Không tích nước thêm tại Thủy điện Thượng Kon Tum để tránh gia tăng động đất

Hàng loạt vụ động đất xảy ra tại huyện Kon Plông (Kon Tum) trong mấy ngày qua. Ngoài Kon Plông, tỉnh Kon Tum, dư chấn của động đất còn lan rộng đến các tỉnh khác như Gia Lai, Bình Định. Trong đó, trận động đất trưa 18.4 có độ lớn lên đến 4,5 - lớn nhất trong 120 năm qua. Đây là hiện tượng bất thường khiến người dân khu vực này cảm thấy lo lắng, bất an.

Hàng nghìn hộ dân trên địa bàn huyện Kon Plông đang phải sống trong lo âu vì động đất xảy ra liên tục. Theo người dân tại đây, tình trạng này đã xuất hiện gần 2 năm trở lại đây. Đặc biệt, từ đầu năm 2022 đến nay tình trạng rung lắc bởi động đất xảy ra thường xuyên và cường độ mạnh hơn so với năm 2021. Với gần 170 hộ dân thôn Đăk Tăng, sinh sống tại Khu tái định cư Thủy điện Thượng Kon Tum, định cư trên triền núi cao, nỗi sợ còn tăng thêm. 

Trước thực tế này, ngày 19.4, Ban Chỉ đạo Quốc gia về phòng, chống thiên tai tổ chức cuộc họp  trên địa bàn tỉnh Kom Tum, cuộc họp được tổ chức theo hình thức trực tiếp và trực tuyến.

Dự Hội nghị tại điểm cầu Trung ương có lãnh đạo Tổng cục Phòng, chống thiên tai, Tổng cục Thủy lợi (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn); Bộ Công thương; Bộ Xây dựng; Viện Vật lý địa cầu (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam); Tập đoàn điện lực Việt Nam (EVN).

Dự Hội nghị tại điểm cầu tỉnh có ông Nguyễn Hữu Tháp, Phó chủ tịch tỉnh Kon Tum, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai tỉnh; lãnh đạo các địa phương bị ảnh hưởng bởi động đất, đại diện Thủy điện Thượng Kon Tum và các công ty quản lý hồ chứa thủy lợi, thủy điện trên địa bàn tỉnh...

Lãnh đạo UBND huyện Kon Plông chia sẻ, từ đầu năm 2022 đến nay, trên địa bàn huyện xảy ra 53 trận động đất, không ảnh hưởng đến tình hình kinh tế - xã hội trên địa bàn huyện. Tuy nhiên, riêng trận động đất vào chiều ngày 18.4 với cường độ 4,5 độ richter, sau đợt rung chấn có tiếng nổ lớn trong lòng đất khiến cán bộ, người dân trên địa bàn rất lo lắng. Do vậy, chính quyền và người dân huyện Kon Plông cần sự hướng dẫn và thông tin cụ thể để chủ động ứng phó với động đất một cách hiệu quả, tránh xảy ra tình trạng hoang mang trong nhân dân.

Theo Viện trưởng Viện Vật lý địa cầu Nguyễn Xuân Anh báo cáo tại Hội nghị, tại khu vực huyện Kon Plông và lân cận từ năm 1903 đến nay đã ghi nhận 202 trận động đất có cường độ 2,5 độ richter trở lên. Trong đó, giai đoạn từ năm 1903 - 2020 ghi nhận 33 trận động đất; trong năm 2021 ghi nhận 114 trận động đất; từ đầu năm 2022 đến nay ghi nhận 55 trận động đất, riêng trong 4 ngày (15 - 18.4) ghi nhận 22 trận động đất có cường độ từ 4,1 - 4,5 độ richter.

Trên cơ sở các số liệu quan trắc ghi nhận được, Viện trưởng Nguyễn Xuân Anh cho biết, các trận động đất vừa qua xảy ra đều là các trận nhỏ, người dân có thể cảm nhận được sự rung lắc, nhưng không gây ra thiệt hại.

