Suy nghĩ về TRÁCH NHIỆM qua cuộc trao đổi của ông Võ Kim Cự với báo Tuổi Trẻ

Trả lời câu hỏi “báo Tiền Phong dẫn lời lãnh đạo Hà Tĩnh nói Bí thư, chủ tịch Hà Tĩnh gọi ông cũng không bắt máy? Vì sao ông không lên tiếng?”, ông Võ Kim Cự trả lời: “Báo nào nói Bí thư, chủ tịch Hà Tĩnh gọi mà không bắt máy thì tôi không biết” (Trích)

Tôi đề nghị điều tra lại xem Bí thư Hà Tĩnh, Chủ tịch Hà Tĩnh có điện thoại cho ông Võ Kim Cự không. Việc này dễ làm vì các cuộc gọi đều được tổng đài lưu lại. Cần điều tra để biết ai là người không nói thật trong việc này: báo Tiền Phong, lãnh đạo Hà Tĩnh hay ông Võ Kim Cự. Không thể không điều tra vì việc này liên quan tới Giá Trị Sống rất quan trọng: tính Trung Thực. Không chấp nhận tính không Trung Thực và thói quen sống không Trung Thực hoành hành trong xã hội nước Việt Nam!

Trả lời câu hỏi tại sao không trả lời phóng viên tại hành lang Quốc hội, ông Cự cho rằng:

“Nhưng thời gian nghỉ giải lao chỉ 20 phút, đủ vào ra, uống chén nước, mà nội dung thì chưa biết phóng viên hỏi gì”.

1) 20 phút giải lao mà không đủ thì giờ để trả lời phóng viên cho một sự việc lớn tới vậy mà mình có vai trò chính trong đó, thì ông nghị Võ Kim Cự có đủng đỉnh quá mức chăng?

2) Quan trọng hơn: ông không trả lời vì “nội dung thì chưa biết phóng viên hỏi gì”! Các cử tri đã bỏ phiếu cho ông Cự nghĩ sao về quan điểm này của ông?

Trả lời câu hỏi sau 2 tháng, “Sao ông không xuất hiện để nói lại vấn đề mà dư luận đặt ra?” (Trích), ông Cự trả lời:

“Trước tình hình một vấn đề lớn như vậy… đâu thể tự ý phát ngôn theo ý mình được. Tôi không né tránh, nhưng có những việc vượt khỏi thẩm quyền” (Trích)

Chắc chắn trên cương vị của mình, ông Cự phải có một số quyền hạn. Ông không thể trả lời trong phạm vi quyền hạn đó được sao? Chẳng lẽ ông không biết quyền hạn mình tới đâu? Nếu biết quyền hạn của mình mà không dám/muốn trả lời, thì trách nhiệm và bản lãnh lãnh đạo của ông nằm ở đâu?

Tuy nhiên, phần ông Cự nói về trách nhiệm của ông trong thảm họa môi trường do Formosa gây ra đã thực sự khiến tôi ngán ngẩm.

“Thật sự là bất ngờ. Đùng một cái xảy ra sự cố, nghe như kiểu là "tin giật gân". Vì trước đó chúng tôi đã bắt buộc Formosa tuân thủ luật pháp Việt Nam, đảm bảo môi trường...”, và “Tôi thật sự băn khoăn và trăn trở vì thấy họ đã cam kết, đầu tư một lượng vốn khá lớn, cứ nghĩ như vậy thì họ sẽ làm việc nghiêm túc. Có ai ngờ...” (Trích)

Là một nhà lãnh đạo cao nhất cấp tỉnh, chẳng lẽ ông không biết rằng có biết bao “công cụ” quản lý để khiến luật pháp, thể chế của đất nước, của địa phương phải được tuân thủ, tôn trọng? Thảm họa môi trường này đã có những cáí bắt đầu, thí dụ bắt đầu từ ống xả thải ngầm dưới biển, đâu phải là “đùng một cái” như sóng thần bất chợt “có ai ngờ”?

Có một vài việc tôi xin được hỏi:

1) Khi thẩm định dự án Formosa Hà Tĩnh, ông Cự có tiến hành một việc không thể bỏ qua là tìm hiểu lịch sử thành lập và hoạt động của Formosa không (due diligence)? Ngoài ra, trong quá trình hình thành dự án, có những tiếng nói cất lên trong xã hội báo động về tính cách xuyên suốt của Formosa là xâm phạm môi trường, ông có biết không? Ông có quan tâm, lắng nghe và cầu thị không? Với tất cả các sự việc như vậy tại sao ông vẫn chủ trương cho Formosa Hà Tĩnh nhiều ưu đãi rất đặc biệt và kéo dài thời gian hoạt động thêm 20 năm vượt ngoài thông lệ? Ông không có băn khoăn gì sao?

2) Khi đã chấp nhận dự án đầu tư Formosa Hà Tĩnh, ông có theo dõi, đôn đốc, chỉ đạo các cơ quan chức năng tiến hành hướng dẫn, kiểm tra… để Formosa Hà Tĩnh không vi phạm luật pháp và thể chế của đất nước? Nhớ rằng đây là một dự án cực lớn đối với tầm vóc Hà Tĩnh, nên lãnh đạo tỉnh phải có trách nhiệm trực tiếp và toàn diện. Không thể đổ thừa cho cấp dưới.

Cấp dưới chịu trách nhiệm với ông Cự, ông Cự chịu trách nhiệm với chính phủ trung ương, với Bộ chính trị. Ngoài trách nhiệm theo hàng dọc trong bộ máy quản lý hành chính và chính trị, ông còn phải chịu trách nhiệm với dân chúng 4 tỉnh bị tác hại nặng nề, với dân tộc, với tổ quốc. Đó là trách nhiệm của lương tâm chức nghiệp, của đạo đức một viên chức công quyền cao cấp, một nhà hoạt động chính trị có tầm vóc. Ông có nhận thấy trách nhiệm đó của mình không?

Ông Võ Kim Cự:

“Năm 2014 Hà Tĩnh thu được gần 10 ngàn tỉ, 2015 hơn 10 ngàn tỉ. Như vậy dự báo đó là có tính khả thi thật sự. Nếu như sự cố môi trường này không xảy ra thì rõ ràng là như vậy” (Trích). Và, “Những cái [sự cố môi trường, người viết] này thật sự bất ngờ đối với tôi, chứ không phải mình thấy mà lại vô trách nhiệm, không quan tâm” (Trích).

“Nếu như sự cố môi trường này không xảy ra”! Trời đất, tới giờ này, với bao khuất tất đã được và chưa được phanh phui trong dự án Formosa Hà Tĩnh, mà ông còn dùng chữ “Nếu” một cách dễ dàng vậy sao? Thưa ông Cự, ông không nhận thức được rằng việc để “cái này thật sự bất ngờ đối với tôi” đã chính là sự vô trách nhiệm vô cùng lớn của ông rồi sao? Làm lãnh đao phải thấy trước, phải lường trước các sự việc, kịch bản có thể xảy ra, phải có kế hoạch quản lý sự việc để nó không xảy ra, hay nếu nó xảy ra thì chỉ ở mức độ rất nhỏ là có thể phát hiện và ngăn chặn… Để thảm họa xảy ra, và xảy ra ở tầm mức thảm họa với tác hại sâu rộng trên các tỉnh lân cận với Hà Tĩnh, mà ông vẫn nói rằng “chứ không phải mình thấy mà lại vô trách nhiệm, không quan tâm” thì thật tôi không hiểu ý thức trách nhiệm của ông Cự là ý thức gì?

Lê Học Lãnh Vân (ngày 25 tháng 7 năm 2016)