Văn chương có ích gì hay không có ích gì?

Tiến sĩ Trần Lê Hoa Tranh: -Nhiệm vụ của một giáo viên dạy văn là phải truyền lửa lòng yêu văn chương cho các bạn SV, thì yêu cầu đầu tiên, là tôi phải có "Lửa". Và điều này chắc chắn là tôi có, vì thế mà tôi mới trụ lại với nghề này gần 20 năm nay.

Thứ 2, là tôi phải xác quyết trong đầu: văn chương là có ích, là cái cần có, phải có, đối với một con người. Có xác quyết thì tôi mới có thể “nói thật” với học trò, những người nghe tôi, tin tôi.

Cũng nói thêm là sao lại không có lúc ngã  lòng? Vì ngày nay, có thực sinh viên học văn là vì cảm thấy văn chương là có ích - theo nghĩa cao cả, hay học văn chỉ vì muốn kiếm 1 cái nghề? Và cho rằng chỗ ích lợi của văn chương là chỗ đó? Đó, cái khó khăn nằm ở chỗ đó, làm sao dung hòa được cái thiết thực và cái trừu tượng khi nói về ích lợi của văn chương!

Vậy tôi sẽ nói rằng, văn chương có  ích vì nó hướng con người ta đến tính nhân văn! Người yêu văn chương sẽ không thể làm điều ác, điều xấu đối với đồng loại. Văn chương có ích vì nó giúp cho con người soi rọi được nội tâm phức tạp của nhân loại. Một cách cụ thể, thiết thực, tôi khuyên các học trò của tôi rằng, hãy chọn một nghề tử tế mà sống (nó có gần với văn chương càng tốt), văn chương giúp các bạn sống lương thiện, và giúp người khác lương thiện.

Tôi nghĩ, không có sự thay đổi giữa tình yêu văn học với các phương tiện nghệ thuật khác (tôi không dùng từ giải trí), chỉ là có sự san sẻ. Thử nhìn lại chúng ta trước đây, chúng ta có cái gì để giải trí, để nâng cao tầm hiểu biết, để mở mang đầu óc, ngoài sách văn học? Vì thế mà chúng ta dành thời gian cho việc đọc sách nhiều hơn ngày nay. Còn bây giờ, thanh niên có quá nhiều phương tiện nghệ thuật (âm nhạc, điện ảnh, hội họa,…) để thưởng ngoạn, nhiều đến độ thừa mứa, đến độ có khi không biết cân nhắc là cái nào tốt, cái nào xấu, cái nào đáng, cái nào không đáng,…

Do đó mà văn học bị xếp cùng loại hoặc thậm chí bị xếp hàng kém ưu tiên hơn những phương tiện khác. Nhưng cũng phải nhìn nhận rằng, thanh niên ngày nay hiểu biết rộng hơn, toàn diện hơn chúng tôi ngày xưa. Một phần là vì thuật ngữ “thế giới phẳng”mà chúng ta đã quá quen thuộc đang ngày càng đúng, một phần vì ngoại ngữ họ giỏi hơn, nên họ tiếp cận nhanh, nhiều và tốt hơn với các loại nghệ thuật, các loại kiến thức.

Giới thiệu tác phẩm mới của nhà văn Lê Minh Hà (Đức) do Nhã Nam tổ chức

Trần Tiễn Cao Đăng: Văn chương là một trong những cách tốt nhất và quan trọng nhất để con người có thể hiểu được những sự thật ở bề sâu hơn của thực tại, để khám phá những điều và theo những cách mà các phương tiện khác không làm được. Và công việc dịch văn chương giúp người đọc khám phá những sự thật ở bề sâu không chỉ ở đất nước mình mà ở cả nhiều đất nước khác, vào những thời đại khác. Theo tôi, đó là một trong những “chức năng” quan trọng nhất, cơ bản nhất của văn chương dịch.

"The Book Talk - Văn Chương Có Ích Gì?" tại Nhã Nam Thư quán Sài Gòn - 8/11/2014