Tổng cục Môi trường lên tiếng về thông tin 'chất thải nguy hại' của Formosa Hà Tĩnh

>> Thái Nguyên hứng chất thải nguy hại của Formosa

>> Bộ TN-MT lên tiếng về việc quản lý chất thải Formosa

Liên quan tới việc thời gian qua báo chí phản ánh việc công thức quản lý, chuyển giao gang xỉ của Formosa Hà Tĩnh (FHS), Tổng cục Môi trường khẳng định, trong đó có nhiều thông tin sai lệch, không đúng với bản chất sự việc, gây hoang mang trong dư luận.

Chiều 10.5, ông Hoàng Văn Thức, Phó tổng cục trưởng Tổng cục môi trường, Bộ TN&MT chủ trì cuộc cung cấp thông tin báo chí về việc này.

Theo Tổng cục Môi trường, về pháp lý được quy định tại Khoản 16 Điều 3 Luật Bảo vệ môi trường (BVMT), phế liệu "là vật liệu được thu hồi, phân loại, lựa chọn từ những vật liệu, sản phẩm đã bị loại bỏ từ quá trình sản xuất hoặc tiêu dùng để sử dụng làm nguyên liệu cho một quá trình sản xuất khác".

"Do vậy, gang xỉ khử lưu huỳnh của FHS được phân loại, lựa chọn làm nguyên liệu sản xuất gang thép được coi là phế liệu làm nguyên liệu. Gang xỉ khử lưu huỳnh này nếu thải ra ngoài môi trường thì mới được xem là chất thải", Tổng cục Môi trường khẳng định.

Khoản 3 Điều 5 Luật BVMT quy định chính sách cùa Nhà nước là "đẩy mạnh tái chế, tái sử dụng và giảm thiểu chất thải"; khoản 3 Điều 6 Luật BVMT quy định về hoạt động BVMT được khuyến khích là: "3. Giảm thiểu, thu gom, tái sử dụng và tái chế chất thải"; khoản 2 Điều 86 Luật BVMT quy định: "2. Chủ cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ làm phát sinh chất thải có trách nhiệm giảm thiểu, tái sử dụng, tái chế và thu hồi năng lượng từ chất thải hoặc chuyển giao cho cơ sở có chức năng phù hợp để tải sử dụng, tái chế và thu hồi năng lượng".

Vụ trưởng Vụ quản lý chất thải Nguyễn Thượng Hiền khẳng định: "Như vậy, gang xỉ khử lưu huỳnh của FHS (có chứa 71,6% là sắt) được pháp luật khuyến khích tái sử dụng làm nguyên liệu sản xuất thép. Để cụ thể hoá quy định này, trong báo cáo đánh giá tác động môi trường được phê duyệt, xác nhận, đặc biệt trong Sổ chủ nguồn thải CTNH mã số 42.000221.T ngày 7.9.2015 của Sở TN&MT tỉnh Hà Tĩnh cũng không có chất thải nguy hại là gang xỉ nêu trên.

Các loại chất thải rắn như xỉ hạt lò cao, xỉ thép, tro bay, tro đáy, vật liệu chịu lửa, gang xỉ... của FHS sẽ ưu tiên tái sử dụng, thu hồi làm nguyên liệu cho quá trình sản xuất của khu liên hợp hoặc bán cho các ngành công nghiệp khác làm nguyên liệu".

Ông Hiền dẫn chứng: "Tại các nhà máy luyện thép liên hợp từ quặng sắt trên thế giới (như EU, Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quổc), chất thải rắn phát sinh từ hoạt động của khu liên hợp gang thép được thu hồi, tái chế, tái tuần hoàn ở các công đoạn sản xuất khác nhau để giảm thiểu tối đa lượng chất thải ra ngoài môi trường.

Theo Công ước Basel về kiểm soát việc vận chuyển xuyên biên giới chất thải nguy hại và tiêu huỷ chúng cũng không quy định chất thải ngành thép thuộc danh mục chất thải nguy hại, tuy nhiên các quốc gia thành viên tham gia công ước (trong đó có Việt Nam) có quyền quy định cụ thể danh mục chất thải nguy hại và quy chuẩn áp dụng để xác định một số loại chất thải có phải là nguy hại hay không trong trường hợp thải ra môi trường.

Tại các nước phát triển trên thế giới, chất thải ngành thép đang được sử dụng trực tiếp hoặc được sơ chế, xử lý sơ bộ trước khi dùng làm nguyên liệu đầu vào cho các ngành công nghiệp khác, đặc biệt là ngành sản xuất vật liệu xây dựng".

Về công nghệ sản xuất và công tác quản lý gang xỉ tại FHS: Công nghệ của FHS sản xuất ra các sản phẩm thép chất lượng cao dùng làm cốt công trình, thép ống và ốc vít, nên gang lỏng được sản xuất từ lò cao có hàm lượng lưu huỳnh từ 0,01-0.03%, truớc khi đựa vào lò chuyển (BOF) luyện thép được FHS sử dụng vôi cục và vôi bột (CaO) để khử lưu huỳnh xuông dưới 0,005%.

Để bảo đảm quá trình khử lưu huỳnh được xử lý hoàn toàn, phải sử dụng lượng vôi dư. Sản phẩm trung gian của quá trình này thu được gang xỉ khử lưu huỳnh sẽ chuyển đến Xưởng Thu hồi tài nguyên (gồm các công đoạn ổn định hỏa và nghiền tách) để thu lại các thành phần có giá trị sử dụng, trong đó có phế liệu gang xỉ (có chứa 71,6% là sắt). Độ kiềm (giá trị pH) trong gang xỉ cao thực chất là lượng vôi dư và hợp chất của canxi (Ca), lượng vôi dư này còn có tác dụng xử lý khi thải (SOx) nếu gang xỉ này sử dụng trong lò điện hồ quang để sản xuất thép... ông Hiền nói.

Theo đề nghị của Sở TN&MT tỉnh Hà Tĩnh, Sở TN&MT tỉnh Thái Nguyên tiến hành kiểm tra, lấy mẫu phế liệu gang xỉ làm nguyên liệu sản xuất của một số đơn vị thu mua để phân tích và đã xác định có độ kiềm (pH) cao. Nếu gang xỉ nêu trên thải ra môi truờng thì việc so sánh với QCVN 07:2009/BTNMT để xác định ngưỡng có phải là chất thải nguy hại hay không là phù hợp; tuy nhiên, việc so sánh phế liệu gang xỉ là nguyên liệu sản xuất (không thải ra môi truờng) với quy chuẩn nêu trên là không phù hợp, dễ dẫn đến hiểu lầm là chất thải nguy hại (ví dụ lấy dầu FO, hóa chất... đi phân tích và so sánh với QCVN 07:2009/BTNMT thì tất cả là chất thải nguy hại? QCVN 07:2009/BTNMT được sử dụng để kiểm soát chất thải ra môi trường, không được sử dụng để đánh giá đối với phế liệu làm nguyên liệu sản xuất).

Vụ trưởng Vụ quản lý chất thải Nguyễn Thượng Hiền nhấn mạnh: "Trong văn bản trao đổi của Sở TN&MT tỉnh Thái Nguyên nêu “kết quả phân tích mẫu gang xỉ cho thấy giá trị pH đều vượt ngưỡng nguy hại... chứ không khẳng định gang xỉ là chất thải nguy hại như một sổ báo nêu (vì gang xỉ là nguyên liệu sản xuất). Tuy nhiên, các cơ sở tái chế, tái sử dụng gang xỉ (sau khi đã thu hồi sắt) nếu có phát sinh chất thải thì phải được quản lý theo quy định của pháp luật về chất thải".

Trả lời báo chí về việc, có Công ty TNHH đầu tư và phát triển MHD Việt Nam (MHD) tại Thái Nguyên không đủ điều kiện nhận chuyển giao, xử lí phế liệu này, ông Hoàng Văn Thức, Phó tổng cục trưởng Tổng cục môi trường cho biết, Tổng cục sẽ phối hợp cùng các cơ quan chức năng của địa phương tiến hành kiểm tra, kiểm soát và xử lý theo quy định của pháp luật. Đồng thời sẽ xem xét, đánh giá thực tế việc MHD có phải đã có hành vi xả thải ra môi trường hay không.

Nam Phong