Hút thuốc lá cũng dễ gây bệnh phình động mạch chủ bụng

Bệnh nhân đầu tiên là ông Trần Văn H. (62 tuổi, ngụ H.Lai Vung, tỉnh Đồng Tháp) nhập viện ngày 15.6.2020. Cùng ngày nhập viện bệnh nhân đột ngột đau bụng dữ dội và được người nhà đưa đến khoa Cấp cứu của BVĐKTƯCT. Kết quả chụp CT scan bụng có cản quang cho thấy bệnh nhân bị phình động mạch chủ bụng dưới thận, vỡ vào khoang sau phúc mạc có dấu hiệu dò vào tĩnh mạch chủ dưới.

Bệnh nhân có các bệnh lý đi kèm trước phẫu thuật như lupus ban đỏ, gút mãn tính, di chứng nhồi máu não. Êkíp phẫu thuật gặp rất nhiều khó khăn do tá tràng, mạc treo ruột dính lên túi phình, gỡ dính khó, mô xung quanh viêm dính và nhiễm trùng tạo 1 túi mủ xung quanh túi phình. Bệnh nhân được đặt ống ghép chữ Y (nối kiểu chủ bụng- chậu chung 2 bên), đồng thời khâu lại tĩnh mạch chủ dưới (chỗ dò).

Đây là trường hợp rất hiếm gặp và đa phần được chẩn đoán sau khi phẫu thuật. Theo y văn thế giới báo cáo từng trường hợp cụ thể và rất hiếm gặp (phình động mạch chủ bụng vỡ dò vào tĩnh mạch chủ dưới). Và bệnh nhân đã được phẫu thuật thành công, sức khỏe đang hồi phục.

Bệnh nhân thứ 2 là ông Nguyễn Hoàng L. (67 tuổi, ngụ H.Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long) trước đó được Bệnh viện đa khoa Hoàn Mỹ Cửu Long (Cần Thơ) khám với chẩn đoán phình động mạch chủ bụng dưới thận - tăng huyết áp - đái tháo đường týp 2 và được chuyển đến BVĐKTƯCT vào ngày 16.6. Kết quả chụp CT scan bụng có cản quang cho thấy bệnh nhân bị phình động mạch chủ bụng vỡ ra sau phúc mạc đoạn dưới động mạch thận, kích thước 95x 102 mm.

Bệnh nhân thứ 3 là ông Ông Văn S. (54 tuổi, ngụ H.Mỹ Xuyên, tỉnh Sóc Trăng). Ngày 21.6, bệnh nhân đau hông trái nhiều và đến khám tại Bệnh viện Thanh Vũ Medic Bạc Liêu với chẩn đoán phình bóc tách động mạch chủ bụng đoạn trước chỗ chia động mạch chậu có huyết khối dọa vỡ. Và ông được chuyển đến 1 bệnh viện ở TP.HCM điều trị.

Trên đường chuyển viện, bệnh nhân đột ngột đau hông dữ dội, mệt nên nhập viện BVĐKTƯCT. Chẩn đoán bệnh nhân bị phình động mạch chủ bụng dưới thận vỡ vào khoang sau phúc mạc, và các bác sĩ chỉ định phẫu thuật cấp cứu. Sau gần 4 giờ, các bác sĩ đã phẫu thuật thành công túi phình động mạch chủ bụng vỡ.

Ngày 29.6.2020 cả 3 bệnh nhân đều ổn định, dự kiến ra viện trong ngày 30.6 và 1.7. BS.CK2 Trầm Công Chất - Trưởng khoa Ngoại Lồng ngực – Mạch máu (BVĐKTƯCT) cho biết: “Phình động mạch chủ bụng là bệnh lý giãn khu trú bất thường của động mạch chủ ở đoạn bụng, bao gồm một hay nhiều đoạn. Tỉ lệ tử vong do vỡ phình rất cao: 25% tử vong trước khi đến được bệnh viện và 51% tử vong trong bệnh viện mà chưa kịp làm phẫu thuật”.

Hình ảnh vỡ động mạch chủ bụng của 1 bệnh nhân- Ảnh: Phong Phạm

Phình động mạch chủ bụng giai đoạn đầu hầu hết không có triệu chứng gì, thường được phát hiện tình cờ khi siêu âm hoặc chụp phim cắt lớp vi tính. Vỡ phình động mạch chủ bụng là bệnh lý đe dọa tính mạng và phải xử trí ngay lập tức. Nguyên nhân chính xác gây phình động mạch chủ bụng không được biết rõ, nhưng các yếu tố nguy cơ và điều kiện thuận lợi cho việc hình thành phình động mạch chủ bụng là hút thuốc lá, tuổi tác, tăng huyết áp, tăng cholesterol máu và xơ vữa động mạch.

Giới tính và yếu tố di truyền cũng ảnh hưởng đến quá trình hình thành phình động mạch chủ. Đông mạch chủ bụng dưới thận chịu ảnh hưởng của quá trình vữa xơ động mạch nhiều nhất và là vị trí hay gặp của phình động mạch chủ bụng. Phình động mạch chủ bụng giai đoạn đầu hầu hết không có triệu chứng gì, vì thế cần khám sức khỏe định kỳ đều đặn để có thể phát hiện bệnh sớm - đặc biệt là những người có tiền sử gia đình bị phình động mạch chủ bụng hay những người trên 60 tuổi có tiền sử hút thuốc lá hay tăng huyết áp.

Khi phát hiện có phình động mạch chủ bụng thì quan trọng nhất là theo dõi tốc độ thay đổi kích thước túi phình để có quyết định điều trị can thiệp kịp thời tránh khối phình vỡ sẽ dẫn đến tử vong. Do bệnh có liên quan đến xơ vữa động mạch và tăng huyết áp, nên các phương thức phòng ngừa và điều trị 2 yếu tố trên được coi là biện pháp phòng tránh bệnh chủ yếu.

• Các bác sĩ khuyên mọi người nên hạn chế ăn mỡ, điều chỉnh rối loạn lipid máu, tập thể dục đều đặn, khám sức khỏe định kỳ, kiểm soát tốt huyết áp, điều chỉnh đường huyết, không hút thuốc lá... Ở người cao tuổi cần cảnh giác với các khối u đập theo nhịp mạch ở vùng bụng và đến khám sớm để có thể theo dõi và điều trị kịp thời.

Phong Phạm