Internet mở ra cánh cửa tri thức mới, liệu môi trường thông tin rộng mở này có làm chúng ta thông minh hơn? Hay ngược lại, đã thụ động hơn trong việc tìm kiếm kiến thức và tư duy?
Khả năng tập trung có bị ảnh hưởng? Rất nhiều người có ý kiến cho rằng với sự phát triển của Internet, và trước đó là truyền hình khiến chúng ta bị phân tán, làm ngắn khả năng tập trung và biến chúng ta thành những gã ngốc công nghệ - những người chỉ có thể tập trung trong một thời gian cực ngắn. Và cả email, họ cũng cho rằng những chuyên gia thật đáng xấu hổ khi lên lịch email, chờ đợi hay lảng tránh chúng cùng một lúc.
Nhưng vấn đề là không phải chúng ta trở hành những gã ngốc công nghệ mà là đối tượng tập trung của chúng ta đã thay đổi. Theo một cách nào đó, nhân loại đã trở nên thông minh hơn, thông minh hơn rất nhiều là đằng khác.
Thông minh hơn để thích ứng
Đây là một thực tế đang diễn ra. Xã hội, công việc, giải trí và nghệ thuật được chuyển tải từ các ấn bản thông thường trong suốt nửa thế kỷ qua đã và đang từng bước được số hóa với tốc độ chóng mặt.
Chúng ta chỉ mới bắt đầu học các tạo, trình bày và tiếp thu thông tin phi vật thể (khác với vật thể hữu hình như các ấn bản). Chúng ta là thế hệ đầu tiên của những nhà xuất bản và đọc giả được thừa hưởng sự phát triển của công nghệ in ấn hàng loạt khiến các tác phẩm văn học và báo chí đến tay từng người trong chúng ta.
Và bây giờ chúng ta đang trong thời kỳ đầu của bùng nổ thông tin số. Khả năng tiếp thu thông tin của chúng ta phải phát triển để đáp ứng với nguồn thông tin khổng lồ mỗi ngày. Nếu bạn so sánh phim ảnh thời nay với những năm 1940, sự khác nhau về tốc độ diễn biến và hình ảnh, thông tin đã thay đổi chóng mặt.
Chúng ta học ngôn ngữ mới miễn phí, học lập trình bằng những ngôn ngữ mà chỉ Yale mới dạy cách đây 20 năm. Chúng ta có thể xử lý những thuật toán mà khiến chúng ta đau đầu trong 20 năm trước, xử lý những tấm hình mà bạn đã phải từng trả hàng núi tiền cho nhiếp ảnh gia… Chúng tôi tin rằng Internet không khiến chúng ta mất khả năng tiếp nhận thông tin dài và nhiều dữ liệu. Khả năng tiếp thu hình ảnh, xử lý ngôn ngữ của chúng ta đã phát triển hơn xưa để đọc nhanh hơn, ghi nhớ nhiều chi tiết quan trọng và nắm được ý chính nhanh hơn để ứng dụng cho nhu cầu cuộc sống.
Có lẽ những bản in sẽ không còn tràn ngập trong tương lai nhưng những công cụ như video sẽ vẫn tồn tại vì khả năng xúc tích của chúng và khả năng chia sẻ dễ dàng qua nhiều ngôn ngữ qua dạng phụ đề.
Nhưng có mặt trái của Internet khiến nhiều người lầm tưởng và trở nên thụ động. Internet không khiến bạn thông minh hơn theo cách bạn nghĩ.
Phan Cao
Kỳ tới: Internet làm bạn thông minh hơn, nhưng không như bạn nghĩ
.jpg "Mất chưa đầy 24 tiếng đồng hồ để làm xong 6 UAV")
