Gửi bình luận
Một nhóm các nhà thiên văn học vừa phát hiện một thiên hà lùn có tên Andromeda XXXV, vệ tinh quay quanh Andromeda - láng giềng gần nhất của dải Ngân hà.
Theo Space, với kích thước chỉ bằng một phần triệu dải Ngân hà, sự tồn tại của nó thách thức mọi lý thuyết hiện có về sự tiến hóa của các thiên hà.
Khám phá bất ngờ
Các thiên hà lùn không phải là điều quá mới mẻ với giới thiên văn học. Dải Ngân hà của chúng ta cũng được bao quanh bởi hàng chục thiên hà vệ tinh nhỏ hơn. Tuy nhiên, việc phát hiện ra Andromeda XXXV là một bước đột phá bởi các thiên hà lùn như vậy vốn rất khó quan sát do chúng quá mờ nhạt và nhỏ bé.
Dưới sự dẫn dắt của Marcos Arias, một nhà thiên văn tại Đại học Michigan (Mỹ), nhóm nghiên cứu đã tìm kiếm trong một kho dữ liệu thiên văn khổng lồ và sử dụng kính viễn vọng không gian Hubble để xác nhận phát hiện này. Điều đáng ngạc nhiên nhất chính là kích thước nhỏ bé nhưng vẫn duy trì sự tồn tại của Andromeda XXXV.
Eric Bell, thành viên của nhóm nghiên cứu, so sánh: “Đây là những thiên hà hoàn toàn bình thường, nhưng chúng chỉ bằng một phần triệu kích thước của dải Ngân hà. Giống như việc có một con người hoàn toàn bình thường nhưng nhỏ bằng một hạt gạo”.
Thiên hà bị "nướng"
Trong vũ trụ sơ khai, các thiên hà nhỏ như Andromeda XXXV vốn không thể tồn tại lâu. Khi vũ trụ trải qua giai đoạn nóng lên dữ dội do sự xuất hiện của những ngôi sao đầu tiên và các lỗ đen siêu khối lượng, các thiên hà nhỏ lẽ ra đã bị “thiêu cháy” hoàn toàn.
“Chúng tôi nghĩ rằng tất cả chúng sẽ bị ‘chiên’ vì toàn bộ vũ trụ đã biến thành một thùng dầu sôi. Lẽ ra, những thiên hà này không thể giữ được lượng khí cần thiết để tiếp tục hình thành sao”, ông Bell nói.
Nhưng bằng cách nào đó, Andromeda XXXV đã không chỉ tồn tại mà còn tiếp tục tạo ra các ngôi sao hàng tỉ năm sau đó. Điều này đặt ra một bí ẩn lớn về cách các thiên hà nhỏ sống sót trong những điều kiện khắc nghiệt nhất.
Các thiên hà lùn của dải Ngân hà phần lớn đã ngừng hình thành sao từ khoảng 10 tỉ năm trước, khi chúng cạn kiệt nguồn khí. Nhưng trong hệ thống của Andromeda, các thiên hà vệ tinh vẫn tiếp tục sinh ra sao cho đến tận 6 tỉ năm trước.
Nhà thiên văn Arias đặt ra hai giả thuyết: “Các thiên hà tự cạn kiệt nguồn khí, dừng quá trình hình thành sao một cách tự nhiên. Lực hấp dẫn của một thiên hà lớn hơn đã hút sạch khí của chúng, khiến quá trình hình thành sao bị cắt đứt”.
“Có vẻ như chúng không tự chết đi, mà bị ‘loại bỏ’. Điều này cho chúng ta một góc nhìn mới về cách thiên hà tiến hóa”, Bell giải thích.
Làm thế nào Andromeda XXXV thoát khỏi “án tử”?
Khi vũ trụ sơ khai trải qua giai đoạn mở rộng và làm nóng, nhiệt độ cao đã làm mất đi nguồn khí cần thiết để hình thành sao trong các thiên hà nhỏ. Các nhà khoa học tin rằng đây là lý do khiến phần lớn các thiên hà lùn không thể tồn tại lâu dài.
Tuy nhiên, Andromeda XXXV bằng cách nào đó vẫn giữ lại đủ khí để tiếp tục tạo sao trong hàng tỉ năm. Đây là một nghịch lý mà các nhà thiên văn chưa thể giải thích.
Bell thừa nhận: “Tôi không có câu trả lời. Vũ trụ thực sự đã nóng lên, nhưng bằng cách nào đó, thiên hà này vẫn sống sót. Chúng ta chỉ mới chạm vào bề mặt của một hiện tượng phức tạp hơn rất nhiều so với những gì chúng ta nghĩ”.
Phát hiện về Andromeda XXXV không chỉ làm thay đổi cách hiểu về sự tiến hóa thiên hà mà còn mở ra những hướng nghiên cứu mới. NASA và các cơ quan vũ trụ khác đang lên kế hoạch sử dụng kính viễn vọng thế hệ tiếp theo để khám phá thêm nhiều thiên hà lùn tương tự, nhằm tìm ra quy luật hình thành và tồn tại của chúng.
“Chúng ta vẫn còn rất nhiều điều chưa biết, ngay cả với những gì gần gũi nhất với chúng ta. Việc tìm hiểu cách thiên hà hình thành và tiến hóa là chìa khóa để vén màn lịch sử của vũ trụ”, Arias nhấn mạnh.
Nghiên cứu này đã được công bố trên Astrophysical Journal Letters, đánh dấu một bước ngoặt lớn trong lĩnh vực thiên văn học và vũ trụ học. Khi công nghệ kính viễn vọng phát triển, những bí ẩn như Andromeda XXXV có thể dẫn dắt con người đến những khám phá đột phá hơn nữa về nguồn gốc và vận mệnh của vũ trụ.
