Học giả Ấn Độ coi Việt Nam là tấm gương biết cách tận dụng tình thế, thu hút vốn đầu tư nước ngoài

Theo một báo cáo do công ty tư vấn toàn cầu Kearney cùng với Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) đưa ra gần đây, Ấn Độ có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc định hình lại chuỗi cung ứng và có thể đóng góp hơn 500 tỉ USD mỗi năm cho nền kinh tế toàn cầu vào năm 2030.

Nhận định rằng đại dịch đã dẫn đến một sự thay đổi lớn trong lĩnh vực sản xuất và chuỗi cung ứng trên toàn cầu, báo cáo cho biết tình hình này đã mở đường cho Ấn Độ có khả năng trở thành một trung tâm sản xuất toàn cầu. Quốc gia chúng ta có 3 tài sản chính để tận dụng cơ hội hiếm có này: nhu cầu nội địa có tiềm năng đáng kể, chính phủ khuyến khích sản xuất và lợi thế nhân khẩu học khác biệt với dân số trong độ tuổi lao động lớn. Những yếu tố này sẽ định vị cho Ấn Độ một vai trò lớn hơn trong chuỗi giá trị toàn cầu (GVC).

Sách trắng là khuôn khổ cho các cân nhắc và hành động trong hệ sinh thái sản xuất. Nó trình bày 5 cách Ấn Độ có thể nhận ra tiềm năng sản xuất của mình và xây dựng một khu vực sản xuất phát triển mạnh. Năm giải pháp này là sự phối hợp hành động giữa chính phủ và khu vực tư nhân; chuyển trọng tâm từ lợi thế chi phí sang khả năng xây dựng; giảm các rào cản thương mại và cho phép tiếp cận thị trường toàn cầu cạnh tranh; giảm chi phí thủ tục, môi trường kinh doanh dễ chịu và môi trường thúc đẩy quá trình chuyển đổi trong các GVC.

Công bố báo cáo, Viswanathan Rajendran, Đối tác của Kearney, cho biết: “Một lĩnh vực sản xuất phát triển mạnh có thể là nền tảng quan trọng nhất cho sự tăng trưởng và thịnh vượng kinh tế của Ấn Độ trong thập kỷ tới. Đại dịch COVID-19 đã khiến các tập đoàn toàn cầu phải suy nghĩ lại về chuỗi cung ứng của họ. Sự tái cân bằng chuỗi giá trị toàn cầu này mang đến cho chính phủ và các nhà lãnh đạo doanh nghiệp của Ấn Độ một cơ hội duy nhất để chuyển đổi và đẩy nhanh quỹ đạo của lĩnh vực sản xuất và biến Ấn Độ thành một trung tâm sản xuất toàn cầu”.

Trong một cuộc trao đổi về những phát hiện của báo cáo, học giả Viswanathan Rajendran đã có cuộc nói chuyện với The Economic Times về những trở ngại chính mà Ấn Độ cần sớm giải quyết.

- The Economic Times: Sau COVID, khi GVC và các thị trường toàn cầu ngày càng thể hiện sự quan tâm đến việc đầu tư vào chiến lược Trung Quốc +1, ông có nghĩ rằng hệ sinh thái sản xuất của Ấn Độ đang chuẩn bị phát triển?

- Viswanathan Rajendran: Chiến tranh thương mại Mỹ - Trung đã khiến hàng xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ sụt giảm. Năm 2018, Trung Quốc chiếm 65% thị phần nhập khẩu của Mỹ từ các nước giá rẻ châu Á (LCC). Vào quý 4/ 2019, thị phần của Trung Quốc đã giảm xuống còn 56% –một mức giảm đáng kể trong vòng một năm. Trong số 31 tỉ USD chuyển từ Trung Quốc sang các LCC châu Á khác trong năm 2019, gần một nửa (46%) được chuyển qua Việt Nam, một phần tư (27%) qua Malaysia và chỉ 10% chuyển sang Ấn Độ.

Cuộc khủng hoảng COVID-19 có khả năng là chất xúc tác để đẩy nhanh hơn nữa xu hướng này. Một kết quả của cuộc khủng hoảng là sự tái cân bằng nhanh chóng của các chuỗi cung ứng, với các tổ chức đang tìm cách xây dựng cơ sở sản xuất đa dạng và linh hoạt. Nhật Bản đã dành 2,2 tỉ USD để giúp các nhà sản xuất chuyển sản xuất ra khỏi Trung Quốc. Các công ty trên khắp Mỹ, Châu Âu và Hàn Quốc cũng đang tìm cách đa dạng hóa nguồn cung.

