Tại sao sống chung với COVID-19 không giống như với bệnh cúm mùa?

Khi nước Anh chuẩn bị nới lỏng các hạn chế phòng dịch COVID-19 trong thời gian tới đây, Thủ tướng Boris Johnson đã kêu gọi người dân học cách sống chung với dịch bệnh. Điều này có nghĩa rằng thay vì áp dụng các biện pháp phòng dịch nghiêm ngặt người dân nên tự có những quyết định cá nhân trong việc bảo vệ sức khoẻ của chính mình và tập thích nghi với COVID-19 như với bệnh cúm mùa.

Đã có rất nhiều sự so sánh giữa dịch COVID-19 và cúm mùa, cả hai đều là bệnh nhiễm trùng đường hô hấp do vi rút gây nên và đều có khả năng gây tử vong. Chúng dễ lây lan qua tiếp xúc, giọt bắn và những bề mặt bị nhiễm khuẩn và có chung một số triệu chứng như sốt ho, nhức đầu và mệt mỏi. Trong mùa đông sắp tới, một thách thức mà Dịch vụ Y tế Quốc gia tại Anh (NHS) phải đối mặt là tách biệt bệnh nhân COVID-19 khỏi các ca bệnh cúm.

Nhưng có một sự khác biệt nổi bật giữa COVID-19 và cúm mùa có ý nghĩa quan trọng đối với sức khoẻ cộng đồng. COVID-19 lây lan nhanh hơn cúm mùa và có thể gây bệnh nghiêm trọng. Các triệu chứng của COVID-19 cũng có thể diễn biến trầm trọng hơn.

Cúm mùa thì đã tồn tại đủ lâu để vắc xin đủ khả năng làm giảm các ca mắc bệnh và các tử vong. Phân tích các đợt bùng phát cúm mùa trước đây cho thấy giá trị R đối với bệnh cúm mùa (số người bị nhiễm vi rút truyền sang người khác) trung bình khoảng 1,28. Điều này có nghĩa là một nhóm 4 người bị cúm mùa có thể truyền vi rút cho 5 người nữa.

COVID-19 thì dễ lây lan hơn vậy. Đối với biến thể Delta đang xuất hiện ở rất nhiều quốc gia trên thế giới, R được ước tính vào khoảng 7, do đó trong trường hợp không có vắc xin và các biện pháp hạn chế, trung bình một trường hợp sẽ lây nhiễm cho 7 người khác. Khi các chương trình tiêm chủng được đẩy mạnh, khả năng miễn dịch với COVID-19 sẽ khiến R giảm xuống nhưng thấp đến mức nào thì chưa rõ.

COVID-19 gây chết người nhiều hơn cúm mùa, phần lớn là do sự dễ gây tổn thương nhất là ở những người lớn tuổi. Cúm mùa đã giết chết khoảng 44.505 người Anh trong 3 mùa cúm từ năm 2015 - 2016 và 2018 – 2019. Đó cũng là con số tử vong do COVID-19 ở Anh trong 9 tuần đầu tiên của năm 2021.

Cho đến nay, các loại vắc xin phổ biến nhất được sử dụng tại Anh là AstraZeneca và Pfizer. Những loại vắc xin này có hiệu quả làm giảm 90% nguy cơ nhập viện do COVID-19. Kết quả là chương trình tiêm chủng đã làm giảm đáng kể số ca tử vong, xuống dưới mức 20 ca mỗi ngày trong tuần qua.

Vắc xin có hiệu quả trong việc giảm thiểu tử vong nhưng nguy cơ lây nhiễm vi rút vẫn còn cao vì vậy các ca mắc mới dự kiến sẽ gia tăng trong thời gian tới. Dịch càng lớn, vi rút càng có nhiều cơ hội xâm nhập những người dễ bị tổn thương, những người chưa tiêm phòng hoặc chưa hoàn thành đủ 2 liều vắc xin.

Kêu gọi học cách sống chung với COVID-19 giống như với cùm mùa không có nghĩa là điều đó dễ dàng để thực hiện.

Hàng năm, một mạng lưới giám sát toàn cầu chuyên phát hiện những biến thể của bệnh cúm đang phát triển và có khả năng trở thành mối đe doạ để tiến hành nghiên cứu vắc xin có đủ khả năng chống chọi lại, nhưng lại chưa có hệ thống toàn cầu nào về COVID-19. Mặc dù bệnh cúm mùa vẫn được kiểm soát tốt nhưng số người chết trong một năm vẫn đáng để lưu tâm. Vào mỗi mùa đông, bệnh cúm gây căng thẳng rất lớn cho NHS, đôi khi còn có nguy cơ dẫn đến bùng phát. Đối với dịch vụ y tế, sống chung với COVID-19 có nghĩa là học cách chịu đựng một đợt sóng kép khi COVID-19 và cúm mùa ập đến cùng lúc.