Chuồn chuồn - nhà vô địch bay xa trong giới côn trùng

Trong các đợt di cư hằng năm, bướm Danaus plexippus vượt qua chặng đường tới 8.000km, tưởng đã là nhà vô địch bay đường trường trong các loại côn trùng, nhưng theo những số liệu mới nhất thì chuồn chuồn Pantala flavescens còn di chuyển tới 14.000-18.000km.

Pantala flavescens với vẻ ngoài bé nhỏ, thân dài không quá 4cm từ lâu đã được phong là loài chuồn chuồn phổ biến nhất trên thế giới. Chúng sống ở phần lớn các vùng châu Phi và Trung Mỹ, miền Đông nước Mỹ, phần lớn lãnh thổ châu Á, châu Úc. Người ta thấy chúng bay trên các đảo xa xôi của Thái Bình Dương, chúng là loài chuồn chuồn duy nhất trên đảo Phục Sinh. Cũng có khi chúng có mặt ở Nam Âu mặc dù các đợt gió khô rang từ sa mạc Sahara có gây trở ngại cho chúng trên đường bay.

Các nhà khoa học từng nêu giả thiết rằng Pantala flavescens là loài đại diện cho quần thể chuồn chuồn thống nhất sống đông đảo trên phần lớn diện tích Trái đất. Một công trình nghiên cứu di truyền mới đây đã khẳng định giả thiết đó. Các nhà khoa học đã phân tích các hệ gien của chuồn chuồn bắt được ở Bắc Mỹ và Nam Mỹ, châu Á và phát hiện ngay cả những con sống ở những vùng cách xa nhau như Texas (Mỹ) và Ấn Độ cũng có hệ gien giống nhau đến kinh ngạc. Điều đó có nghĩa chuồn chuồn phải vượt những chặng đường khá xa để tìm bạn tình giao phối.

Trước đây, các nhà khoa học đã biết đến “máu lãng du” của loài chuồn chuồn Pantala flavescens khi chúng tập hợp lại thành những đàn đông đặc, nương theo chiều những cơn gió ẩm nóng để bay xa. Ở nhiều nước vùng Ấn Độ Dương, chuồn chuồn xuất hiện vào mùa mưa. Theo tính toán của các nhà khoa học, có đám chuồn chuồn bay di cư dầy đặc rộng tới 32km². Các tác giả của công trình nghiên cứu này muốn theo dõi những tuyến di cư của chuồn chuồn Pantala flavescens, nhưng hiện chưa tìm ra cách thức bởi những thiết bị hiện đại dùng để theo dõi động vật di cư quá cồng kềnh đối với những con chuồn chuồn bé nhỏ.

Vũ Trung Hương