Đó chính là nhận định của bà Trần Thị Kim Thu, chuyên gia thống kê Công ty tư vấn Quản lý OCD, nguyên trưởng khoa Thống kê - Đại học Kinh tế Quốc dân tại "Hội thảo công bố báo cáo khảo sát hiện trạng thực hành liêm chính trong kinh doanh và nhu cầu hỗ trợ xây dựng năng lực của doanh nghiệp" do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức ngày 29.12.
VCCI đã thực hiện khảo sát tại 3 tỉnh thành phố bao gồm: Hà Nội, Đà Nẵng, TP.HCM với tham gia khảo sát của 180 doanh nghiệp bao gồm doanh nghiệp trong nước và nước ngoài hoạt động trong các lĩnh vực chế biến lương thực, thực phẩm, da giày, dệt may, ngành công nghiệp lắp ráp, điện - điện tử, ngân hàng. Theo khảo sát, bà Trần Thị Kim Thu cho biết, việc doanh nghiệp nhận thức đầy đủ và hiểu đúng về liêm chính trong kinh doanh chiếm 55% và họ đồng ý rằng liêm chính phải gắn liền với các nguyên tắc, chuẩn mực về đạo đức và quy phạm pháp luật, tạo ra rào cản đối với nạn tham nhũng, hối lộ.
Đối với khái niệm về minh bạch và bộ quy tắc ứng xử trong kinh doanh, hầu hết doanh nghiệp đều hiểu khá đầy đủ và khó có sự khác nhau chiếm 92,78%-93,82%, tuy nhiên nếu xét sự hiểu biết của các doanh nghiệp trong từng ngành thì sẽ có sự chênh lệch và chưa đồng đều, bà Thu cho hay.
Thêm vào đó, tình hình thực hiện, triển khai về các chính sách về liêm chính trong doanh nghiệp nói chung mới chỉ có 29% doanh nghiệp cho biết họ đã triển khai chính sách về liêm chính.
Tuy nhiên, khi thực hiện khảo sát, một số doanh nghiệp cho biết họ chưa thực hiện triển khai chương trình liêm chính tổng thể trong doanh nghiệp, nhưng họ đã triển khai các chính sách và quy định nội bộ doanh nghiệp như kiểm soát chi tiêu bao gồm nhiều cấp độ đánh giá, giới hạn chi tiêu và yêu cầu tài liệu hóa, thực hiện cơ chế báo cáo (chiếm trên 60%).
Tính riêng trong lĩnh vực ngân hàng, tỷ lệ này chiếm 80%, vì đặc thù của ngành ngân hàng có giao dịch tài chính nên việc áp dụng các biện pháp kiểm soát gian lận là khá bài bản và có quy mô. Các quy định khác như mua sắm - đấu thầu, luân chuyển cán bộ, tặng quà và nhận quà, khiếu nại, tố cáo… vẫn chưa nhiều doanh nghiệp thực hiện. Số doanh nghiệp chú trọng tới các quy định như kiểm soát nội bộ, tuyển dụng đào tạo, đề bạt, chế độ đãi ngộ, tiếp khách chiếm trên 50%.
Một số yếu tố dẫn đến các doanh nghiệp chưa thực hiện và thực hiện chưa thành công chương trình liêm chính trong doanh nghiệp so với các công ty đa quốc gia là do họ chưa đủ khả năng kiểm soát hết các quy định về hoạt động của doanh nghiệp, thiếu nhân lực, khó khăn trong việc xác định giá trị cốt lõi và nếu có triển khai thì việc phổ biến, đào tạo thường xuyên còn hạn chế, chưa có sự đồng thuận cao trong doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, có rất nhiều yếu tố dẫn đến thành công trong việc thực hiện chương trình liêm chính trong doanh nghiệp đó là sự đồng thuận và tính đồng thuận cao, tăng cường vai trò của các nhà lãnh đạo và tính trách nhiệm trong kinh doanh, thường xuyên nâng cao yêu cầu về các chuẩn mực liên quan đến tính nhất quán, tính tuân thủ phải là một công việc có tính bắt buộc.
Doanh nghiệp nước ngoài thực hiện quy chế liêm chính minh bạch của doanh nghiệp nước ngoài nhiều hơn doanh nghiệp trong nước. Trong khi doanh nghiệp trong nước chỉ thực hiện quy chế này với 59%, doanh nghiệp nước ngoài với 73%. Ngoài ra, so với doanh nghiệp trong nước, các doanh nghiệp nước ngoài chú trọng hơn trong việc triển khai các biện pháp nhằm kiểm soát gian lận nội bộ.
Phát biểu tại hội thảo, ông Nguyễn Quang Vinh, ủy viên Ban Thường trực, Phó tổng thư ký VCCI đã nhấn mạnh: “Hãy đừng chỉ đóng khung “liêm chính và minh bạch” trong khuôn khổ của giá trị đạo đức thuần túy bởi đây là sự kết hợp đầy thú vị giữa đạo đức và kinh doanh. Hay nói cách khác, liêm chính và minh bạch thực ra là cốt lõi của quản trị kinh doanh, chi phối quá trình giao tiếp, trao đổi thông tin trong nội bộ doanh nghiệp, tương tác cả chiều trên xuống và dưới lên.
Nó tạo nền tảng cho việc tạo dựng giá trị trong kinh doanh bởi nó đưa hoạt động doanh nghiệp vào một quá trình tuân thủ những giá trị đạo đức và chuẩn mực nhất định của một tổ chức, một quốc gia và cao hơn nữa là quốc tế. Nếu chỉ tìm những cơ hội săn tìm lợi nhuận ở “vùng nước đục”, đó là cách làm đã lâu rồi và chỉ mang tính ngắn hạn. Giờ đây, cơ hội thực sự chỉ dành cho những doanh nghiệp có cái nhìn dài hạn, theo đuổi giá trị phát triển bền vững mà thôi".
Ông Florian Beranek, chuyên gia cao cấp về trách nhiệm xã hội UNIDO, cho biết: “Các nguyên tắc liêm chính không còn giới hạn trong phạm vi tuân thủ phổ biến hiện nay mà thuộc về văn hóa doanh nghiệp được xây dựng trên các giá trị như minh bạch, tin tưởng và tôn trọng. Đây là những nền tảng của một doanh nghiệp hiện đại có khả năng thành công trên thị trường toàn cầu. Liêm chính cũng tạo ra một không gian rộng mở cần thiết cho sáng tạo và đổi mới khi mà phương pháp tuân thủ đơn thuần đang kìm hãm sự đổi mới. Nói một cách ngắn gọn, liêm chính là một yếu tố phải có đối với những doanh nghiệp muốn tăng cường vị thế trong chuỗi giá trị sản xuất và nâng cao giá trị gia tăng”.
Tuyết Nhung
