Năm 2024 Việt Nam hoàn toàn có thể đáp ứng được nguồn cung để xuất khẩu gạo bằng năm 2023 nhưng vẫn đảm bảo an ninh lương thực.
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT) cho biết năm 2023, sản lượng lúa cả nước đạt 43,4 triệu tấn, tăng 1,7% so với năm 2022. Giá trị xuất khẩu gạo đã đạt kỷ lục với 4,78 tỉ USD, tăng 38,4% so với năm 2022. Đây là con số ấn tượng đánh dấu cột mốc mới trong xuất khẩu gạo ở Việt Nam.
Về giá gạo, các chuyên gia dự báo vẫn tiếp tục duy trì ở mức cao vào năm 2024.
Theo Bộ NN-PTNT, năm 2024, sản lượng gạo toàn cầu có thể đạt kỷ lục gần 520 triệu tấn, đồng thời, mức tiêu thụ cũng tiến sát 525 triệu tấn. Như vậy, thế giới sẽ thiếu hụt 5 triệu tấn gạo trong năm tới. Lượng gạo tồn kho toàn cầu giảm, chỉ còn hơn 160 triệu tấn.
Trong khi đó, Ấn Độ, nhà xuất khẩu 40% tổng lượng gạo thế giới, có thể sẽ duy trì lệnh cấm xuất khẩu gạo trong năm 2024. Do đó, nhiều khả năng, giá gạo toàn cầu sẽ vẫn duy trì ở mức cao kỷ lục kể từ sau cuộc khủng hoảng gạo năm 2008. Giá gạo Việt Nam xuất khẩu dự báo tiếp tục duy trì ở mức cao 640 - 650USD/tấn trong những tháng đầu năm.
Trả lời báo chí, ông Đỗ Hà Nam, Phó chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam nhận định: Nhu cầu gạo thế giới tiếp tục duy trì mức cao để đảm bảo an ninh lương thực, trong đó các quốc gia có nhu cầu lớn gồm Philippines, Indonesia. Đối với nguồn cung gạo, Ấn Độ vẫn tiếp tục duy trì các lệnh hạn chế xuất khẩu gạo trong năm 2024, trong khi đó tình trạng biến đổi khí hậu vẫn tiếp diễn. Những yếu tố này sẽ góp phần quan trọng để giá gạo giữ vững mức cao đến giữa năm 2024.
Còn theo dự báo của Bộ Nông nghiệp Mỹ, sản lượng gạo toàn cầu niên vụ 2023 - 2024 sẽ đạt gần 518 triệu tấn. Trong khi tổng mức tiêu thụ là 525 triệu tấn. Như vậy, dự báo thế giới sẽ thiếu hụt khoảng 7 triệu tấn gạo trong năm 2024. Điều này tạo ra cơ hội cho các nước xuất khẩu gạo, trong đó có Việt Nam.
Thông tin đến báo chí về việc đảm bảo xuất khẩu lẫn an ninh lương thực, Tổng cục Thống kê (Bộ KH-ĐT) cho biết hiện chưa có thông tin chính xác về mục tiêu xuất khẩu gạo năm 2024 của Việt Nam. Tuy nhiên, năm 2024 Việt Nam hoàn toàn có thể đáp ứng được nguồn cung để xuất khẩu gạo bằng năm 2023 nhưng vẫn đảm bảo an ninh lương thực.
Để đạt được mục tiêu xuất khẩu gạo bằng năm 2023 nhưng vẫn đảm bảo vững chắc an ninh lương thực, cần phải thực hiện đồng bộ các nhóm giải pháp thúc đẩy sản xuất và phát triển thị trường xuất khẩu.
Cụ thể, về sản xuất, Bộ NN-PTNT chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan, địa phương liên quan thực hiện các giải pháp để phát triển sản xuất, đảm bảo mục tiêu sản xuất trên 43 triệu tấn lúa/năm trong các năm tiếp theo.
Thêm vào đó, triển khai thực hiện có hiệu quả Đề án "Phát triển bền vững một triệu héc ta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp, gắn với tăng trưởng xanh vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030" với những mục tiêu chủ yếu là: Xây dựng vùng chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp đạt 1 triệu héc ta; 100% diện tích của vùng có liên kết giữa doanh nghiệp, HTX, tổ hợp tác hoặc các tổ chức của nông dân trong sản xuất, tiêu thụ; giảm trên 10% lượng phát thải nhà kính so với canh tác truyền thống; giá trị gia tăng trong chuỗi lúa, gạo tăng 40%...
Ngoài ra, Tổng cục Thống kê cho rằng cần cơ cấu lại sản xuất lương thực theo hướng sản xuất tập trung, quy mô lớn, trên cơ sở phát huy lợi thế vùng, miền; gắn với bảo quản, chế biến, tiêu thụ theo chuỗi giá trị, đáp ứng thị trường và thích ứng với biến đổi khí hậu; nghiên cứu, chọn tạo, phát triển các giống lúa có năng suất, chất lượng cao, chống chịu được dịch bệnh và thích ứng với biến đổi khí hậu.
Cơ quan này cũng đề nghị đẩy mạnh liên kết vùng, liên kết giữa các địa phương trong sản xuất, chế biến lúa, gạo nhằm khai thác lợi thế, tiềm năng của mỗi vùng, địa phương hướng tới phát triển sản xuất hàng hóa quy mô lớn theo chuỗi giá trị, tăng cường năng lực cạnh tranh trong điều kiện hội nhập quốc tế
Về thị trường, Tổng cục Thống kê khuyến nghị Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan, địa phương liên quan thực hiện các giải pháp phát triển, mở rộng thị trường xuất khẩu; đầu tư xây dựng, phát triển hệ thống hạ tầng giao thông đồng bộ; đầu tư, nâng cấp hạ tầng bảo quản, chế biến sau thu hoạch, nhất là các kho dự trữ, bảo quản, kho lạnh, kho chứa lương thực, thực phẩm, đặc biệt là các kho dự trữ lúa gạo quốc gia.
“Đa dạng hóa thị trường xuất khẩu gạo, ổn định, bền vững, hiệu quả; linh hoạt tổ chức, triển khai các hoạt động xúc tiến thương mại (XTTM), kết hợp giữa hình thức truyền thống và trực tuyến nhằm duy trì, củng cố các thị trường xuất khẩu gạo truyền thống như Philippines, Trung Quốc, Indonesia, khu vực châu Phi... và phát triển các thị trường mới, tiềm năng”, Tổng cục Thống kê nêu.
Thêm nữa, cần xây dựng thương hiệu cho sản phẩm gạo Việt Nam thông qua chương trình cấp quốc gia về XTTM, chương trình thương hiệu quốc gia và các chương trình, đề án liên quan của các bộ, ngành, địa phương. Cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính tạo điều kiện thuận lợi thúc đẩy xuất khẩu gạo; đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong lĩnh vực an ninh lương thực…