Công bằng mà nói, Ấn Độ hầu như đã bỏ lỡ những lợi ích của việc chuyển dịch khỏi Trung Quốc năm 2018-2019 - trong khi Việt Nam nắm bắt hầu hết các dòng chảy đó. Tuy nhiên, từ quan điểm dài hạn, Ấn Độ có cơ hội tuyệt vời để tận dụng tốt hơn sự thay đổi đang diễn ra.

Khi được phân tích theo lĩnh vực, khả năng cạnh tranh của hệ sinh thái sản xuất Ấn Độ có thể được xem xét theo bốn cụm riêng biệt: các lĩnh vực mà hệ sinh thái sản xuất của chúng ta đã cạnh tranh trên toàn cầu và đang chuẩn bị tốt để vươn lên trong dịp này, chẳng hạn như dược phẩm, hóa chất nông nghiệp, đá quý & đồ trang sức; các ngành mà chương trình PLI (khuyến khích liên kết sản xuất) hiện đang tạo ra một vị thế thuận lợi cho các nhà sản xuất Ấn Độ, chẳng hạn như điện thoại di động, điện tử, dệt may kỹ thuật; các lĩnh vực cần giải quyết vấn đề cơ bản về cơ cấu (cơ sở hạ tầng, quy định, chi phí tuân thủ, v.v.) để lĩnh vực thế mạnh của chúng ta trở nên cạnh tranh trên toàn cầu, chẳng hạn như may mặc, quốc phòng, thiết bị công nghiệp; và các tế bào pin mặt trời mà Ấn Độ có thể cạnh tranh để giành lợi thế đi đầu, chẳng hạn như công nghệ xanh, công nghệ viễn thông mới.

- Về việc giảm chi phí thủ tục và môi trường kinh doanh dễ chịu trên thực tế, ông có nghĩ rằng Ấn Độ hiện đang làm tốt công việc so với các đối thủ không?

- Theo một nghĩa tuyệt đối, chúng ta đã cải thiện đáng kể trong những năm gần đây. Từ năm 2016 đến năm 2020, Ấn Độ đã tăng từ vị trí thứ 130 lên vị trí thứ 63 trên Chỉ số Kinh doanh Dễ chỉu. Chúng ta đã là một trong 10 nước cải thiện hàng đầu trong ba năm liên tiếp và đã đạt được những tiến bộ đáng chú ý ở 4 trong số 10 thông số: xử lý giấy phép xây dựng (từ thứ hạng 183 năm 2016 lên 27 năm 2020), giao dịch qua biên giới (từ 133 lên 68), giải quyết tình trạng mất khả năng thanh toán (từ 136 lên 52) và cung ứng điện (từ 70 lên 22).

Tuy nhiên, hành trình còn lâu mới kết thúc. Ở khía cạnh nào đó, con đường phía trước còn khó khăn hơn chặng đường 5 năm qua. Rất nhiều hành động trong những năm gần đây đã được thực hiện từ trên xuống và được thúc đẩy bởi một loạt các hành động được phối hợp rất chặt chẽ bởi chính quyền trung ương.

Tuy nhiên, để chúng ta đạt được lợi thế cạnh tranh có ý nghĩa trên thị trường toàn cầu, chúng ta cần tiếp tục thúc đẩy để giảm hơn nữa chi phí thủ tục và cải thiện môi trường kinh doanh dễ chịu. Các ước tính gần đây cho thấy giữa các quy định của trung ương và nhà nước, có tới 1.536 đạo luật áp dụng cho các công ty, tạo ra 69.233 thủ tục và khoảng 6.000 tài liệu.

Riêng đối với lao động, các công ty thường duy trì 42 sổ đăng ký khác nhau, với năm hoặc sáu đăng ký khác cho tiền lương. Một công ty quy mô vừa sẽ có khả năng đối phó với từ 5.000 đến 10.000 thủ tục mỗi năm, trong khi một công ty nhỏ - với một nhà máy và tối đa 500 nhân viên - phải có khoảng 23 giấy phép, phải chạy theo hơn 750 thủ tục và phải nộp khoảng 120 bộ hồ sơ. Mê cung hành chính này đi kèm với gánh nặng chi phí lớn, với các cuộc thanh tra kéo dài gây ra sự bất an và mệt mỏi cho các doanh nghiệp.

