Pháp tạo khu rừng như thuyền Noah để cứu các giống cây quý hiếm

Tại khu núi Moulière thuộc thành phố Vienne, chiến lược giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu của Pháp được gọi là "rừng khảm". Ở đây, một cây bạch dương mọc lên đầy thách thức giữa những cây sồi và một cây thông non thay thế những cây đồng loại sắp chết.

Mùa hè chuyển sang mùa thu trong khu rừng vốn là vườn thượng uyển ở phía đông bắc Poitiers. Rừng ở đây vẫn xanh, nhưng một số cây đã mất cành, rụng nhiều lá và cây thông Scots bị cháy sém. Pháp chứng kiến ít cháy rừng hơn so với năm 2022, dù tỷ lệ cháy rừng vẫn tiếp tục ở mức thấp.

Albert Maillet, Giám đốc chương trình Rừng và Rủi ro Khí hậu tại Văn phòng Quốc gia về rừng (ONF), giải thích: "Căng thẳng khí hậu giống như một cơn bão thầm lặng: nó gây ra nhiều thiệt hại nhưng lại ít gây chú ý hơn. Sự khác biệt lớn là cơn bão này không dừng lại".

Với tư cách là tổ chức quản lý 17 triệu ha diện tích các khu rừng quốc gia trên lãnh thổ Pháp, ONF đang tìm kiếm các giải pháp thích ứng với "kịch bản +4 độ C vào năm 2100". Hiện Pháp đã ấm lên khoảng 1,8 độ C kể từ đầu thế kỷ 20.

Thích ứng với biến đổi khí hậu là một thách thức to lớn

Albert Maillet cho biết: “Chúng tôi đang cố gắng làm cho khu rừng chịu nổi cú sốc nhiệt vạn năm mới có 1 lần trong 10 năm tới”. Ông nói, giải pháp nằm ở việc đa dạng hóa các loài, thậm chí đưa các loài “miền nam” hoặc “ngoại lai” về phía bắc.

Albert Maillet nhấn mạnh Pháp là "quốc gia duy nhất ở châu Âu nằm ở nơi giao nhau của bốn vùng sinh khí hậu: Đại Tây Dương, lục địa, miền núi (Alpine) và Địa Trung Hải. Và có lẽ sẽ sớm có vùng nhiệt đới khô hạn ở khu vực phía nam".

Trong khu rừng ở Moulière, tất cả các kịch bản thích ứng đều đã sẵn sàng. Để chứng minh điều này, Antoine Bled, Giám đốc chi nhánh Poitou-Charentes của ONF, mở bản đồ quản lý rừng ra giải thích.

Các hình vuông nhỏ, không đều tạo nên thiết kế của khối núi: màu xanh lam để tái sinh tự nhiên (không cần trồng cây) và màu be là khu vực có cây làm nơi trú ẩn cho chim và côn trùng.

Các hình khác nhau từ màu cá hồi đến màu đỏ tía cho gỗ mềm và từ màu xanh lá cây mềm đến màu kaki cho gỗ cứng. Các lô hỗn hợp có màu vàng và cam; vùng đất hoang được khoanh tròn màu xanh lam và các khu bảo tồn cho hoạt động ấp nở có màu nâu.

Mảnh đất chắp vá rộng 4.200 ha này tạo thành "rừng khảm".

Rừng khảm giúp đối phó với biến đổi khí hậu như thế nào?

Tổng giám đốc Valérie Metrich-Hecquet giải thích: Mẫu bản đồ "minh họa chiến lược của ONF khi đối mặt với biến đổi khí hậu".

Tại lô 242, những cây sồi trăm tuổi phát triển mạnh trong một khu rừng bình thường với những cây sồi non mọc bên dưới. Mục đích ở đây là để bảo vệ di sản của Pháp vì sồi là loại gỗ đặc biệt dành cho đóng thùng vốn được nâng tầm thành nghệ thuật để chế tạo thùng,  xô và bồn tắm.

Forester Christophe Chopin là người phụ trách chương trình nghiên cứu "Renecofor" được thành lập cách đây 25 năm để đánh giá phản ứng của hệ sinh thái rừng trước biến đổi khí hậu. Ông nói: “Chúng tôi đánh giá mức độ phát triển của cây, ngày xuất hiện và rụng lá cũng như sản lượng hạt sồi”.

ONF thu hoạch hạt sồi từ khu vực "đáng chú ý" này để đảm bảo sự tồn tại lâu dài của "di sản đặc biệt" là cây sồi không cuống. Hiện nay nó đã thích nghi với khí hậu địa phương và "có thể được trồng xa hơn về phía bắc" trong tương lai.

Cách đó vài cây số, ở lô 237, cây sồi vẫn thống trị. Nhưng lần này là ở khu rừng cao bất thường, kèm theo những cây thông biển, cây tần bì và cây phỉ. Những cây hạt dẻ ở đây đã khô héo, trong khi cây bạch dương lại bắt đầu xuất hiện.

Antoine Bled lưu ý: “Chúng tôi ở đây có nhiều khoảnh hỗn hợp hơn, đất và hệ sinh thái hoạt động tốt hơn. Bạn sẽ mất 30 đến 40% năng suất nếu đất không tươi tốt, ít nhất là đủ độ ẩm”.

Đưa cây mới đến khu vực đang gặp khó khăn

Giai đoạn tiếp theo của dự án là "hỗ trợ di cư" trong đó cây từ nơi khác được trồng để thích ứng với điều kiện thay đổi. Ở lô 85, cây thông và cây sồi không cuống của Scotland đang gặp vấn đề. Những cây rụng lá chiếm phần lớn trữ lượng nước của đất.

Trên diện tích 7 ha, ONF đang thúc đẩy quá trình tái sinh tự nhiên bằng cách mang về thêm nhiều cây sồi phía nam và thông Laricio mà họ hy vọng sẽ thích nghi tốt hơn. Cây con mọc dưới bóng cây sồi hàng trăm năm tuổi, được bao quanh bởi lưới thép mịn bảo vệ chúng khỏi thú rừng.

Ở những nơi khác, cây thông Thổ Nhĩ Kỳ và cây thông Tây Ban Nha đang được thử nghiệm ở những khu vực nhỏ. Nhưng chốt lại, Albert Maillet giải thích dù con người có làm gì để can thiệp thì "việc trồng rừng mới sẽ phát triển chậm hơn".