Tuy nhiên, tâm lý xấu hổ, thiếu tự tin… khiến cho nhiều bậc phụ huynh né tránh các câu hỏi ‘nhạy cảm’ này. Hậu quả là bố mẹ bỏ mặc nên con đành tự bơi – trẻ tự tìm câu trả lời cho những tò mò của mình nên đã xảy ra không ít ‘tai nạn’ đáng tiếc.
Trước khi đi du học, N.H. (18 tuổi, Hà Nội) được bố mẹ mời bác sĩ, chuyên gia tư vấn giới tính Trương Gia Bảo - Tổng đài Sức khỏe Việt đến bổ sung kiến thức cho cô con gái "lớn người nhưng dại" của mình.
Hơn ai hết, bố mẹ N.H. hiểu được những lỗ hổng kiến thức về giới tính, hiểu biết xã hội của đứa con vốn quen bao bọc, chỉ biết có học. Việc con gái rời xa gia đình đến nước Úc xa xôi, thiếu bàn tay chăm sóc và những định hướng tức thời của cha mẹ khiến phụ huynh này rất lo lắng. Trước đây, N.H. là một học sinh rất giỏi của một trường học có tiếng ở Hà Nội.
Tuy nhiên, các vấn đề về giới tính, tâm lý tình cảm và tâm lý xã hội của N.H. chỉ như tờ giấy trắng. Qua 2 buổi học giới tính cùng chuyên gia Trương Gia Bảo, với tổng thời lượng 4h đồng hồ, N.H. đặt ra rất nhiều câu hỏi khiến chuyên gia này phải "cố nín cười". “Trong 2 buổi chia sẻ, H. đặt rất nhiều câu hỏi, nhưng làm tôi chú ý và nhớ nhất là những câu liên quan đến sức khỏe giới tính: bác sĩ cho em hỏi làm thế nào mà tự nhiên có thai được? em bé chui ra từ đâu? “cái ấy” của đàn ông cấu tạo bằng gì, có phải bằng xương không? Sao em thấy “cái ấy” của con cún nhà em khi ngồi xổm, lúc nào cũng thấy nó cứng và thò ra ngoài?”, chuyên gia Bảo nhớ lại và không khỏi bật cười.
Nhiều năm nghiên cứu vấn đề giới tính cho học sinh, sinh viên. Chuyên gia này cho biết: sức khỏe giới tính tình dục và tâm lý tình cảm cũng như những vấn đề liên quan đến tâm lý xã hội của tuổi vị thành niên là những chủ đề hiện nay đang được gia đình, nhà trường, toàn xã hội đề cập đến. Tuy nhiên để được hệ thống hóa toàn diện là một vấn đề rất khó thực hiện tại Việt Nam. Mặc dù chưa được ngành giáo dục đưa vào trong nội dung giảng dạy tại trường học nhưng đã có một số gia đình tự tìm đến các trung tâm tư vấn giới tính mời các bác sĩ, chuyên gia về chia sẻ kiến thức cho con em mình.
Theo bác sĩ Bảo, các đối tượng được trung tâm Sức khỏe Việt tư vấn hầu hết là học sinh các trường THPT tại Hà Nội khi chuẩn bị đi du học nước ngoài, vì ở đối tượng này có nhiều bước ngoặt trong cuộc đời cả về tâm lý cũng như sinh lý và nhận thức xã hội. Những phút đầu của buổi chia sẻ, học sinh thường tỏ ra rụt rè, bỡ ngỡ, thờ ơ không để ý, thậm chí có những người chủ quan nghĩ là mình đã biết hết. Thế nhưng, sau khi làm quen với các bác sĩ, được chuyên gia phân tích, nói chuyện thì những học sinh này đã có cái nhìn tích cực hơn, hăng hái tham gia, đặt câu hỏi cùng thảo luận.
Khi nào trẻ bắt đầu tò mò về giới tính?
Trẻ hứng thú tìm hiểu về cơ thể chúng sớm hơn cha mẹ tưởng. Chúng nhận ra những khác biệt nam-nữ và tò mò một cách tự nhiên từ khi chập chững biết đi. Ở độ tuổi này, chúng thường có thói quen chạm vào ‘vùng kín’ của mình khi tắm hoặc được thay tã. Những hành vi này, cha mẹ không nên lo lắng bởi đó đơn thuần chỉ là sự tò mò vì thế không nên có bất kỳ biện pháp trừng phạt hay quát mắng nào.
