Hiệp định thương mại tự do với EU: Bước phát triển đặc biệt trong chiến lược hội nhập của Việt Nam

Ngày 25.6, Hội đồng châu Âu đã thông qua nội dung của Hiệp định thương mại tự do (FTA) giữa EU và Việt Nam (EVFTA) và Hiệp định bảo hộ đầu tư (EVIPA), đồng thời ủy nhiệm cho Ủy ban châu Âu ký kết với Việt Nam vào ngày 30.6 tới tại Hà Nội.

Nhân sự kiện này, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh đã có một số trao đổi với báo chí về tầm quan trọng của hai hiệp định trong mối quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và EU.

- Việc ký kết hiệp định sẽ khẳng định vị thế của Việt Namnhư thế nào, thưa bộ trưởng?

- Bộ trưởng Trần Tuấn Anh:Hiện Việt Nam đã ký kết nhiều FTA cả song phương và đa phương, tổng cộng khoảng 12 hiệp định. Như vậy với chiến lược hội nhập của chúng ta dựa trên nền tảng đa phương đa dạng hóa các quan hệ của Việt Nam đã được định hình, củng cố và phát triển trong thời gian vừa qua.

Tuy nhiên, đối với EVFTA, đây là hiệp định rất có ý nghĩa, có vai trò rất quan trọng trong chiến lược về hội nhập của Việt Nam, bởi đây là hiệp định thương mại tự dothế hệ mới với những tiêu chuẩn rất cao và có tính toàn diện mà cả EU và Việt Nam đã dồn công sức để đàm phán, hoàn tất thủ tục pháp lý để ký kết trong tháng 6này.

Điều đầu tiên có thể thấy sự khác biệt giữa EVFTA so với các hiệp định cũ, là EVFTA có sự đòi hỏi rất cao về yêu cầu cho mở cửa thị trường.

Ví dụ, đối với Việt Nam, chúng ta sẽ được hưởng việc cắt giảm hàng rào thuế quan của châu Âu cho Việt Nam gần như 100% dòng thuế trong vòng 7 năm và ngay sau khi hiệp định có hiệu lực.

Nhưng yếu tố lớn hơn nữa, EVFTA là hiệp định rất toàn diện với 17 chương và 2 nghị định thư đi kèm và trải rộng trong tất cả các lĩnh vực cả về thương mại hàng hóa dịch vụ, đầu tư, các điều kiện ưu đãi về mua sắm chính phủ, phòng vệ thương mại, hay ưu đãi trong các hoạt động của các doanh nghiệp nhỏ và vừa, trong hoạt động sở hữu trí tuệ... Có thể nói đây là hiệp định rất toàn diện.

Điều đó có nghĩa là nếu thực thi và được hưởng những điều kiện mà đối tác dành cho Việt Nam thì chúng ta không chỉ nâng cao được kim ngạch xuất nhập khẩu hai chiều với các nước EU mà Việt Nam còn có điều kiện để tiếp tục hoàn thiện nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế, đặc biệt là có điều kiện hình thành chuỗi giá trị mới của chúng ta với một đối tác vô cùng quan trọng trên thế giới.

Một đặc biệt nữa là châu Âu là đối tác quan trọng của Việt Nam cả về công nghệ, nguồn lực đầu tư… vì vậy, Việt Nam có quyền tin tưởng, quan hệ hợp tác giữa Việt Nam - EU là mối quan hệ hợp tác rất căn bản, quan trọng trong chiến lược phát triển của hai bên.

Cùng với các FTA khác như CPTPP hay RCEP và hệ thống các hiệp định thương mại tự do chúng ta đã có, chắc chắn EVFTA sẽ cộng hưởng và tạo nên sự phát triển mang tính đột biến, giúp hướng tới sự phồn vinh, tiến bộ xã hội, cũng như tiến tới việc hoàn thiện các khuôn khổ pháp luật để phát triển kinh tế thị trườngđịnh hướng xã hội chủ nghĩa của chúng ta.

Cùng với EVFTA, EVIPA thì vị thế của Việt Nam sẽ được khẳng định rất mạnh mẽ trên trường quốc tế, như là một trong những quốc gia có đóng góp to lớn, có trách nhiệm cho sự phát tiển của toàn cầu hóa theo hướng tự do hóa, thuận lợi hóa thương mại nhưng trên cơ sở có tính đến điều kiện phù hợp để bảo vệ lợi ích của cắc nước tham gia. Đặc biệt, là phù hợp với trình độ phát triển và sự chênh lệch của các đối tác cùng tham gia hiệp định.

Tôi tin rằngmô hình, điều kiện phát triển của Việt Nam đạt được trong hội nhập sẽ là bài học, đóng góp to lớn cho những diễn biến tích cực của toàn cầu hóa nhất là trong bối cảnh mà hiện nay đang có dấu hiệu phức tạp hơn nữa nền kinh tế thế giới nhất là liên quan đến chủ nghĩa đơn phương, xu thế bảo hộ mậu dịch đang nhen nhóm.

- Cả hai hiệp định sẽ có tác động như thế nào đến việc thu hút đầu tư từ châu Âu thưa bộ trưởng?

