Gửi bình luận
Ngày nay bên cạnh các tri thức về khoa học và công nghệ, các tri thức về xã hội, về tổ chức và quản lý ngày càng phát triển phong phú và có ý nghĩa to lớn, nhiều trường hợp là quyết định, trong việc tạo nên sự giàu có của một nền kinh tế.
Dữ liệu, thông tin và tri thức
Thông tin có nhiều mức độ chất lượng khác nhau. Các số liệu, sự kiện, hình ảnh ban đầu thu thập được qua điều tra, khảo sát là các thông tin nguyên liệu, còn gọi là dữ liệu (data). Thuật ngữ dữ liệu - data có xuất sứ từ chữ Latin datum, có nghĩa là "cái đã cho" hay sự kiện, nó có thể có dạng một con số, một sự trình bày hoặc hình ảnh. Dữ liệu có thể có hai dạng: dạng có cấu trúc như các biểu ghi, các cơ sở dữ liệu; dạng phi cấu trúc như các tệp văn bản, dạng này thường chiếm đến 80% lượng dữ liệu của một tổ chức. Đặc trưng cơ bản của dữ liệu là chúng có thể tổ chức, lưu trữ và lưu truyền trong các hệ thống và mạng lưới thông tin.
Khi dữ liệu qua xử lý, phân tích, tổng hợp và được cho là có ý nghĩa cho một đối tượng, một công việc nào đó thì chúng sẽ trở thành thông tin (information). Thông tin là sự phản ánh về một vật, một hiện tượng, một sự kiện hay quá trình nào đó của tự nhiên và xã hội thông qua khảo sát trực tiếp hoặc lý giải gián tiếp. Các thông tin này nếu tiếp tục được xử lý sẽ tạo ra các sản phẩm thông tin có giá trị cao hơn, còn gọi là thông tin có giá trị gia tăng (value added information). Trong trường hợp này thông tin đã thực sự trở thành hàng hoá. Dữ liệu mô tả sự việc chứ không đánh giá sự việc còn thông tin luôn mang một ý nghĩa xác định và nói chung gồm nhiều giá trị dữ liệu. Nói cách khác thông tin là dữ liệu có ý nghĩa.
Ở mức độ cao hơn nữa là các thông tin quyết định trong quản lý và lãnh đạo - kết quả xử lý của những nhà quản lý có năng lực và kinh nghiệm, các thông tin chứa đựng trong các quy luật, nguyên lý của khoa học - kết quả của những công trình nghiên cứu, thử nghiệm của các nhà khoa học và chuyên môn... Khi đó thông tin trở thành tri thức (knowledge). Người ta có thể thu nhận được tri thức bằng tư duy trên các thông tin đã qua xử lý. Chỉ có những thông tin được trí óc của con người tiếp nhận và được xử lý tích cực qua quá trình suy nghĩ, học hỏi để nhận thức mới trở thành tri thức. Tri thức bao gồm tất cả những hiểu biết của con người và được sở hữu bởi con người. Thông tin là "cái của người", còn trí thức là "cái của mình". Có thể nói tri thức là tập hợp các thông tin hữu ích đã được trí tuệ của con người xác nhận và đưa vào sử dụng trong thực tiễn.
Theo tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế OECD (Organization for Economic Cooperation and Developement) thì: tri thức là toàn bộ kết quả về trí lực của con người sáng tạo ra từ trước đến nay, trong đó tri thức về khoa học, về kỹ thuật, về quản lý là các bộ phận quan trọng nhất.
Tri thức là những hiểu biết của con người. Có nhiều loại hiểu biết ở những mức độ và phạm vi khác nhau: biết cái gì là ở mức thông tin, biết tại sao là ở mức các tri thức khoa học, biết làm thế nào là những hiểu biết về công nghệ, biết ai và với ai là những tri thức về xã hội, và biết ở đâu và lúc nào thì nói chung là những hiểu biết về tổ chức và làm quyết định. Mỗi loại tri thức đều có tầm quan trọng của mình. Ngày nay bên cạnh các tri thức về khoa học và công nghệ, các tri thức về xã hội, về tổ chức và quản lý ngày càng phát triển phong phú và có ý nghĩa to lớn, nhiều trường hợp là quyết định, trong việc tạo nên sự giàu có của một nền kinh tế.
GS. Phan Đình Diệu
Sự phân chia khái niệm dữ liệu, thông tin và tri thức chỉ là tương đối. Dữ liệu của người này có thể là thông tin đối với người khác; tương tự, thông tin đối với người này có thể là tri thức đối với người khác.
Ngay từ thời cổ đại con người đã biết: "Tri thức là sức mạnh". Ngày nay tri thức đang trực tiếp tạo ra quyền lực, tiền bạc và sức cạnh tranh. Tri thức là thông tin mang dấu ấn của một con người, cho nên khả năng nắm bắt và áp dụng tri thức chuyên môn của các thành viên trong tổ chức đóng vai trò cơ bản để duy trì và tạo ra lợi thế cạnh tranh của tổ chức đó. Điều đó lý giải tại sao nguồn lực con người bao giờ cũng là quan trọng nhất trong bất kỳ hệ thống tổ chức nào.
Thế nào là một thông tin tốt?
Không phải mọi thông tin đều có giá trị như nhau. Thông tin này có thể tốt hơn thông tin kia. Trong công việc hàng ngày bạn có thể tiếp nhận hàng ngàn thông tin khác nhau. Vậy thông tin như thế nào là thông tin tốt, đặc trưng của chúng là gì?
Thứ nhất, thông tin phải thích hợp (pertinence). Điều đó có nghĩa là thông tin phải đáp ứng được với yêu cầu của người sử dụng, thông tin phải giúp người dùng tin giải quyết được vấn đề mà họ đang đặt ra trong công việc của họ.
Thứ hai, thông tin phải kịp thời (timeliness). Điều đó có nghĩa là thông tin phải được cung cấp đúng lúc mà người dùng tin cần. Ví dụ, những thông tin về giá cả một mặt hàng nào đó sẽ mất hết ý nghĩa nếu nó không đến kịp thời, vì giá cả luôn thay đổi từng ngày, thậm chí từng giờ.
Thứ ba, thông tin phải chính xác (accuracy). Tính chính xác là yêu cầu bắt buộc đối với mọi thông tin. Nếu các số liêu trong một bản thống kê mà không chính xác, thì mọi kết luận rút ra từ các số liệu đó có thể dẫn đến sai lầm hoặc có hại.
Ngoài ra thông tin tốt còn là thông tin có tác dụng giảm bớt tính bất định (reduced uncurtainty). Và như vậy thông tin đem lại sự ổn định cho sự vật. Thông tin tốt còn là thông tin chứa đựng yếu tố bất ngờ (element of surprise). Điều đó thể hiện tính mới của thông tin.
Sự quan tâm đến hiện tượng thông tin gia tăng đột biến vào thế kỷ 20 và ngày nay chúng trở thành đối tượng nghiên cứu của nhiều ngành chuyên môn, trong đó có triết học, vật lý, sinh học, ngôn ngữ học, thông tin học và tin học, kỹ thuật điện tử và truyền thông, khoa học quản lý và nhiều ngành khoa học xã hội.
Về phương diện thương mại, công nghiệp dịch vụ thông tin đã trở thành một nền công nghiệp mới mẻ mang tính toàn cầu. Ngày nay hầu như không một ngành công nghiệp, sản xuất và dịch vụ nào lại không quan tâm đến thông tin. Những quan điểm và hiện tượng khác nhau của lĩnh vực này đã dẫn đến những khái niệm và định nghĩa khác nhau về thông tin.
