ĐBQH lo ngại việc dùng tiền ảo để rửa tiền, Thủ tướng cũng rất sốt ruột

Thảo luận tổ về dự án Luật Phòng chống rửa tiền (sửa đổi) tại kỳ họp thứ 4, chiều 24.10, đại biểu Vương Quốc Thắng (Quảng Nam) cho biết, tiền số, tài sản số là một sản phẩm công nghệ xuất hiện phổ biến trong thời gian qua.

"Tiền số, tài sản số rất dễ dàng được trao đổi trên phạm vi toàn cầu nên tiền số, tài sản số là một kênh để tội phạm có thể lợi dụng rửa tiền, tài trợ khủng bố", ông Thắng nói.

Nhấn mạnh vấn đề tiền số, tài sản số có nguy cơ bị lạm dụng để thực hiện các hoạt động phi pháp, ông Thắng đề nghị cần thiết phải nghiên cứu và xây dựng khung pháp lý để quản lý tiền số, tài sản số để ngăn chặn rủi ro.

Đồng thời, cần phải mở rộng phạm vi đối tượng báo cáo là tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản số để tạo cơ sở pháp lý cho các cơ quan có thẩm quyền quản lý, thanh tra, giám sát hoạt động này.

Đại biểu Đào Hồng Vận (Hưng Yên) cũng băn khoăn khi dự thảo không đề cập đến tiền ảo, tiền kỹ thuật số. Hiện Việt Nam chưa công nhận nhưng thực tế vẫn có giao dịch và nếu không quan tâm sẽ tạo ra kẽ hở cho tội phạm rửa tiền.

“Lý do trình dự án luật là tiền ảo chưa được chấp nhận nên luật này chưa đề cập, tuy nhiên theo tôi cần nghiên cứu quy định. Người ta chuyển tiền bằng cách dùng tiền thật mua tiền ảo rồi ra nước ngoài bán tiền ảo lấy tiền thật mà Nhà nước không quản lý là không được”, ông Vận nêu quan điểm và đề nghị nên đề cập trong luật này để quản lý.

Cũng thảo luận về vấn đề này, đại biểu Trình Lam Sinh (An Giang) cũng lưu ý, ngoài giao dịch bằng tiền mặt, vàng, ngoại tệ thì thực tế còn rất nhiều loại giao dịch khác.

“Tôi đề nghị bổ sung thêm một loại nữa là tiền ảo. Tiền ảo hiện nay pháp luật Việt Nam chưa chấp nhận, đồng ý, nhưng thực tế có giao dịch rất nhiều. Và cũng rất nhiều người tham gia hoạt động đó là sàn tiền ảo, như vậy đây là nơi có thể trở thành điểm rửa tiền nhiều nhất”, ông Sinh nói.

Cho rằng tài sản số, tài sản ảo chưa cập nhật được hết, đại biểu Trương Trọng Nghĩa (đoàn TP.HCM) lấy ví dụ: “Tôi mua bức tranh 20.000 USD, ông hoạ sĩ không gửi bức tranh cho tôi mà gửi tài sản được số hóa, mã hóa cho tôi. Cái này cũng giống như tiền ảo và bức tranh này chỉ tôi sở hữu thôi”.

“Đây là một loại mới bắt đầu phát triển, nó có thể giá trị rất cao, người ta có thể dùng nó để rửa tiền. Như vậy, nếu mình chỉ mới đề cập đến tiền ảo, tiền kỹ thuật số thì chưa bao quát hết. Chính vì chưa cập nhật được biến động của thế giới số, kinh tế số, tài chính số trên thế giới thì nên nghiên cứu thêm cho kỹ, để bảo đảm được mục tiêu phòng chống rửa tiền”, ông Nghĩa nêu.

Cũng nhấn mạnh tiền ảo nhưng thành giá trị thật và thực tế đang được giao dịch, đại biểu Phạm Đình Toản (Hưng Yên) cho rằng, dự thảo cần có câu “quét” về nội dung này.

Nêu ý kiến tại tổ TP.HCM, Phó chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng an ninh Nguyễn Minh Đức chỉ ra bảy thủ đoạn rửa tiền "bẩn".

Thủ đoạn đầu tiên là các đối tượng lập công ty vỏ bọc mua bán khống hàng hóa. Cơ quan điều tra đã làm rõ rất nhiều công ty vỏ bọc được lập ra để rửa tiền.

Ông Đức dẫn chứng gần đây là vụ một cá nhân cùng đồng phạm đã câu kết với nhân viên 3 ngân hàng để chuyển trái phép 30.000 tỉ đồng ra nước ngoài, thông qua việc thành lập 8 công ty để xuất khẩu hàng hóa.

Thủ đoạn nữa là rút "tiền bẩn" qua các nền tảng trò chơi trực tuyến, điển hình là vụ việc của Phan Sào Nam, Nguyễn Văn Dương đã được Bộ Công an triệt phá.

Ông Đức phân tích, người chơi có thể dùng tiền mặt để đổi ra thẻ, xèng để tham gia trò chơi, sau khi kết thúc thì đổi thẻ thành tiền mặt. Đối tượng phạm tội rửa tiền cũng dùng tiền "bẩn" chơi trò chơi trực tuyến, rồi đổi thành tiền mặt. Như vậy, tiền "bẩn" biến thành tiền "sạch".

Kế nữa là thủ đoạn núp bóng, gây quỹ làm từ thiện, đi du lịch. Ông Đức cho biết, trước đây ngân hàng có Quyết định 1437 không cho phép chuyển tiền ra nước ngoài quá 5.000 USD. Nhưng Nghị định 70/2014 không giới hạn số tiền chuyển nữa, với mục tiêu để nền kinh tế phát triển tốt lên.

"Kẽ hở là các đối tượng có thể lợi dụng để chuyển tiền cho người thân ra nước ngoài bằng nền tảng giao dịch điện tử và rất khó kiểm soát", ông nói.

Ông dẫn chứng trường hợp một đối tượng tại quận 7 (TP.HCM) đi du lịch sang Bồ Đào Nhà, thông qua luật sư mở tài khoản ngân hàng tại đây để làm từ thiện. Trong 24 giờ, gia đình người này đã chuyển sang 200.000 euro do không bị giới hạn số tiền chuyển.

"Nếu các đối tượng rửa tiền lợi dụng kẽ hở này để chuyển tiền cho người thân, du lịch, học tập, chữa bệnh ở nước ngoài... thì hành lang pháp lý của Luật Phòng chống rửa tiền đã đáp ứng được yêu cầu kiểm soát giao dịch này chưa? Đề nghị cơ quan soạn thảo tính toán lại phần này", ông Đức nêu.

Phát biểu thảo luận về nội dung này, Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng đồng tình với nhiều ý kiến đại biểu rằng, dù tiền ảo ở Việt Nam chưa được công nhận nhưng thực tế vẫn có giao dịch, vẫn được sử dụng. Do đó cần nghiên cứu có chế tài.

“Mình chưa công nhận nhưng trên thực tế có giao dịch. Khi chưa được pháp luật công nhận thì phải có cách xử lý thế nào cho phù hợp”, Thủ tướng Phạm Minh Chính nói và đề nghị nên giao Chính phủ quy định để đáp ứng với thực tế diễn biến rất nhanh.