Sốt giá khoai lang ở ĐBSCL: Coi chừng sập bẫy thương lái Trung Quốc

Ông Luận cho biết: “Mới hồi tháng 8.2015, khoai lang xuất khẩu rớt giá thê thảm chỉ còn 80.000-100.000 đồng/tạ (1 tạ = 60kg) nhưng không ai mua khiến hàng loạt hộ trồng khoai ở Vĩnh Long, Đồng Tháp, Cần Thơ lỗ nặng. Thế nhưng từ đầu tháng 11.2015 đến nay giá khoai lang bỗng lên cơn sốt, từ 800.000-850.000 đồng/tạ; thậm chí vượt ngưỡng 1 triệu đồng/tạ”.

Giá tăng thì đã hết khoai

Ông Cao Văn Đắng, nông dân trồng khoai lâu năm ở xã Tân Hưng, huyện Bình Tân (Vĩnh Long) tiếc hùi hụi: “Khoai lang đang vào cơn “sốt” trở lại khi thương lái kéo nhau săn lùng khắp nơi để mua khoai tím Nhật xuất khẩu sang Trung Quốc với giá 800.000-850.000 đồng/tạ; nếu ruộng khoai nào tốt thì họ mua tới 1 triệu đồng/tạ… Giá này đảm bảo cho nông dân trúng đậm. Giá tăng là vậy, nhưng thực tế lúc này cuối vụ đã lâu rồi nên đa phần nông dân không còn khoai để bán; chỉ có một ít hộ có khoai thôi nhưng chất lượng cũng kém lắm. Nói chung số hộ trúng khoai đợt này không bao nhiêu”.

Đưa chúng tôi đi một vòng các xã như Tân Thành, Tân Hưng, Thành Lợi (huyện Bình Tân), ông Lê Văn Trung, Giám đốc HTX rau an toàn Thành Lợi (Vĩnh Long) chỉ cho chúng tôi xem: “Cách nay vài tháng thì những vùng này là nơi chuyên canh khoai lang tím để xuất khẩu sang Trung Quốc. Tuy nhiên, do thời điểm tháng 8 trở về trước giá khoai thấp quá nên ai cũng lỗ từ 50-80 triệu đồng/ha trở lên. Vì vậy, sau đó hộ nào cũng “ớn lạnh” bỏ ruộng khoai để chuyển sang trồng lúa và các loại cây khác. Bây giờ sản lượng khoai không còn bao nhiêu, trong khi nhu cầu xuất sang Trung Quốc tăng mạnh đẩy giá khoai lên”.

Ông Nguyễn Văn Hồng ngụ ấp Thành Ninh, xã Thành Lợi, cay đắng: “Hồi tháng 3.2015, tui đầu tư hơn 50 triệu đồng để trồng 4 công khoai lang xuất khẩu. Đến đầu tháng 7 khi khoai tới thời điểm thu hoạch, vậy mà kêu cả chục thương lái tới xem họ trả giá tệ hại rồi không mua. Tức giận, tui mang thuốc diệt cỏ ra xịt cho hư hết ruộng khoai, rồi thuê máy xới “chém” bỏ toàn bộ để chuyển sang trồng lúa. Nay khoai lên giá thì chẳng có củ nào để bán”.

Cảnh giác “chiêu trò” của thương lái Trung Quốc

Chuyện khoai lang tới vụ rớt giá, hết vụ “sốt” giá đã tái diễn từ mấy năm qua. UBND huyện Bình Tân (Vĩnh Long) cho biết với hơn 8.000ha khoai lang mỗi năm thì Bình Tân là vùng chuyên canh khoai lang lớn nhất ở ĐBSCL. Đây cũng là thế mạnh về nông nghiệp của địa phương. Hạn chế tồn tại nhiều năm qua là khoai lang tím Nhật gần như phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc, trong khi việc sản xuất và tiêu thụ ở dạng “mạnh ai nấy làm” không có hợp đồng bao tiêu, hay đầu tư của doanh nghiệp. Vì vậy, khi tới vụ thu hoạch, sản lượng khoai nhiều thì bị thương lái Trung Quốc ép giá; hết vụ thì giá lại tăng. Mọi quyết định về đầu ra do thương lái Trung Quốc thâu tóm.

Ông Sơn Văn Luận, Chủ tịch HĐQT HTX khoai lang Tân Thành lo lắng: “Giá khoai hiện thời tăng cao nên nhiều nông dân bắt đầu trồng khoai trở lại. Vấn đề này khiến ngành chuyên môn rất lo vì sợ tái diễn cảnh rớt giá trong thời gian tới”. Đồng quan điểm trên, ông Lê Văn Trung, Giám đốc HTX rau an toàn Thành Lợi nói: “Giá khoai lang lâu nay không ổn định, mà lên xuống từng ngày và tất cả do phía Trung Quốc định giá. Việc trồng khoai cần tiếp tục nhưng bà con nên nghiên cứu trồng rải vụ, không nên trồng ồ ạt cùng lúc nhằm tránh dư thừa nguyên liệu sẽ bị ép giá; bởi thương lái Trung Quốc đã bày ra nhiều chiêu trò, cần cảnh giác”.

Ông Võ Văn Theo, Trưởng Phòng NN-PTNT huyện Bình Tân nhìn nhận: “Thị trường Trung Quốc “mưa nắng” thất thường nên nông dân trồng khoai và cả thương lái địa phương cũng bó tay vì không thể nắm được thông tin, nhu cầu tiêu thụ của họ ra sao. Từng ngày, từng tháng… thương lái Trung Quốc muốn mua giá nào, số lượng bao nhiêu, loại khoai gì, quy cách ra sao… là tùy họ, chứ chúng ta không can thiệp được. Do đó, về lâu dài cần cơ cấu lại mùa vụ hợp lý, đẩy mạnh xúc tiến tìm thị trường mới nhằm giảm phụ thuộc vào Trung Quốc”.

“Chuyện mua bán khoai lang với thương lái Trung Quốc dù đã diễn ra nhiều năm nay nhưng phía thương lái địa phương luôn chịu lép vế. Cụ thể, chỉ giao dịch hợp đồng bằng miệng, thiếu những giấy tờ, thiếu cơ sở pháp lý và đặc biệt là không rõ lai lịch của thương lái Trung Quốc ra sao. Thời gian trước, thương lái Trung Quốc ào ạt vào thị xã Bình Minh và huyện Bình Tân (Vĩnh Long) thuê kho, lập vựa để thu mua khoai lang với số lượng lớn. Giá khoai lang tăng cao ngất ngưởng từ 800.000-900.000 đồng/tạ (60kg), thậm chí vượt ngưỡng 1-1,2 triệu đồng/tạ, cao kỷ lục. Khoai lang xuất khẩu lên cơn sốt, lời đậm nên ai ai cũng kéo nhau bỏ lúa, rau màu để chạy đua trồng khoai. Từ Vĩnh Long sang Đồng Tháp, Cần Thơ… diện tích khoai lang xuất khẩu tăng chóng mặt. Bây giờ sản lượng quá dư thừa, thương lái Trung Quốc liền “trở mặt” chỉ thu mua nhỏ giọt khiến giá giảm thê thảm. Những vấn đề này cần hết sức cảnh giác” - ông Lê Văn Trung, Giám đốc HTX rau an toàn Thành Lợi, huyện Bình Tân, ngao ngán.

 Huỳnh Uyên