Việt Nam đang đứng thứ sáu trên thế giới, thứ hai ở châu Á và đứng đầu khu vực Đông Nam Á về xuất khẩu đồ gỗ. Tuy vậy, khi sắp đến thời hạn hàng hóa các nước trong khối ASEAN nhập khẩu vào Việt Nam với thuế suất bằng 0 vào năm 2015 thì các DN mới loay hoay trở lại giữ thị trường nội địa, vốn đã bỏ trống từ lâu.
Hầu hết các DN ngành gỗ đều nhìn nhận thị trường nội địa sẽ là mặt trận khai thác chính trong thời gian tới nên kế hoạch quay về sân nhà đang được chuẩn bị khá kỹ.
Cần cộng hưởng sức mạnh
Các nhà sản xuất đồ gỗ thể hiện quyết tâm bằng cách liên kết với hội kiến trúc sư nhằm tìm ra hướng thiết kế phù hợp, cộng hưởng sức mạnh để về sân nhà một cách an toàn.
Điều này được biểu hiện bằng những con số trong hội chợ đồ gỗ nội thất Vifa Home 2014. Năm nay có 92 DN tham gia với 435 gian hàng trưng bày. Tỉ lệ các DN năm ngoái tiếp tục tham dự tăng cao do số lượng hàng bán trực tiếp tại hội chợ đạt khoảng 1,2 tỉ USD. Trong số DN tham gia, đồ gỗ chiếm 42,5%, trang trí nội thất chiếm 30%, thủ công mỹ nghệ 13,75%…
Kiến trúc sư Nguyễn Trường Lưu, Phó chủ tịch hội Kiến trúc sư TP.HCM, nhận định thị trường vẫn còn một khoảng trống khá rõ ràng bởi thiếu sự hợp tác giữa các nhà sản xuất và nhà thiết kế. Thị trường nhà ở vốn đóng góp 90% nhu cầu của thị trường nội thất nhưng DN chưa nắm bắt được nhu cầu tiêu dùng để đưa ra xu hướng thiết kế phù hợp với không gian nội thất. Bên cạnh đó, DN xuất khẩu vốn theo dây chuyền sản xuất hàng loạt sẽ gặp thách thức phải thay đổi theo mô hình sản xuất đồ lẻ.
Chủ tịch Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP.HCM (Hawa) – Nguyễn Chiến Thắng, cho biết: “Việc liên kết giữa nhà sản xuất đồ gỗ nội thất và nhà tư vấn kiến trúc cũng là cách tạo đầu ra cho DN đồ gỗ trên thị trường nội địa. Với sân chơi mới này, nhà tư vấn đóng vai trò cầu nối giúp nhà sản xuất hiểu hơn về xu hướng và nhu cầu của người tiêu dùng, cũng như về thiết kế của chính họ. Đồng thời, nhà tư vấn kiến trúc sẽ giới thiệu đến khách hàng của mình những sản phẩm phù hợp với phong cách và sở thích với mức chi phí hiệu quả hơn”.
Nếu như năm 2009-2010 tỉ lệ tiêu thụ sản phẩm gỗ nội thất sản xuất tại Việt Nam so với hàng nội thất nhập khẩu là 20/80 thì hiện nay tỉ lệ là 40/60, đồng nghĩa với mức tăng trưởng đồ gỗ nhập khẩu xuống thấp rõ rệt, từ 36%/năm giai đoạn 2008-2009 giảm còn 5%/năm giai đoạn 2010-2011. Theo xu hướng đó, các nhà sản xuất cũng dần tập trung hơn vào thị trường trong nước bằng cách mở thêm các cửa hàng bán sản phẩm cho nội địa như Danh Mộc Furniture, Mifaco, Lavanto, Thiên Ấn, Trần Đức …
Và chạy đà thật kỹ
Mặc dù cán cân tiêu thụ giữa hai thị rường xuất khẩu và nội địa dần được thu hẹp nhưng do mới bước đầu trở lại nên nhiều DN vẫn dò dẫm tìm hướng đi. Thứ nữa, việc bỏ ngỏ thị trường trong nước quá lâu khiến cho các DN nội cảm thấy đuối sức khi quay lại cạnh tranh.
Thực tế thị trường trong nước đang bị các sản phẩm gỗ xuất xứ Trung Quốc, Malaysia, Đài Loan chiếm lĩnh. Kết quả một số cuộc điều tra, khảo sát thị trường của Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam từ đầu năm cho thấy chỉ khoảng 20% trong tổng doanh số tiêu thụ đồ gỗ trong nước thuộc về sản phẩm của DN Việt Nam, 80% còn lại thuộc về các sản phẩm của các doanh nghiệp Malaysia, Trung Quốc, Đài Loan, Thái Lan…
Do vậy, ngoài việc hơp tác ở cấp độ hiệp hội DN ngành nghề với nhau thì việc các DN sản xuất chủ động hợp tác để cùng đưa sản phẩm đến người tiêu dùng là bước chạy đà tốt để phát triển thị trường.
Ông Nguyễn Thanh Bình, Chủ tịch Công ty Nguyễn Thanh, thừa nhận tuy khó thâm nhập ở thị trường trong nước nhưng khoảng trống cần khai thác ở thị trường nội địa là rất lớn và cần phải quyết tâm chinh phục.
Việc đầu tiên cần phải phát huy được thế mạnh của xuất khẩu để áp dụng vào thị trường nội. Nếu có chiến lược tốt về giá cả và sản phẩm. Việc giành lại thị trường từ các DN nước ngoài không phải là quá khó khi các DN trong nước hợp tác hiệu quả.
Tương tự, ông Trần Việt Tiến, Giám đốc Công ty Mỹ thuật Gia Long, cho rằng: “Chưa nói đến mức độ cạnh tranh nhưng sự phát triển về số lượng của hàng nội thất và đa dạng về sản phẩm cho thấy các DN đã nhìn nhận nghiêm túc hơn về thị trường nội địa. Ngoài ra, chuỗi xuất khẩu cũng sẽ thuận lợi hơn vì đã hình thành các nhu cầu về chủng loại sản phẩm, chất lượng, giá thành, đối tượng cửa hàng và nhà cung cấp mục tiêu…”.
“Những số trên đã chứng tỏ nhiều năm qua chúng ta không khai thác tốt thị trường trong nước. Nếu chịu đầu tư cho thị trường nội địa, các DN hoàn toàn có thể tăng doanh số ở thị trường này trong những năm tới” – ông Huỳnh Văn Hạnh – Tổng giám đốc Công ty CP Thủ công Mỹ nghệ Gỗ Liên Minh, nói.
Việt Lê