Sức hấp dẫn của giáo dục Mỹ Nền giáo dục Mỹ luôn có sức hấp dẫn so với các nền giáo dục khác tại Việt Nam. Với nền giáo dục có lịch sử lâu đời, Mỹ là quốc gia có nhiều trường đại học và cao đẳng uy tín nhất thế giới.
Theo danh sách các trường đại học danh tiếng nhất thế giới 2013 của tạp chí Time Higher Education - tạp chí về giáo dục hàng đầu của Anh, trong 10 trường hàng đầu có đến 7 trường của Mỹ (1).
Với chất lượng giáo dục được khẳng định cùng các lựa chọn đa dạng, việc theo học tại các trường đại học và cao đẳng của Mỹ giúp cho sinh viên có thể tiếp thu được nhiều kiến thức thực tế và quý báu. Không những vậy, bằng cấp được đánh giá cao bởi các nhà tuyển dụng cũng là một trong những lợi thế của nền giáo dục Mỹ.
Theo báo cáo Trao đổi Giáo dục Quốc tế Open Doors 2013 do Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ và Bộ Giáo dục Hoa Kỳ tổ chức tại TP.HCM ngày 13.11.2013, sinh viên Việt Nam tại Mỹ tăng 3,4% và đạt con số 16.098 sinh viên trong năm học 2012-2013. Con số này đã đưa Việt Nam trở thành nước đứng hàng thứ tám trong số các nước có đông sinh viên ở Mỹ.
Bà Rena Bitter - Tổng Lãnh sự Hoa Kỳ công bố số liệu mới nhất của Open Doors về số lượng du học sinh Việt Nam tại Mỹ
Bên cạnh các chương trình đào tạo trực tiếp tại nước Mỹ, các chương trình đào tạo bậc đại học của Mỹ cũng xuất hiện rất nhiều tại Việt Nam dưới nhiều hình thức như đầu tư trực tiếp mở cơ sở đào tạo, liên kết đào tạo tại chỗ, đào tạo trực tuyến. Những hình thức đào tạo này đáp ứng tốt nhu cầu được tiếp cận với nền giáo dục tiên tiến của Mỹ với chi phí hợp lý nên được rất nhiều sinh viên tại Việt Nam lựa chọn.
Vàng thau lẫn lộn
Mặc dù các chương trình của Mỹ được quảng bá tại Việt Nam rất đa dạng nhưng không phải chương trình nào cũng có chất lượng tốt, được kiểm định bởi các tổ chức giáo dục uy tín.
Tại Mỹ, bất kỳ ai cũng có thể thành lập tổ chức để kinh doanh ngay cả trong giáo dục, miễn là chấp hành đầy đủ các nghĩa vụ về thuế và lệ phí cho Chính phủ. Do đó, các trường đại học tư được thành lập rất nhiều và không ít trong số đó hoạt động chỉ vì lợi nhuận.
Việc đánh giá kiểm định của trường đại học được xem là một trong những bước cơ bản nhất để xác định chất lượng của chương trình học cũng như giá trị của tấm bằng.
Các trường đại học và cao đẳng tại Mỹ được phân loại thành 3 loại kiểm định: kiểm định vùng (regional accreditation), kiểm định quốc gia (national accreditation) và kiểm định chuyên ngành (specialized accreditation).
Ngoại trừ kiểm định chuyên ngành chỉ tập trung vào một số chương trình chuyên biệt, 2 loại còn lại được xem là 2 loại kiểm định phổ biến nhất. Loại kiểm định của trường sẽ phản ánh các đặc điểm về xu hướng đào tạo, giá trị được công nhận cũng như chất lượng của tấm bằng do trường cấp (2).
Để xác định một trường thuộc loại kiểm định nào có thể nhìn vào tổ chức kiểm định trường đó để biết. Mỹ hiện có 6 tổ chức kiểm định vùng, khoảng 54 tổ chức kiểm định quốc gia được công nhận. Đây đều là các tổ chức tư nhân độc lập, được Bộ Giáo dục Hoa Kỳ (USDE) và Hội đồng Kiểm định Giáo dục Đại học (CHEA) công nhận.
Để được các tổ chức kiểm định này công nhận, các trường phải trải qua sự đánh giá thường xuyên về nhiều mặt như giáo trình, đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất, dịch vụ hỗ trợ sinh viên…
Tại Việt Nam, phần lớn các chương trình đào tạo Mỹ hiện tại là của các trường thuộc loại kiểm định quốc gia hoặc không có kiểm định, có rất ít chương trình thuộc loại kiểm định vùng.
Theo như thống kê năm 2012 của tiến sĩ Mark Ashwill - nguyên Giám đốc Viện giáo dục quốc tế (IIE) Mỹ ở Việt Nam, khoảng 22 cơ sở giáo dục chưa được kiểm định và khoảng 13 cơ sở thuộc loại kiểm định quốc gia của Mỹ đã có mặt tại Việt Nam dưới nhiều hình thức (3).
Các trường thuộc loại kiểm định vùng được xem là tiêu chuẩn vàng khi so với 2 loại còn lại vì phần lớn các trường này hoạt động không vì mục đích lợi nhuận nên yêu cầu đầu vào thường cao hơn, chương trình học có tính học thuật cao hơn, bằng cấp được công nhận rộng rãi bởi các nhà tuyển dụng và dễ dàng chuyển tiếp để học lên cao hơn tại các trường danh tiếng khác.