Nên làm gì khi trẻ bắt đầu thích khám phá cơ thể mình? Một số cha mẹ chọn cách làm ngơ hoặc hướng sự chú ý của con trẻ đến việc/hành động khác. Nhưng hãy nhớ rằng, bất kỳ phản ứng nào của bạn trước sự tò mò của con sẽ truyền đi thông điệp bạn chấp nhận hay không hành động đó của con.
Dùng nickname cho bộ phận nhạy cảm?
Khi trẻ lên 3, cha mẹ hoàn toàn có thể chọn cách sử dụng những từ ngữ ‘chuẩn’ cho một bộ phận nào đó trên cơ thể, không cần phải né tránh hay dùng tên gọi khác. Những từ như dương vật hay âm đạo… nên được nói một cách nghiêm túc, thẳng thắn, không ngụ ý hay đùa cợt. Bằng cách này, trẻ sẽ học được cách sử dụng các từ ngữ chỉ bộ phận nhạy cảm đúng mà không cảm thấy xấu hổ.
Mẹ ơi con sinh ra từ đâu?
Đây luôn là câu hỏi đầu tiên mà trẻ thắc mắc khi bắt đầu thích khám phá cơ thể? Tùy thuộc vào độ tuổi của trẻ, cha mẹ có thể nói rằng bé lớn lên từ một cái trứng trong lòng mẹ, bạn chỉ vào bụng mình và đi ra khỏi một nơi đặc biệt gọi là tử cung. Không cần thiết phải giải thích về chuyện ấy bởi vì con trẻ sẽ không hiểu.
Và tất nhiên, bé sẽ hỏi thêm rất nhiều các câu hỏi như: “Có phải tất cả các em bé đều được tạo ra như thế không?” hoặc “ Cha có thể mang em bé như mẹ không?”… trả lời tất cả những câu hỏi trên, cha mẹ nên dùng từ dễ hiểu, ngắn gọn và nhắc lại một phần nội dung câu hỏi để trẻ dễ nhớ như: “Đúng thế. Bé nào cũng được sinh ra như thế” hoặc “Không. Cha không thể mang em bé như mẹ”.
Thế nào là ‘yêu’ hả mẹ?
Khả năng bé hỏi câu này rất hiếm. Hầu hết trẻ nhỏ 3-4 tuổi không biết và không để ý hỏi một câu hỏi “hóc búa“ như vậy trừ phi các bé tình cờ nghe nói đến hoặc học lỏm từ trẻ lớn hơn hay trên show truyền hình. Nhưng nếu bé hỏi, bạn đừng nên lảng tránh vấn đề. Nói với bé “yêu” là cách cha và mẹ âu yếm để thể hiện rằng cha mẹ rất quan tâm và dành tình cảm đặc biệt cho nhau.
Nếu trẻ chưa thỏa mãn với câu trả lời trên và vẫn tiếp tục truy cứu đến cùng thì đừng né tránh. Hãy tiếp tục một cách đơn giản rằng, yêu là cách 2 người lớn gần gũi, ở rất gần nhau, họ hôn nhau và đôi khi, sự gần gũi tạo ra em bé.
Cha mẹ cho con tạo ra em bé với?
Một khi bé đã đi quá xa giới hạn cho phép bằng yêu cầu “chứng minh thực tế” này thì bạn nên khéo léo dừng lại. Nhẹ nhàng nhưng thẳng thắn: “Không, cha và mẹ chỉ tạo em bé khi cha mẹ có thời gian riêng tư giữa hai người với nhau mà thôi”. Đồng thời nhẹ nhàng giải thích rằng khi nào con lớn lên, con sẽ được tạo ra em bé cùng với người đàn ông hoặc phụ nữ con yêu.
Làm gì khi thấy con ‘khoe hàng’ với bạn?
Trẻ con từ 3-6 tuổi rất có thể sẽ chơi trò "bác sĩ" (cho nhau xem những bộ phận nhạy cảm). Khi chứng kiến hành động trên, không ít phụ huynh có phản ứng thái quá là quát mắng, thậm chí là đánh đòn. Đây là một sai lầm nghiêm trọng. La mắng không phải là cách giải quyết vấn đề mà cha mẹ khôn ngoan nên hướng sự chú ý của trẻ đến hoạt động khác. Dành cho trẻ khoảng 5 phút, gọi là "thời gian tự trấn tĩnh" sau đó hãy nói chuyện với con đơn giản rằng có những "khu vực bí mật" trên cơ thể con cần giấu kỹ - không khoe với ai, không cho ai sờ mó.
Nguyên Vy (TH)