- Bộ trưởng Trần Tuấn Anh:Cả EVFTA và EVIPA sẽ được ký kết đồng thời vào ngày 29.6. Theo tôi, nếu được phê chuẩn, có thể nói môi trường đầu tư và những điều kiện kinh doanh và đầu tư tại Việt Nam trước tiên cho các doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam sẽ được cải thiện rất đáng kể và hàng loạt những vấn đề lớn liên quan đến bảo hộ đầu tư cũng như để giải quyết các tranh chấp đầu tư sẽ được xây dựng và tổ chức thực hiện dựa trên luật pháp quốc tế phù hợp với luật pháp của Việt Nam cũng như của châu Âu.

Có thể nói cộng đồng của doanh nghiệp châu Âu và thế giới sẽ có những cái cơ chế và điều khoản để bảo hộ, bảo vệ lợi ích của nhà đầu tư, chưa kể đến môi trường đầu tư thông qua các cơ chế và pháp luật, điều hành của Chính phủ trong quản lý nhà nước ở Việt Nam sẽ được cải thiện cơ bản.

Chính vì vậy, chúng tôi tin tưởng các nhà đầu tư châu Âu sẽ là những nhà đầu tư đầu tiên mà ngay sau khi hiệp định được ký kết sẽ có sự quan tâm rất nghiêm túc và có sự tăng trưởng rất mạnh mẽ, thậm chí là đột biến ở tại Việt Nam, vì các điều kiện để phát triển thị trường là những điều kiện cơ bản đầu tiên để các nhà đầu tư xem xét.

Và với việc thuận lợi hóa thương mại như vậy, các nhà đầu tư châu Âu có rất nhiều điều kiện để tiếp tục đầu tư tham gia phát triển các ngành công nghiệp có lợi thế tương đối ở Việt Nam hiện nay và trong đó có các tiềm năng phát triển trong tương lai.

Ví dụ, công nghiệp chế biến thực phẩm, ngành ứng dụng công nghệ cao, công nghiệp mũi nhọn như ô tô, điện tử… hay các ngành công nghiệp phụ trợ cũng sẽ có các cơ hội để chia sẻ và phát triển ở Việt Nam.

Vấn đề tiếp theo rất có ý nghĩa với các doanh nghiệp châu Âu, đó là bên cạnh hiệp định EVFTA đã có hàng loạt các hiệp định liên kết và kết nối liên thông với các thị trường khác như CPTPP, ASEAN với các đối tác… thì các nhà đầu tư châu Âu sẽ có điều kiện tiếp cận không chỉ với 100 triệu dân ở thị trường đang phát triển mạnh mẽ này mà còn 660 triệu dân ở thị trường khu vực ASEAN và còn rất nhiều quốc gia đối tác khác.

Vì vậy đây cũng chính là cơ hội để các nhà đầu tư châu Âu khai thác được các thuận lợi, ưu đãi của các hoạt động thương mại đối với các khu vực thương mại tự do khác mà Việt Nam tham gia.

- Vậy theo đánh giá của Bộ trưởng, ngành nghề nàocủa Việt Namđược hương lợi nhiều nhất?

- Bộ trưởng Trần Tuấn Anh:Theo tôi, EVFTA là hiệp định có mức độ cắt giảm thuế quan, mở cửa thị trường rất cao, chưa kể đến những nội dung của các chương khác liên quan đến những nội dung khác.

Đối với Việt Nam, mặc dù EU chưa phải là đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam, xuất khẩu Việt Nam sang thị trường này mới chỉ đạt ngưỡng gần 42 tỉUSD nhưng mức độ tăng trưởng xuất khẩu sang thị trường này rất cao, tới 17%.

Đặc biệt tính tương tác, bổ sung giữa hai thị trường này là rất lớn. Chính vì vậy, dư địa tăng trưởng về xuất khẩu cũng như hợp tác về kinh tế cũng như những lĩnh vực khác với EU là rất lớn.

Căn cứ theo điều kiện cắt giảm thuế quan, ưu đãi hàng hóa dịch vụcủa Việt Nam được hưởng, ngay trong năm đầu có hơn 85,6% dòng thuế của Việt Nam được cắt giảm, thậm chí về 0%.

Trong vòng 7 năm, có tới gần 100% dòng thuế được cắt giảm về 0%. Bên cạnh đó, Việt Nam là nước đang hưởng quy chế GSP ở EU nhưng cũng chỉ có 42% các dòng thuế được hưởng. nhưng trong thời gian ngắn tới, khi Việt Nam đạt được một trình độ phát triển kinh tế thì chắc chắn những quy chế GSP sẽ không còn áp dụng cho Việt Nam và như vậy, EVFTA vô cùng có ý nghĩa giúp cho các sản phẩm, dịch vụ hàng hóa của Việt Nam có điều kiện cạnhtranh, phát triển mạnh mẽ ở thị trưởng châu Âu.

Với EVFTA, toàn bộ hàng hóa xuất khẩu chính của Việt Nam sang EU được hưởng ưu đãi thì đều là những ngành hàng chính, ngành kinh tế mũi nhọn của Việt Nam như: gạo, cà phê, mật ong, sản phẩm chăn nuôi, hoa quả, thủy sản... đều là ngành hàng đươc hưởng ưu đãi rất cao ngay từ khi cắt giảm trong năm đầu đầu tiên.

Những sản phẩm chúng ta đang kỳ vọng có sự tăng trưởng mạnh mẽ ở thị trường châu Âu như: dệt may, da giày, công nghiệp chế biến đồ gỗ, tin học, công nghệ thông tin, công nghiêp hóa dầu... cũng sẽ được hưởng những điều kiện thuế quan rất ưu đãi khi thực hiện cắt giảm trong những năm tiếp theo.

- Xin cảm ơn Bộ trưởng.