Theo số liệu từ USDE, trong năm 2012 tại Mỹ có khoảng 4.700 cơ sở cấp bằng thì có khoảng 85% trong số đó thuộc loại kiểm định vùng (4).
Tại Việt Nam, hiện tại có trường Broward College và Troy University là những trường hiếm hoi của Mỹ thuộc loại kiểm định vùng đang hoạt động. Broward College là một trong 10 trường đại học cộng đồng tốt nhất của Mỹ trong năm 2013 theo danh sách của Tổ chức Nghiên cứu Giáo dục Aspen Institute.
Trong khi đó, các trường thuộc loại kiểm định quốc gia đa phần là hoạt động vì lợi nhuận nên không đòi hỏi đầu vào quá khắt khe, chương trình của các trường này chủ yếu tập trung vào dạy nghề. Do đó học viên khó có thể chuyển tiếp lên học cao hơn tại các trường lớn khác và các nhà tuyển dụng thường không đánh giá cao loại kiểm định này như kiểm định vùng.
Một số trường thuộc loại kiểm định quốc gia đã có mặt tại Việt Nam là trường Lincoln University liên kết với Đại học Công nghệ TP.HCM (Hutech), trường Columbia Southern University liên kết với Trung tâm hợp tác đào tạo Quốc tế thuộc Trung ương Hội khuyến học Việt Nam.
Các trường thuộc 1 trong 3 loại kiểm định trên được xem là hợp pháp và được công nhận bởi USDE và CHEA. Nếu vẫn chưa được xếp vào 1 trong 3 loại kiểm định trên hoặc được kiểm định bởi các tổ chức kiểm định không thuộc các tổ chức được công nhận bởi USDE và CHEA, trường vẫn có thể hoạt động nhưng chất lượng của trường và tấm bằng sẽ không được USDE và CHEA công nhận.
Tại Mỹ, phần lớn các trường như vậy là các trường “dỏm” chuyên sản xuất bằng kém chất lượng (diploma mill), hoạt động thuần túy chỉ vì lợi nhuậ, cũng đồng nghĩa với việc sinh viên sẽ phí công sức, tiền bạc để nhận được những tấm bằng không có giá trị.
Tại Việt Nam, số lượng các trường không có kiểm định xuất hiện rất nhiều do đánh vào tâm lý ham lấy bằng Mỹ trong thời gian ngắn với chi phí thấp và sự thiếu thông tin của một bộ phận người dân.
Điểm dễ nhận diện của các trường này là yêu cầu đầu vào rất thấp, chương trình được dạy online, thời lượng yêu cầu thường ít hơn các chương trình truyền thống tương đương, khối lượng bài tập và yêu cầu nghiên cứu với sinh viên nhẹ, học phí rẻ hơn.
Một số trường không có kiểm định đã xuất hiện tại Việt Nam gồm trường Irvine University liên kết với Đại học Quốc gia Hà Nội, trường Frederick Taylor University liên kết với trường Kinh tế Công nghệ Việt Lào (LAVI EDU)…
Cần cẩn trọng trong việc lựa chọn trường
Giữa hàng loạt trường đại học Mỹ quảng cáo tại thị trường Việt Nam, người học cần suy xét thật kỹ trước khi chọn lựa chương trình học. Các trường không có kiểm định nên được loại ra khỏi danh sách lựa chọn, nếu người học thực sự cần một tấm bằng có thể sử dụng được.
Việc theo học các trường này hầu như sẽ chỉ lãng phí thời gian và tiền bạc của học viên. Trường hợp điển hình là cách đây vài năm, các học viên theo học chương trình thạc sĩ của đại học Irvine tại Việt Nam, vốn là một trường không có kiểm định đã phải một phen khốn khổ khi phát hiện ra trường này là trường không có kiểm định, bằng cấp không được các tổ chức giáo dục uy tín công nhận.
Đối với các trường kiểm định quốc gia và kiểm định vùng, việc chọn lựa thường tùy thuộc vào nhu cầu trong tương lai, cũng như khả năng tài chính của người học. Nếu người học chỉ cần tấm bằng với chi phí thấp để làm việc ở những nơi không đòi hỏi bằng cấp tốt, hoặc không có nhu cầu chuyển lên học cao hơn tại các trường danh tiếng thì các trường kiểm định quốc gia là một lựa chọn thích hợp.
Tuy nhiên, nếu mục đích của người học là một tấm bằng có giá trị học thuật cao được các nhà tuyển dụng công nhận rộng rãi, hoặc có ý định chuyển tiếp lên học cao hơn thì các trường kiểm định vùng là lựa chọn duy nhất.
Thạc sĩ Phúc Nguyễn (Trường kinh doanh Shidler, Đại học Hawai tại Manoa)
____________________________________________________________________
- http://www.timeshighereducation.co.uk/world-university-rankings/2013/reputation-ranking
- http://www.chea.org/pdf/fund_accred_20ques_02.pdf
- http://markashwill.com/2012/02/13/new-the-dishonor-roll-of-u-s-rogue-providers-in-vietnam/
http://markashwill.com/2012/02/13/nationally-accredited-u-s-institutions-with-a-vietnam-connection/
4.
http://www.geteducated.com/diploma-mills-police/college-degree-mills/156-regional- or-national-accreditation