Cùng với việc đơn giản hóa thủ tục hành chính, Ấn Độ cũng sẽ cần thay đổi thái độ và tư duy ở cấp độ cơ sở - đặc biệt là liên quan đến các cuộc kiểm tra và phê duyệt cuối cùng của bộ máy hành chính.

- Nghiên cứu của Kearney-WEF kêu gọi chính thức hóa các công ty MSME. Báo cáo thường niên của Bộ MSME 2018-19 cho biết trong số các MSME, các doanh nghiệp siêu nhỏ chiếm hơn 99% tổng số. Các doanh nghiệp siêu nhỏ cũng tạo ra 97% việc làm. Điều này có nghĩa là các công ty siêu nhỏ đã không phát triển thành các công ty vừa và nhỏ theo thời gian. Ông có nghĩ rằng Ấn Độ hiện đã đủ vững chắc để thay đổi điều đó?

- MSME là trụ cột của nền kinh tế Ấn Độ. Ấn Độ có truyền thống chú trọng thực chất vào khu vực doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSME) mạnh mẽ và đang phát triển mạnh. Với dân số đáng kể của Ấn Độ, MSME là một ưu tiên quan trọng và sẽ tiếp tục là trọng tâm cho việc hoạch định chính sách trong tương lai.

Tuy nhiên, làn sóng tăng trưởng sản xuất tiếp theo của Ấn Độ sẽ ngày càng cần được thúc đẩy bởi các công ty quy mô vừa và lớn. Cho đến nay, Ấn Độ đã thiếu tầm cỡ toàn cầu, thể hiện qua số công ty của nước này lọt vào danh sách Fortune 500. Mặc dù có sản lượng sản xuất lớn thứ sáu trên thế giới (khoảng 3%), Ấn Độ kém một số quốc gia khác, gồm cả các quốc gia nhỏ hơn như Hà Lan và Thụy Sĩ, trong danh sách Fortune 500, khi chỉ có 7 công ty lớn có quy mô toàn cầu. Điều này đặc biệt đúng đối với sản xuất của khu vực tư nhân. Trong số 7 công ty nằm trong danh sách Fortune 500 ở Ấn Độ, bốn công ty là doanh nghiệp dầu khí, một là ngân hàng khu vực công và chỉ hai là nhà sản xuất (Tata Motors và Rajesh Exports).

Các tập đoàn lớn, có quy mô toàn cầu có thể giúp Ấn Độ cạnh tranh tốt hơn trên trường thế giới, với khả năng đổi mới, tự động hóa và duy trì các tiêu chuẩn chất lượng tốt hơn. Các tập đoàn lớn có thể là động cơ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và tạo việc làm và có thể cung cấp chiếc ô cho việc mở rộng quy mô của hàng nghìn MSME. Ngành công nghiệp ô tô ở Ấn Độ là một ví dụ điển hình nơi các OEM lớn đã góp phần tạo nên một hệ sinh thái MSME sôi động.

Với bối cảnh này, Ấn Độ thực sự cần sự quan tâm chính sách dành riêng để phát triển các công ty lớn. Một ví dụ điển hình là Trung Quốc dẫn đầu danh sách Fortune 500 với 124 công ty, 82 trong số này là các doanh nghiệp nhà nước được hỗ trợ đáng kể về chính sách và hành chính. Mặc dù mô hình sở hữu nhà nước của Trung Quốc là ngoại lệ, nhưng bài học có thể dành cho Ấn Độ là sự hỗ trợ tập trung của chính phủ nhằm giúp các công ty lớn phát triển nhanh hơn, sớm đạt được lợi thế cạnh tranh, tạo việc làm và khởi động một chu kỳ kinh tế tích cực.

Tóm lại, chính phủ nên tiếp tục tập trung hiện tại vào việc giúp khu vực MSME chính thức hóa, mở rộng quy mô và phát triển. Tuy nhiên, những gì chúng ta thực sự cần với tư cách là một trụ cột mới trong hoạch định chính sách của Ấn Độ là sự tập trung chuyên dụng vào việc hỗ trợ các tập đoàn lớn của chúng ta. Kế hoạch PLI đánh dấu một bước tiến đáng hoan nghênh theo hướng này và đã mang lại những kết quả đáng kể trong các lĩnh vực như sản xuất điện thoại di động. Một danh mục sáng kiến ​​liên tục nhằm hỗ trợ hơn nữa các tập đoàn lớn của chúng ta chắc chắn có thể cung cấp một sự thúc đẩy trực tiếp - và cho đến nay vẫn chưa được khám phá - cho lĩnh vực MSME.