Trước thông tin cho rằng nguyên nhân động đất là do Nhà máy Thủy điện Thượng Kon Tum tích nước, chiều 19.4, ông Trần Công Đàm, Giám đốc Công ty Thủy điện Thượng Kon Tum cho biết: Hồ của Thủy điện thượng Kon Tum nhỏ, chỉ tích 145 triệu mét khối nước mà rung chấn từ Kon Plông, Kon Tum đến Bình Định... Mặc dù chưa gây thiệt hại về người  nhưng người dân nơi đây trông chờ chuyên gia của Viện Vật lý Địa cầu đánh giá mới tìm ra được chính xác nguyên nhân; xác định tâm chấn, từ chuỗi đứt gãy phân tích ra nguyên nhân.

Viện trưởng Nguyễn Xuân Anh cho hay, từ tháng 3.2021, Thủy điện Thượng Kon Tum bắt đầu tích nước để vận hành, sau đó liên tiếp xảy ra các trận động đất tại khu vực huyện Kon Plông và lân cận nên đó là động đất kích thích. Động đất kích thích xảy ra khi có sự tác động của hồ chứa thủy điện tích nước lên đới đứt gãy hoạt động trong khu vực. Khu vực huyện Kon Plông và lân cận nằm trên đới đứt gãy đang hoạt động có tên Rào Quán - A Lưới, đây là đới đứt gãy hoạt động rất mạnh, xuất phát từ nước Lào qua A Lưới (Thừa Thiên Huế) kéo dài tới thành phố Quy Nhơn (Bình Định). Trên đới đứt gãy này đã từng ghi nhận động đất kích thích xảy ra tại Thủy điện Sông Tranh 2 (Quảng Nam) và Thủy điện Đăk Hrinh (Quảng Ngãi) khi hồ chứa của các thủy điện này tích nước.

Ông Trần Quang Hoài, Phó Trưởng ban Chỉ đạo Quốc gia về phòng, chống thiên tai, Tổng cục Trưởng Cục phòng chống thiên tai nhấn mạnh: "Đối với các công trình hồ thủy điện trên địa bàn tỉnh Kon Tum dừng việc tích nước, các hồ chứa thủy lợi phải được tăng cường kiểm tra, có trực ban và theo dõi giám sát thường xuyên để kịp thời ứng phó", đồng thời yêu cầu Viện Vật lý Địa cầu, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam xây dựng báo cáo tổng thể về tình hình động đất; thành lập đoàn công tác tiến hành rà soát, kiểm tra... các vấn đề liên quan đến hiện tượng động đất tại tỉnh Kom Tum. 

Đối với tỉnh Kon Tum, ông Trần Quang Hoài đề nghị, UBND tỉnh cử các đoàn công tác phối hợp chặt chẽ với Thủy điện Thượng Kon Tum; thông báo, chỉ đạo kịp thời các cơ quan, đơn vị thủy lợi, giao thông để chủ động, triển khai thực hiện nhiệm vụ; cắm biển cảnh báo tại các khu vực, tuyến đường giao thông có nguy cơ xảy ra sạt lở; tăng cường kiểm tra các hồ chứa, công trình thủy lợi xung yếu, đã xây dựng 20 - 30 năm, triển khai cán bộ túc trực, xem xét giảm tích nước; đối với Thủy điện Thượng Kon Tum không tích nước thêm vì nếu xảy ra mưa sẽ gia tăng thêm động đất; bám sát diễn biến động đất để có giải pháp phù hợp; các cơ quan báo chí địa phương phản ánh thông tin kịp thời để cán bộ, người dân không hoang mang, lo lắng.

Theo ông Nguyễn Xuân Anh, Viện Vật lý Địa cầu tiến hành thiết lập ngay một mạng trạm quan sát động đất địa phương (gồm 5 trạm) tại khu vực huyện Kon Plông và lân cận; đánh giá mức độ rủi ro và xây dựng các kịch bản ứng phó rủi ro có thể xảy ra cho khu vực huyện Kon Plông và lân cận. Ban Chỉ đạo Quốc gia về phòng, chống thiên tai xem xét cho phép tiến hành thực hiện các nghiên cứu chuyên sâu về độ nguy hiểm và rủi ro động đất đối với khu vực huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum; đánh giá chi tiết mô hình cấu trúc và độ lớn động đất cực đại có khả năng phát sinh của các hệ thống đứt gãy khu vực huyện Kon Plông và lân cận.