Trật khớp gối: Tưởng nhẹ mà rất nguy hiểm

Sáng 10.5, BSCK2 Phạm Thanh Phong - Phó giám đốc phụ trách chuyên môn Bệnh viện đa khoa Trung ương Cần Thơ (BVĐKTƯCT) cho biết các bác sĩ Trung tâm Chấn thương chỉnh hình của bệnh viện vừa phẫu thuật thành công cho nữ bệnh nhân bị trật khớp gối, tắc động mạch khoeo (ĐMK) có nguy cơ đoạn chi.

Bệnh nhân là bà L.T.L.A (SN 1964, ở Bạc Liêu) được tuyến trước chuyển đến BVĐKTƯCT vào lúc 23 giờ 23 ngày 4.5 với tình trạng đau và tê từ đầu gối xuống bàn chân trái, khớp gối sưng phù lớn, mạch mu chân khó bắt. Người nhà bệnh nhân cho biết cách nhập viện 7 giờ bệnh nhân bị ngã, trật khớp gối trái được chuyển đến bệnh viện địa phương khám. Tại đây, các bác sĩ nghi ngờ có tổn thương ĐMK chân trái nên chuyển đến BVĐKTƯCT điều trị.

Tiền sử bệnh nhân bị trật khớp nhiều lần. Sau khi nhập viện, bệnh nhân được nhanh chóng kiểm tra, đánh giá tình trạng ĐMK chân trái bằng khám lâm sàng và thực hiện cận lâm sàng. Kết quả chụp cắt lớp vi tính dựng hình mạch máu ghi nhận bệnh nhân bị tổn thương ĐMK chân trái gây tắc hoàn toàn. 

BSCK2 Triệu Thanh Tùng, Ths-BS Trương Nhật Tôn, BS Trang Tiến Đạt (Trung tâm Chấn thương chỉnh hình), BSCK2 Trần Huỳnh Đào - Trưởng khoa Gây mê hồi sức đã tiến hành phẫu thuật cấp cứu. Khi bộc lộ ĐMK chân trái, thám sát thấy tĩnh mạch và ĐMK xơ dính chặt nhau, một đoạn ĐMK bị dập và phình to, tụ máu bên trong gây tắc hoàn toàn.

Các bác sĩ bóc tách gỡ dính động mạch - tĩnh mạch khoeo, cắt đoạn ĐMK và tiến hành khâu nối. Kiểm tra đoạn dưới sau nối tưới máu tốt, mạch mu chân trái bắt được. Sau 1 giờ 30 phút phẫu thuật tỉ mỉ, ĐMK chân trái bệnh nhân được tái thông. Hiện tại bệnh nhân tỉnh táo, tiếp xúc tốt, chân trái hồng ấm, mạch mu chân rõ, gối giảm sưng.

Theo BSCK2 Huỳnh Thống Em - Giám đốc Trung tâm Chấn thương chỉnh hình của BVĐKTƯCT: “Nguyên nhân chủ yếu sai khớp gối do tai nạn giao thông, té cao, thể thao. Sai khớp gối ít gặp chiếm tỷ lệ dưới 1% trong các tổn thương chấn thương chỉnh hình, nhưng có nhiều biến chứng tổn thương nặng nề. Trong đó tỷ lệ cao là tổn thương mạch máu vùng khoeo.

Có gần 50% sau chấn thương trật khớp gối tự nắn và dễ đưa tới 1 chẩn đoán sai (nghĩ chấn thương phần mềm thông thường và dễ bỏ sót tổn thương của mạch máu). Tổn thương mạch máu chiếm tỷ lệ 40-50% trong trật khớp gối, gần 40% làm khớp gối lỏng lẻo và mất vững. Thông thường khớp gối được nắn sau lần trật đầu thì ít khi dễ trật lại tự nhiên sau các động tác sinh hoạt như ở khớp vai. Trong trật khớp gối, tổn thương thần kinh mác thường gặp, có tới 50% trường hợp phục hồi một phần”.

Cũng theo bác sĩ Thống Em, lý do ĐMK dễ bị tổn thương là do đoạn trên ĐMK chui qua vòng cơ khép, bị cố định chắc vào thân xương đùi, đoạn dưới ĐMK chui vào vòng cơ dép, bị giữ chắc vào xương chày. Do đó, khi sai khớp gối dễ bị tổn thương ĐMK gây hoại tử cẳng bàn chân nếu tổn thương không được phát hiện hoặc phát hiện muộn.

Có gần 90% bệnh nhân tắc nghẽn ĐMK không được phẫu thuật lưu thông mạch máu sớm trước 8 giờ sau chấn thương sẽ phải bị đoạn chân dưới gối hoặc trên gối. Tổn thương ĐMK là tổn thương nặng thường dễ bỏ sót nên sau khi nắn trật khớp phải kiểm tra tổn thương dây chằng, mạch máu và cần theo dõi vì vẫn có thể tắc mạch thứ phát.

Khi bị trật khớp, người bệnh cần được sơ cứu đúng cách. Đó là không nắn hoặc cố cử động khớp bị trật, điều này có thể gây tổn thương khớp và cơ, dây chằng, dây thần kinh hoặc các mạch máu ở xung quanh. Cố định khớp ở tư thế mà khớp đang ở vị trí đó. Chườm lạnh lên vùng khớp bị thương để tránh và giảm sưng phù. Có thể dùng đá lạnh chườm trực tiếp lên da hoặc cho đá vào miếng vải để chườm. Không nên chườm nóng, đắp muối, bóp thuốc rượu hay mật gấu vì có thể làm tình trạng xấu đi.

Sau đó cần nhanh chóng, nhẹ nhàng vận chuyển người bị trật khớp đến cơ sở y tế gần nhất để các bác sĩ kiểm tra và điều trị để tránh biến chứng.