đồng bộ và hiệu quả, dù đây là một nhiệm vụ rất nặng nề.

“Theo tính toán của chúng tôi, ngay cả khi năm nay đạt mục tiêu tăng trưởng 6,5%, thì bình quân hai năm 2024-2025, tăng trưởng GDP phải đạt 7,76%/năm, mới có thể đạt tốc độ tăng trưởng bình quân 5 năm là 6,5%, cận dưới mục tiêu 5 năm 6,5-7%. Còn nếu tăng trưởng năm 2023 chỉ là 6%, thì bình quân hai năm 2024-2025 phải tăng trưởng 8%/năm”, ông Phương nói và cho rằng đây là những mức tăng trưởng rất cao và khó để đạt được nếu như không có thêm những cơ chế, chính sách đột phá.

Thứ trưởng Bộ KH-ĐT cho biết đã tham mưu Chính phủ báo cáo Bộ Chính trị về việc sửa đổi, bổ sung một số cơ chế, chính sách liên quan đến sản xuất - kinh doanh và đầu tư.

Chẳng hạn, các vấn đề liên quan đến việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất lúa, đất rừng; tách giải phóng mặt bằng thành dự án độc lập; giao địa phương làm cơ quan chủ quản, sử dụng vốn ngân sách địa phương đầu tư thực hiện các nhiệm vụ, dự án thuộc thẩm quyền của bộ, cơ quan trung ương trên địa bàn, nhất là các dự án quốc lộ, cao tốc…

Ngoài ra là việc nâng tỷ lệ vốn nhà nước tham gia dự án đầu tư theo phương thức đối tác công - tư (PPP); sử dụng chi thường xuyên thực hiện dự án có kinh phí dưới 15 tỉ đồng để cải tạo, nâng cấp, mở rộng, xây dựng mới các hạng mục trong các cơ sở, công trình hiện có…

“Đây là các vấn đề cấp thiết, cần khẩn trương sửa đổi, hoàn thiện để tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội”, ông Phương nêu.

Theo các đại biểu, dù kinh tế thế giới còn nhiều khó khăn nhưng đã có chuyển biến. Xu hướng tăng lãi suất để kiềm chế lạm phát vẫn hiện hữu song không còn là chủ đạo, một số nền kinh tế đã có xu hướng hạ lãi suất. Tuy vậy, trong những tháng cuối năm 2023 và cả năm 2024, kinh tế Việt Nam tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức.