Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Tạo những sản phẩm công nghệ lõi để làm chủ công nghệ

Ngày 24.7, tại kỳ họp thứ nhất Quốc hội khóa 15, Bộ trưởng Bộ KH-ĐT Nguyễn Chí Dũng trình bày Tờ trình về kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025.

2,87 triệu tỉ đồng cho kế hoạch đầu tư công trung hạn

Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016-2020 được thực hiện quyết liệt với nhiều đổi mới.

Hiệu quả quản lý, sử dụng vốn đầu tư công được cải thiện, cơ bản khắc phục được tình trạng đầu tư phân tán, dàn trải, manh mún; số dự án đầu tư công giảm một nửa so với giai đoạn 2011-2015, góp phần quan trọng phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế…

Tuy nhiên, một số cơ chế, chính sách, quy định pháp luật về đầu tư công điều chỉnh chưa theo kịp yêu cầu thực tiễn; trình tự, thủ tục còn phức tạp; việc bố trí vốn mặc dù được cải thiện nhưng vẫn còn dàn trải, chia cắt.

Ngoài ra, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công không đạt kế hoạch. Phân cấp, phân quyền gắn với trách nhiệm cá nhân chưa được rõ ràng; cân đối vốn ngân sách trung ương cho đầu tư không đạt mục tiêu đề ra.

Chất lượng kế hoạch và công tác chuẩn bị dự án còn nhiều bất cập, có nơi còn mang tính hình thức, chủ quan, chưa gắn với thực tiễn và quy định pháp luật, thời gian thực hiện kéo dài…

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết phải phấn đấu tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công bình quân giai đoạn 2021-2025 trên 90%; số dự án hoàn thành trong giai đoạn chiếm trên 80% tổng số dự án được bố trí vốn.

Theo đó, dự kiến phương án phân bổ kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 với tổng mức vốn ngân sách nhà nước thuộc kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 là 2,87 triệu tỉ đồng, bao gồm: 1,5 triệu tỉ đồng vốn ngân sách trung ương (trong đó 1,2 triệu tỉ đồng vốn trong nước, 300 nghìn tỉ đồng vốn nước ngoài) và 1,37 triệu tỉ đồng vốn ngân sách địa phương.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho hay nhà nước sẽ huy động tối đa các nguồn lực đầu tư của nền kinh tế, trọng tâm là bảo đảm nguồn lực ngân sách nhà nước cho đầu tư tối thiểu là 2,87 triệu tỉ đồng; kiên quyết cắt giảm thủ tục không cần thiết, giải ngân vốn đầu tư công gắn với trách nhiệm giải trình, nhất là người đứng đầu…

Đặc biệt, kiên quyết siết chặt kỷ luật, kỷ cương, tăng cường kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, giám sát, hậu kiểm, xử lý nghiêm vi phạm; kiểm soát chặt chẽ mục tiêu, hiệu quả sử dụng vốn đầu tư; bảo đảm công bằng, công khai, minh bạch, phòng chống tham nhũng, lợi ích nhóm.

Hoàn thành các công trình quốc gia quan trọng

Theo đó, đến năm 2025, cơ bản hoàn thành các tuyến đường bộ cao tốc Bắc-Nam phía đông; đường vành đai 3, vành đai 4 khu vực động lực Hà Nội, TP.HCM; tuyến nối vùng Nam Trung Bộ với Tây Nguyên, đầu tư hạ tầng cho phát triển vùng khu vực miền núi phía bắc, các công trình đường bộ cao tốc và đường thủy nội địa cho vùng đồng bằng sông Cửu Long; hoàn thành trên 1.700km đường ven biển từ Quảng Ninh đến Kiên Giang.

Ngoài ra là hành lang kinh tế Đông-Tây; sửa chữa nâng cấp, xây dựng các hồ chứa nước, các công trình thủy lợi trọng yếu ở vùng Tây Nguyên, Nam Trung Bộ và đồng bằng sông Cửu Long; hoàn thành 84 dự án kết nối liên vùng, dự án lan tỏa…

Tiếp tục hoàn thiện cơ sở vật chất các trường đại học quốc gia, đại học có tính liên ngành, các cơ sở đào tạo nghề chất lượng cao, tiếp cận trình độ các nước ASEAN 4 và G20; nâng cao năng lực của các cơ sở nghiên cứu, các phòng thí nghiệm; tạo những sản phẩm công nghệ lõi để làm chủ công nghệ, dẫn dắt và lan tỏa, thúc đẩy nghiên cứu, chuyển giao, ứng dụng và phát triển mạnh khoa học-công nghệ, đổi mới sáng tạo.

