Vận hành Quỹ phát triển đất, các địa phương sẽ phải tuân thủ thế nào?

Quy định về trích lập quỹ

Đối với nội dung “Không sử dụng nguồn thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, đấu giá quyền sử dụng đất để trích lập quỹ”, Bộ Tài chính cho biết, theo quy định tại điều 10 Quy chế ban hành kèm theo Quyết định số 40/2010/QĐ-TTg ngày 12.5.2010 của Thủ tướng Chính phủ thì hằng năm các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương được trích từ 30% đến 50% từ nguồn thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, tiền thu từ đấu giá quyền sử dụng đất trên địa bàn tỉnh, thành phố (sau khi trừ các khoản chi để bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và các chi phí có liên quan khác) để thành lập Quỹ phát triển đất.

Tuy nhiên, pháp luật hiện hành đã có sự thay đổi; theo đó, không sử dụng trực tiếp nguồn thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, đấu giá quyền sử dụng đất trước khi nộp vào ngân sách nhà nước để trích lập Quỹ phát triển đất.

Việc sử dụng ngân sách nhà nước (bao gồm cả tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đã nộp vào ngân sách nhà nước) để hỗ trợ vốn điều lệ, cấp vốn điều lệ cho Quỹ phát triển đất thực hiện theo quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước (khoản 11 điều 8 Luật Ngân sách nhà nước năm 2015), pháp luật về đầu tư công (khoản 4 điều 3 và các điều 41, điều 42 Nghị định số 40.2020.NĐ-CP ngày 6.4.2020 của Chính phủ).

Do đó, Bộ Tài chính đề nghị UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương rà soát thực tế việc hỗ trợ vốn điều lệ, cấp vốn điều lệ cho Quỹ phát triển đất; nếu việc thực hiện đã triển khai theo đúng các quy định nêu trên thì báo cáo ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố quyết định tiếp tục thực hiện; nếu chưa phù hợp thì báo cáo cấp có thẩm quyền của tỉnh, thành phố để điều chỉnh lại cho phù hợp với quy định của pháp luật hiện hành.

Quy định chi hỗ trợ trong lĩnh vực bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

Đối với nội dung “Không sử dụng nguồn vốn hoạt động của quỹ để chi hỗ trợ trong lĩnh vực bồi thường, hỗ trợ và tái định cư”: Tại điều 111 Luật Đất đai năm 2013, điều 6 Nghị định số 43/2014/NĐCP ngày 15.5.2014 của Chính phủ quy định các nội dung ứng vốn của Quỹ phát triển đất; trong đó đối với nội dung liên quan đến bồi thường, hỗ trợ và tái định cư thì Quỹ phát triển đất chỉ được ứng vốn cho tổ chức được nhận vốn ứng để thực hiện bồi thường, giải phóng mặt bằng theo phương án bồi thường, giải phóng mặt bằng được cấp có thẩm quyền phê duyệt; không sử dụng Quỹ phát triển đất để trực tiếp chi hỗ trợ trong lĩnh vực bồi thường, giải phóng mặt bằng mà chỉ được thực hiện ứng vốn theo quy định.

Do đó, Bộ Tài chính đề nghị UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương rà soát thực tế việc sử dụng nguồn vốn của Quỹ phát triển đất; nếu việc thực hiện đã triển khai theo đúng các quy định của pháp luật hiện hành thì báo cáo UBND tỉnh, TP quyết định tiếp tục thực hiện. Nếu chưa phù hợp thì báo cáo cấp có thẩm quyền của tỉnh, TP để điều chỉnh lại cho phù hợp với quy định của pháp luật hiện hành.

Quy định về hoàn trả vốn ứng từ Quỹ phát triển đất

Về nội dung “Không sử dụng nguồn thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, đấu giá quyền sử dụng đất để hoàn trả vốn ứng từ Quỹ phát triển đất”: Theo quy định tại điều 13 Quy chế ban hành kèm theo Quyết định số 40/2010/QĐ-TTg ngày 12.5.2010 của Thủ tướng Chính phủ thì đối với vốn ứng để thực hiện bồi thường, giải phóng mặt bằng theo quy hoạch sau đó đấu giá quyền sử dụng đất thì được hoàn trả từ tiền đấu giá quyền sử dụng đất trước khi nộp vào ngân sách nhà nước theo quy định.

Tuy nhiên, pháp luật hiện hành đã có sự thay đổi (quy định tại khoản 1 điều 7, khoản 4 điều 8 Luật Ngân sách nhà nước năm 2015, khoản 2 điều 3 Luật Quản lý thuế năm 2019, khoản 1 điều 15 Nghị định số 45/2014/NĐ-CP ngày 15.5.2014, khoản 1 điều 13 Nghị định số 46/2014/NĐ-CP ngày 15.5.2014 của Chính phủ); theo đó, toàn bộ số thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, đấu giá quyền sử dụng đất phải được nộp đầy đủ vào ngân sách nhà nước; không được sử dụng trực tiếp nguồn thu này để hoàn trả vốn ứng cho Quỹ phát triển đất trước khi nộp vào ngân sách nhà nước. 

Việc hoàn trả vốn ứng (chi phí bồi thường, giải phóng mặt bằng, tạo quỹ đất sạch) cho Quỹ phát triển đất do ngân sách nhà nước thực hiện theo quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước (trên cơ sở dự toán được cấp có thẩm quyền giao).

Do đó, Bộ Tài chính đề nghị UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương chỉ đạo rà soát việc hoàn trả vốn ứng cho Quỹ phát triển đất; nếu việc thực hiện đã triển khai theo đúng các quy định nêu trên thì ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố quyết định tiếp tục thực hiện; nếu chưa phù hợp thì báo cáo cấp có thẩm quyền của tỉnh, TP để điều chỉnh lại cho phù hợp với quy định của pháp luật hiện hành.

Quy định mở tài khoản tại Kho bạc Nhà nước

Về nội dung “Nguồn vốn của Quỹ phát triển đất do ngân sách nhà nước cấp, hỗ trợ hoặc thuộc nguồn thu ngân sách nhà nước phải mở tài khoản tại Kho bạc Nhà nước để thực hiện quản lý, kiểm soát theo quy định. Kho bạc Nhà nước thực hiện kiểm soát các khoản chi hoạt động bộ máy của Quỹ phát triển đất theo cơ chế tự chủ tài chính được cấp có thẩm quyền phê duyệt đảm bảo theo đúng quy định…”: Nguồn vốn của Quỹ phát triển đất do ngân sách nhà nước cấp, hỗ trợ hoặc thuộc nguồn thu ngân sách nhà nước phải mở tài khoản tại Kho bạc Nhà nước; các khoản thu không thuộc nguồn thu ngân sách nhà nước được mở tài khoản tại Kho bạc Nhà nước hoặc tổ chức tín dụng.

Kho bạc Nhà nước thực hiện kiểm soát các khoản chi hoạt động bộ máy của Quỹ phát triển đất theo cơ chế tự chủ tài chính được cấp có thẩm quyền phê duyệt đảm bảo theo đúng quy định của pháp luật về ngân sách (nếu có); không bao gồm các nội dung chi ứng vốn và hoàn trả vốn ứng của Quỹ phát triển đất.

Trước đó, để các địa phương cập nhật các quy định của pháp luật liên quan đến tổ chức và hoạt động của Quỹ phát triển đất, đảm bảo quản lý chặt chẽ, hiệu quả nguồn vốn được cấp, trong quá trình thực hiện, Bộ Tài chính đã nhận được phản hồi của một số địa phương đề nghị hướng dẫn cụ thể hơn một số nội dung để thống nhất trong tổ chức thực hiện. Ngày 15.8.2022, Bộ Tài chính có Công văn số 8114/BTC-QLCS trả lời các địa phương làm rõ thêm cơ sở pháp lý và công tác tổ chức thực hiện.