Áp lực giải ngân vốn đầu tư công rất lớn trong những tháng còn lại

Tại Hội nghị trực tuyến về giải ngân vốn đầu tư công năm 2023 với 9 tỉnh trung du, miền núi phía bắc ngày 15.4, Phó thủ tướng Trần Lưu Quang nhấn mạnh, tình hình khu vực và quốc tế rất khó khăn, vì thế vốn đầu tư công càng trở nên quan trọng đối với quá trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội của đất nước. Tuy nhiên, tiến độ giải ngân chung của cả nước cũng như của 9 địa phương còn thấp nên áp lực giải ngân những tháng còn lại rất lớn.

Phó thủ tướng đề nghị các đại biểu dự họp phát biểu ngắn gọn, đi thẳng vào những những khó khăn, vướng mắc của địa phương mình; đồng thời đề xuất, kiến nghị giải pháp cụ thể để tháo gỡ, đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công.

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Thủ tướng Chính phủ giao tổng kế hoạch vốn đầu tư ngân sách nhà nước năm 2023 cho 9 địa phương nói trên là gần 49.000 tỉ đồng, trong đó vốn Trung ương là hơn 32.000 tỉ đồng, còn lại là vốn cân đối ngân sách địa phương. Trong tổng số vốn ngân sách Trung ương, còn hơn 7.952 tỉ đồng chưa được các địa phương phân bổ, chiếm 24,8% tổng số vốn được giao.

Về giải ngân, đến hết quý 1/2023, tiến độ giải ngân của 9 địa phương mới đạt 7,23% kế hoạch, thấp hơn mức bình quân của cả nước là 10,35% theo báo cáo của Bộ Tài chính.

Trong số 9 địa phương, Lai Châu có tỷ lệ giải ngân cao nhất với 10,25%, cao hơn bình quân chung của 14 tỉnh trung du và miền núi Bắc Bộ (9,72%). Trong khi đó, chỉ có Bắc Kạn có tỷ lệ giải ngân vốn ODA đạt 41,16%, trong khi các tỉnh còn lại chưa giải ngân nguồn vốn này.

Về việc chậm giải ngân, lãnh đạo của các địa phương cho biết nguyên nhân phổ biến ở 9 địa phương là do phải mất nhiều thời gian để hoàn thành thủ tục đầu tư, giải phóng mặt bằng, xác định nguồn vật liệu san lấp, chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng, đất lúa sang mục đích khác…

Các địa phương kiến nghị cấp có thẩm quyền tiếp tục đơn giản hóa thủ tục chuẩn bị đầu tư; tách giải phóng mặt bằng ra thành dự án riêng; sớm bố trí vốn cho các dự án đã được phê duyệt chủ trương đầu tư; phân cấp cho các địa phương trong chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng, đất lúa; tăng chỉ tiêu đất làm đường giao thông.

Tỉnh Lai Châu kiến nghị Trung ương hỗ trợ kinh phí cho các tỉnh có diện tích lớn, còn khó khăn để lập bản đồ địa chính, tạo điều kiện cho việc tính toán khối lượng đầu tư các dự án sát hơn với thực tiễn.

Giải đáp thắc mắc của các địa phương, Bộ Tư pháp cho hay, việc sửa đồng bộ các quy định của luật trong thời điểm này rất khó khăn vì khi sửa cần thời gian để chuẩn bị kỹ lưỡng trong khi còn nhiều dự án luật khác đang chờ được thảo luận, thông qua. Tuy nhiên, các khó khăn, vướng mắc không thể không tháo gỡ, do đó Bộ Tư pháp kiến nghị có thể sửa theo hướng một luật sửa nhiều luật hoặc kiến nghị cấp có thẩm quyền ban hành nghị quyết thí điểm.

Phó thủ tướng Trần Lưu Quang nhấn mạnh tinh thần chung là từng bộ, ngành, địa phương phải nêu cao trách nhiệm của mình; tích cực cộng đồng trách nhiệm, phối hợp cùng nhau tháo gỡ khó khăn, vướng mắc.

Trong bối cảnh tốc độ giải ngân vốn của địa phương cao hơn so với vốn Trung ương, Phó thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành phải quyết liệt hơn, khẩn trương hơn trong tháo gỡ nút thắt về thể chế, trong đó có việc cho ý kiến phối hợp. Trong thời gian nhất định, bộ, ngành nào không có ý kiến coi như đã đồng ý và phải chịu trách nhiệm.

Phó thủ tướng yêu cầu địa phương không chậm trễ trong phân bổ vốn được giao; tăng cường trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm, trong xử lý những khó khăn, vướng mắc vì cùng một mặt bằng pháp lý, vẫn có những địa phương có tiến độ giải ngân cao; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát để kịp tìm "lối ra" cho những khó khăn vướng mắc ở cơ sở.

Phó thủ tướng cũng lưu ý các địa phương hạn chế tối đa đầu tư dàn trải, phân tán, gây lãng phí nguồn lực, giảm hiệu quả đầu tư, tốn thời gian thực hiện quy trình thủ tục, thậm chí gây rủi ro về công tác cán bộ.

Ngoài ra, Phó thủ tướng cũng nhất trí với các ý kiến phát biểu về sự cần thiết phải tách giải phóng mặt bằng ra thành dự án riêng và phải thực hiện trước khi thực hiện các dự án đầu tư công; tăng cường phân cấp cho địa phương trong việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng, đất lúa.

Liên quan đến các vướng mắc trong 3 chương trình mục tiêu quốc gia, Phó thủ tướng cho biết các bộ, ngành đang nỗ lực phấn đấu trình Nghị định sửa đổi Nghị định 27/2022/NĐ-CP ngày 19.4.2022 trong tháng 5 sau khi hoàn tất việc xin chủ trương của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về 3 nội dung chưa có trong quy định của luật. Các văn bản hướng dẫn còn lại sẽ được ban hành trong tháng 4 này.