Nhiều dự án trọng điểm chậm tiến độ

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính-Ngân sách Nguyễn Phú Cường cho hay bên cạnh kết quả đạt được, Ủy ban nhận thấy kế hoạch đầu tư công trung hạn vẫn còn một số tồn tại, hạn chế.

Cụ thể, việc hoàn thành các mục tiêu theo Nghị quyết 26 chưa đạt, nhiều dự án quan trọng quốc gia, dự án trọng điểm chậm tiến độ, một số công trình phải điều chỉnh tổng mức đầu tư quá lớn.

Nhiều trường hợp bố trí vốn không đúng tiến độ, nhiều dự án chưa đủ thủ tục theo quy định của Luật Đầu tư công; việc giải ngân còn chậm, nhất là các dự án sử dụng vốn ODA.... Ủy ban Tài chính-Ngân sách đề nghị Chính phủ có giải pháp quyết liệt để khắc phục trong thời gian tới.

Về tổng mức đầu tư từ nguồn ngân sách nhà nước, ông Nguyễn Phú Cường cho biết đa số ý kiến trong ủy ban cho rằng, về tổng thể vốn đầu tư công dự kiến tăng so với số kế hoạch giai đoạn 2016-2020 là tích cực.

Tuy nhiên, đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát thận trọng nguồn thu để bảo đảm tính khả thi của kế hoạch, giữ vững an toàn nợ công; bảo đảm hài hòa giữa tăng trưởng với các nhiệm vụ an sinh xã hội, bảo vệ môi trường, phát triển bền vững…

Về cơ cấu nguồn vốn, đa số ý kiến trong Ủy ban nhất trí với đề xuất của Chính phủ về cơ cấu vốn ngân sách trung ương và ngân sách địa phương để đảm bảo vai trò chủ đạo của ngân sách trung ương.

Ủy ban Tài chính-Ngân sách cũng cơ bản nhất trí về danh mục và tổng vốn đầu tư dành cho các Chương trình mục tiêu quốc gia, tuy nhiên, việc hoàn thành thủ tục triển khai các chương trình cho đến nay là quá chậm.

Đề nghị Chính phủ rà soát lại nhiệm vụ, mục tiêu, đối tượng, địa bàn để bảo đảm không trùng lặp, gây lãng phí ngân sách; chỉ đạo các cơ quan liên quan khẩn trương hoàn thiện thủ tục đầu tư theo quy định trình Quốc hội xem xét, quyết định chủ trương đầu tư dự án quan trọng quốc gia, tránh việc chia nhỏ dự án không đúng quy định.

Ngoài ra, ông Cường đề nghị Chính phủ giải trình, làm rõ một số nội dung về trật tự ưu tiên trong phương án phân bổ, cụ thể: việc thanh toán nợ đọng xây dựng cơ bản, các khoản thuộc nghĩa vụ của ngân sách trung ương và vốn ứng trước; việc cấp bù chênh lệch lãi suất; các dự án chuyển tiếp; việc phân bổ vốn cho dự án khởi công mới…

Đối với các kiến nghị của Chính phủ, Ủy ban Tài chính-Ngân sách thống nhất dự kiến tổng mức vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025; mức dự phòng ngân sách trung ương 10%, dự phòng ngân sách địa phương do Hội đồng nhân dân quyết định theo quy định của Luật Đầu tư công.

Sáng 24.7, có 474/474 đại biểu quốc hội  tán thành với chủ trương điều chỉnh, bổ sung vào chương trình nội dung liên quan đến công tác phòng chống COVID-19.

Đối với các nội dung phòng chống dịch mà Chính phủ đề xuất đã được luật quy định thì Quốc hội cho phép Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ toàn quyền quyết định. Nếu luật chưa quy định thì Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chủ động thực hiện thông qua các nghị quyết, quyết định, báo cáo Quốc hội sau. Nếu nội dung khác quy định của luật thì Quốc hội giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét các đề nghị của Chính phủ, báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.

Chính phủ đề xuất Quốc hội 6 nội dung, trong đó có việc cho phép Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ quyết định chuyển nguồn kinh phí trong dự toán đã được duyệt, thay đổi, điều chuyển nguồn kinh phí trong ngân sách nhưng chưa có trong dự toán cho công tác phòng chống dịch bệnh; tạm ứng ngân sách trong trường hợp vượt dự toán đã phê duyệt. Địa phương được trung ương hỗ trợ trong trường hợp cần thiết...