Loại cây giống cây lúa nhưng cao 2 m ở Sóc Trăng là tre nước của Đài Loan

Chiều 30.7, ông Vũ Bá Quan, Trưởng Phòng NN&PTNT huyện Kế Sách (Sóc Trăng), cho biết thực vật lạ có thân cao 2 m được nông dân trồng ở ấp Hậu Bối (xã Đại Hải) là "tre nước" của Đài Loan.

Chị Kim Thành (47 tuổi, ngụ xã Đại Hải) cho biết, hơn 1 năm trước, người chị của chị khiăn tiệc tại nhà hàng ở TP.HCMđãphát hiện thức ăn xào ngon như rau nên xin gốc cây còn dính rễ để về nhân giống.

Từ những khoảnh nhỏ ban đầu, gia đình đã nhân rộng ra khoảng 1.000 m², xung quanh là ruộng lúa. Khi ngành nông nghiệp phát hiện thì có một số bụi đã ra bông. Hơn 3 tháng qua, gia đình chị Thành chỉ bón phân một lần. Theo kế hoạch, gần 2 tháng nữa mới đến thời điểm thu hoạch củ hủ.

"Chị của tôi nói xào ăn ngon và ngọt chứ gia đình chưa ăn. Mấy hôm nay cán bộ nông nghiệp đến tìm hiểu có lấy củ hủ ăn và mọi người nói có vịngọt. Tôi thấy cây này trồng lấy củ hủ bán chứ có ảnh hưởng gì đâu", chị Kim Thành nói.

Theo ông Quan, sau khi lấy mẫu khảo sát, xác định đấy là tre nước của Đài Loan. Ở Đài Loan, Zizania (hoặc Zizania latifolia) được gọi là tre nước (bamboo) do chúng phát triển tốt ở điều kiện đất bị ngập nước. Nông dân Đài Loan còn gọi tre nước là "tre chân trắng" hoặc "những chân của mỹ nhân" do xuất phát đặc điểm về hình dáng và màu sắc của loài thực vật này.

"Tre nước ở Đài Loan được thu hoạch vào mùa hè và thu.Thực vật này được trồng để thu hoạch đoạn thân gần gốc, dùng ăn tươi hay chế biến các món ăn như rau trong mùa bão. Thị trấn Puli (Phố Lí, huyện Nam Đầu, Đài Loan) được xem là quê hương của tre nước vì được cung cấp với số lượng nhiều nhất và chất lượng tốt nhất", ông Quan cho biết.

Đây là một loài lúa hoangbản địa Đài Loan, thuộc chi Zizania, trong khi lúa trồng và lúa hoang thường thấy ở Việt Nam thuộc chi Oryza. Cả hai chi Oryza và Zizania đều thuộc họ hòa bản (Poaceae).

Bông tre nước mà người dân Sóc Trăng gọi là cây lúa lạ

Theo ông Quan, loài Zizania Latifolia trước đây mọc hoang ở Trung Quốc, một số vùng khác ở châu Á và cả ở miền Bắc Việt Nam. Tại miền Bắc, Zizania Latifolia được gọi là cây niễng, niềng niễng hay lúa miêu. Cây niễng thường bị 1 loài nấm than (Ustilago esculenta) nhiễm vào mầm ngọn (đỉnh sinh trưởng) nên phình ra thành “củ”.

"Nông dân thu hoạch củ này để ăn tươi, xào hoặc nướng. Những cây bị nhiễm nấm than và tạo củ được anh Nguyễn Văn Sử (người đang trực tiếp trồng loài thực vật lạ ở Kế Sách) gọi là cây cái. Trong khi đó, những cây không bị nhiễm nấm than thì có thể trổ bông, tạo hạt được anh gọi là cây đực", ông Quan phân thích.

Trước việc xuất hiện loài thực vật lạ ở Sóc Trăng, dù là tre nước hay cây niễng thì cũng là trồng trái phép vì cây được di thực không tuân thủ theo quy định, trồng ở đất trồng lúa, chưa qua kiểm dịch, nghiên cứu, khảo nghiệm trước khi đem trồng ở vùng khác.

Các rủi ro về dịch hại (chẳng hạn như nấm than - Ustilago esculenta), sự phát tán hạt, cạnh tranh môi trường sống với các cây trồng tại địa phương… chưa thể lường trước được.

Do đó, trước khi đưa ra giải pháp xử lý rổt ráo loài thực vật lạ ở Sóc Trăng, biện pháp tạm thời đang được ngành nông nghiệp thực hiện là cắt bỏ tất cả các bông sắp hoặc đang trổ, chỉ chừa lại 10 bông được bao bằng giấy chuyên dùng để khảo sát về cấu tạo hạt, khả năng sinh sản bằng hạt của cây, là một trong các cơ sở để định danh chính xác loài thực vật lạ này.