"Thuật toán hành vi và cảm xúc" - sách nhập môn về hành vi con người

Khoa học về não bộ và hành vi luôn hấp dẫn những nhà nghiên cứu, nhưng lại là chủ đề khá kén người đọc. Nhưng với khả năng tổng hợp và diễn giải rõ ràng, cùng các ví dụ thực tế sinh động, tác giả Nguyễn Xuân Thanh đã đưa kiến thức này đến gần hơn với độc giả thông qua cuốn sách Thuật toán hành vi và cảm xúc.

Cuốn sách là kết quả được viết trong vòng 3 năm, sau 7 năm trải qua quá trình nghiên cứu, trải nghiệm từ sách vở và thực tế.

Trong cuốn sách, tác giả Nguyễn Xuân Thanh đã phân tích, dựa trên cách thức hoạt động của hành vi và cảm xúc, não bộ con người được chia thành 3 lớp từ trong ra ngoài với chức năng phức tạp dần cho thấy lịch sử tiến hóa từ động vật cấp thấp đến hình thái tiến hóa cao hơn là con người. Chúng ta sẽ thấy mỗi phần sẽ phụ trách việc thể hiện các hành vi khác nhau. Các phân tầng này sẽ lần lượt là “não bò sát”, “não thú”, “não người”.

Trong khi não bò sát và não thú đảm nhận phần hành vi bản năng và cảm xúc thì não người nằm ở phần ngoài cùng và chiếm phần lớn thể tích bộ não. Phần này sẽ là trung khu suy nghĩ, suy luận logic nhằm kết hợp thông tin và tạo ra thông tin mới để phát triển ngôn ngữ, tư duy trừu tượng, ý thức và điều khiến hoạt động sáng tạo.

Việc biết được phương thức hoạt động của bộ não tác động đến hành vi ra sao giúp con người sẽ dần kiềm chế được những hành vi bản năng và nâng tầm hành vi của bản thân. Những hành vi bản năng đôi khi chỉ đem đến sự mệt mỏi và mâu thuẫn, trong khi đó các hành vi não người sẽ giúp chúng ta tỉnh táo, sáng suốt trong mọi quyết định.

Hiểu được gốc rễ của việc hình thành hành vi, khi đối diện với một ai đó, bạn có thể biết được những cảm xúc, những suy nghĩ chân thật nhất từ bên trong nội tâm họ. Đôi khi chỉ cần một vài cử chỉ, một vài lời nói khéo léo cũng có thể tìm ra được chân tướng mà họ đang cố che giấu trong cảm xúc. Nắm được điều đó, bạn sẽ tự tin trong các cuộc gặp gỡ, giao tiếp ở bất kỳ môi trường nào trong đời sống.

Khi đã dẫn dắt con người từng bước tìm hiểu về não bộ cũng như những hành vi liên quan tới sự vận hành não bộ của con người, cuốn sách Thuật toán hành vi và cảm xúc sẽ đem đến những chỉ dẫn vô cùng hữu ích và có tính ứng dụng cao giúp con người có được sự chủ động và hiệu quả khi sử dụng não bộ của mình.

Trước hết cần nhớ rằng có 4 việc chúng ta đừng làm, đó là: Đừng bộc lộ cảm xúc tiêu cực thành lời nói; đừng hứa khi đang vui, đừng quyết định khi đang buồn; đừng quá đặt nặng thành tích, hãy tận hưởng kết quả dù tốt hay xấu; đừng tặng ai 2 lần một món quà.

Tiếp theo chúng ta cần lưu tâm đến 4 việc tác giả khuyên con người hãy làm, là: Thử xử lý những thách thức mới, yêu bản thân trước khi muốn người khác yêu mình, hãy ghi chép, làm một điều rất thú vị là hãy thôi nghĩ rằng stress có hại.

Theo tác giả, chúng ta cũng cần chú ý đến 5 lựa chọn trong hành trình phát triển của mình, là: chọn bạn mà chơi, chọn thầy để học, chọn việc để làm, chọn lẽ để sống, chọn người để yêu.

Ứng với mỗi chỉ dẫn sẽ là những phân tích rất chi tiết và đi kèm những ví dụ thực tế gần gũi và dễ hiểu.

Có rất nhiều ý nghĩa bạn sẽ tìm được trong từng phần phân tích và chia sẻ của tác giả. Như khi bàn luận về stress có hại như thế nào tới tác giả, tác giả phân tích stress cũng chỉ là phản ứng tự nhiên của cơ thể, nếu quan niệm điều đó có hại thì chúng ta đã phản lại các cơ chế tự nhiên của bản thân. Điều này chống lại sự phát triển bình thường của não bộ, như là bạn đang tự làm tổn thương bản thân bằng cách đánh vào chính mình. Thay vào đó, nếu con người biết vận hành cảm xúc của bản thân, tìm một hoạt động nào đó để làm dịu lại, rồi bạn sẽ vượt qua thay vì liên tục chạy trốn và chìm dần vào hố sâu tiêu cực, tuyệt vọng.

Bằng sự kết hợp giữa nghiên cứu chuyên sâu với trải nghiệm thực tế, tác giả đã cho độc giả một câu trả lời bất ngờ: đôi khi sự lựa chọn của bản thân bị điều hướng bởi các yếu tố bên ngoài mà nhiều khi chúng ta lại ít để ý đến. Nó gần như là những điểm mù ảnh hưởng đến hành vi mà chúng ta cần khám phá để điều chỉnh các yếu tố bản năng của bản thân.

Sau cuốn sách này, chúng ta sẽ nhận ra rằng mọi việc đều có kỹ thuật để xử lý ổn thỏa nhất. Trí nhớ, hành vi hay học hành, công việc của chúng ta cũng vậy. Nếu biết được quy tắc hành vi, chúng ta sẽ dễ dàng thoát khỏi “sự điều hành” vô thức của não bộ, mà chủ động hơn trong hành vi của mình.

Thuật toán hành vi và cảm xúc là cuốn sách nhập môn về hành vi con người. Vì vậy, những kiến thức trong cuốn sách luôn được trình bày một cách đơn giản hóa, không nặng về kiến thức mà gắn liền với các thực tế xảy ra trong cuộc sống hằng ngày.

Một cuốn sách thực sự hữu ích, sẽ khích lệ chúng ta trong việc quan sát và soi chiếu bản thân nhiều hơn. Điều đó khiến chúng ta thực sự thấu hiểu bản thân mình, nắm được sự liên kết chặt chẽ của thân - tâm - trí, từ đó có thể từng bước tiến đến hạnh phúc và bình an thực sự.