Có ai buộc đã là lái xe thì suốt đời vẫn vậy, nhưng...

Nhiều chục năm qua, công tác đào tạo và quy hoạch cán bộ luôn được lãnh đạo các cấp đặc biệt quan tâm và xem đó như một chiến lược đúng đắn để phát triển đất nước. Tuy nhiên, do cũng có nơi, có lúc chủ quan, xem nhẹ và buông lỏng công việc này khiến cho cái "quy trình" tưởng như khá đầy đủ, chặt chẽ ấy lại bộc lộ nhiều điểm yếu chết người, khiến những nhóm lợi ích có thể câu kết, thao túng làm sai nguyên tắc tới mức khó có thể tưởng tượng nổi.

Có thể dễ dàng thấy khá nhiều ví dụ kiểu như câu chuyện ở Sở Lao động Thương binh Xã hội Hải Dương có tới 44/46 công chức trong sở làm lãnh đạo; như câu chuyện Trịnh Xuân Thanh làm ăn bết bát, phá nát cả Tổng công ty Xây lắp Dầu khí (PVC) thuộc Tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam. Ấy vậy mà vẫn leo lên đến chức Phó chủ tịch tỉnh Hậu Giang chỉ nhằm "tráng men" cho quy hoạch ghế thứ trưởng Bộ Công Thương tương lai. Tổ chức ở nhiều cấp đã bất chấp "di sản" anh ta để lại cho PVC ra sao nên vẫn trợ sức.

Hay như chuyện "quan lộ thần tốc" của “hot girl” xứ Thanh Trần Vũ Quỳnh Anh, Trưởng phòng thuộc Sở Xây dựng Thanh Hoá. Vừa rồi UBND tỉnh Thanh Hoá chính thức công bố một phần sự thật liên quan đến việc tuyển dụng, bổ nhiệm bất thường đối với cô này khiến cô ta cảm thấy bất ổn nên đã lẳng lặng rời cuộc chơi, bỏ lại biết bao điều tiếng không hay, khó đỡ cho chính quyền và lãnh đạo địa phương. Chỉ sau 1 năm được tuyển dụng, cô ta đã được Giám đốc Sở bổ nhiệm giữ chức Phó trưởng phòng Quản lý nhà và thị trường bất động sản. Tiếp đó, dù chưa ấm chỗ, cô Quỳnh Anh tiếp tục lại được bổ nhiệm giữ chức Trưởng phòng Quản lý nhà và thị trường bất động sản, rồi “quy hoạch” làm Phó giám đốc Sở.

Và cuối cùng là chuyện ở Bộ Xây dựng mới đây đã bị người trong Bộ tố cáo ông Nguyễn Đình Toàn sau khi được bổ nhiệm làm Thứ trưởng Bộ Xây dựng đã nâng đỡ đàn em, bất chấp dị nghị, tạo mọi ưu ái cho "quan lộ" của ông Nguyễn Anh Tuấn, vốn là lái xe của mình khi ông còn làm viện trưởng. Sự thăng tiến đến “chóng mặt” ấy có thể cũng rất đáng để dư luận suy nghĩ. Ông Tuấn, sau khi rời khỏi vị trí lái xe cho thủ trưởng, tiến từ chuyên viên ở Phòng Kế hoạch thuộc Viện Quy hoạch đô thị và nông thôn cho đến khi trở thành Phó viện trưởng SISP. Chỉ trong khoảng 6 năm, từ một chuyên viên, ông kinh qua vị trí Phó trưởng phòng rồi Trưởng phòng Kế hoạch - thị trường của viện, sau đó là Phó viện trưởng, Chủ tịch Hội đồng khoa học của một viện khoa học khác là điều lạ. Nhiều người cho rằng, phải thực sự là người có tài năng xuất sắc thế nào, phải được giới khoa học trong ngành quy hoạch kiến trúc thừa nhận ra sao, đánh giá cao đến đâu mới thăng chức nhanh như vậy .

Tất nhiên, trong công tác quy hoạch cán bộ hiện nay, đâu có ngăn chặn ai đó nếu là lái xe thì không được xem xét cân nhắc bổ nhiệm lên vị trí cao hơn. Cần phải xem người đó, sau khi nhậm chức có hoàn thành nhiệm vụ mà mình được đảm trách không? Nhà nước luôn xem trọng và ưu tiên hơn trong việc đào tạo, bồi dưỡng cán bộ nguồn cho Đảng nếu họ xuất thân từ giai cấp lao động. Một người lái xe, nếu có tư chất tốt, có ý chí học hành và rèn luyện phấn đấu thì cũng rất nên tạo điều kiện để họ phát huy. Chúng ta cũng đã từng có những người xuất thân như thế rồi trưởng thành nên như một chính khách, đã từng đảm trách đến cương vị bí thư tỉnh ủy, bộ trưởng, ủy viên Trung ương Đảng thì cũng tốt chứ có sao! Tại sao lại kìm hãm người ta theo kiểu "Con vua thì lại làm vua/ Con sãi ở chùa lại quét lá đa!"?

Nhà nước ta luôn trân trọng và đánh giá cao những trí thức trẻ nhưng lại được tôi luyện, từng trải từ người lao động chân tay mà đi lên. Có lẽ đây là câu chuyện cũng rất nên suy nghĩ trong công tác tổ chức hiện nay, đó là làm sao có được "hai trong một" thì thật quý dù cũng không dễ.

Quay trở lại chuyện quy hoạch cán bộ đang có nhiều điều nổi cộm, gây bất bình trong dư luận hiện nay. Thực tế cũng có khá nhiều vị lãnh đạo sở, ngành và quận, huyện khi chuyển công tác lên cương vị cao hơn hoặc sắp nghỉ hưu thường hay có tâm lý “bù đắp” cho người lâu nay từng chăm sóc xe cộ cho mình, thậm chí gia đình mình chu đáo nên nghĩ đến chuyện ban ơn, "cho" anh em chút chức vị nào đó trong khả năng. Về tình người thì nó không sai. Song nếu sự bổ nhiệm hoàn toàn không xứng đáng, lộ rõ ban phát ơn huệ cá nhân, vô tình ảnh hưởng đến chuyên môn cơ quan sau này thì phải cân nhắc thận trọng, tránh để tiếng không hay mà sau này có muốn giải quyết hậu quả cũng khó vì không có dịp.

Tôi nghĩ, đây là điều không phải quá khó với bất kỳ cơ quan tuyển dụng nào. Hiện nay, ở nhiều địa phương và bộ ngành cũng đã công khai thi tuyển lãnh đạo và thực tế đã đem lại hiệu quả tốt. Trình độ chuyên môn của mỗi người ứng cử thì trong nội bộ ai chẳng hiểu. Nếu chúng ta công khai hoá mọi vấn đề trước hội đồng chấm thi, bộ phận giám sát thi và tập thể những người chứng kiến các thí sinh đăng ký thi sẽ là những tai mắt tinh tường đánh giá ai là người xứng đáng. Cách làm này sẽ hạn chế đi nhiều sự móc ngoặc, "đi đêm", gian lận thi cử đang làm xấu đi hình ảnh gắn với tệ nạn chạy chức của không ít cán bộ công chức nhà nước hiện nay.

Quốc Phong