Vì sao doanh nghiệp lớn 'ngại' lên sàn chứng khoán?

Bức tranh nhiều mảng tối

Tại tọa đàm “Giải pháp thúc đẩy các doanh nghiệp lên sàn chứng khoán” ngày 19.7, ông Phan Quốc Huỳnh, Phó chủ tịch thường trực Hiệp hội kinh doanh chứng khoáng Việt Nam (VASB), Chủ tịch HĐQT Công ty Chứng khoán SBS cho hay, từ năm 2021 đến nay, tình hình kinh tế thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng biến động dữ dội với nhiều sự kiện lớn nảy sinh, tác động đến thị trường chứng khoán Việt Nam.

“Bức tranh thị trường bộc lộ nhiều mảng sáng, tối đan xen. Mà tôi cho rằng, mảng tối dường như chiếm ưu thế. Thực tế, trong 6 tháng đầu năm, số lượng doanh nghiệp mới niêm yết, đăng ký giao dịch trên sàn chỉ "đếm trên đầu ngón tay", rất hạn chế”, ông Huỳnh nói.

Ông Huỳnh lý giải, trong 3 năm trở lại đây, nền kinh tế Việt Nam đối diện với nhiều thách thức, từ dịch bệnh cho đến chiến tranh, suy thoái toàn cầu. Theo đó, thị trường chứng khoán hay bất cứ thị trường nào cũng sẽ vận hành theo đúng quy luật của nó, nếu muốn phát triển một cách lâu dài, bền vững, thì sự "thanh lọc" là khó tránh khỏi.

“Chúng ta phải loại bỏ đi những gam màu "buồn", mà ở đây, là những vấn đề đáng tiếc đã xảy ra trên thị trường như vừa qua”, ông Huỳnh nói.

Ngoài ra, theo đại diện VASB, với một thị trường chứng khoán non trẻ hơn 20 năm tuổi, chúng ta phải chấp nhận có những bước đi "chập chững" trước khi hoàn thiện bản thân, tìm đến sự bứt phá dài hơi...

“Tôi quan niệm thị trường chứng khoán là "chợ", có người mua và có người bán, và cũng có người "tử tế" lẫn người "không tử tế". Sau thời gian vừa rồi, những câu chuyện xử lý sai phạm xảy ra cho thấy quyết tâm của Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Bộ Tài chính trong việc thực hiện quyết liệt các biện pháp thúc đẩy sự minh bạch, lành mạnh của thị trường chứng khoán, để đây thực sự là kênh huy động vốn hiệu quả, là nơi để doanh nghiệp gọi vốn và phát triển lâu dài, bền vững”, ông Huỳnh nói.

Theo ông Huỳnh, các sự kiện "thanh lọc" có thể sẽ tiếp diễn và phải sẵn sàng chấp nhận quá trình phẫu thuật để sàng lọc, tinh chỉnh thị trường chứng khoán Việt Nam.

“Doanh nghiệp là đơn vị cung cấp hàng hóa ra "chợ" mà gặp khó khăn, thì thị trường chứng khoán làm sao có thể phát triển được?”, ông Huỳnh nói.

Tuy nhiên, dưới góc nhìn của mình, ông Huỳnh cho rằng thị trường đang ngày càng hồi phục mạnh mẽ, thanh khoản có phiên lên đến 19.000 tỉ đồng, phản ánh niềm tin của giới đầu tư đang quay trở lại. VN-Index từ vùng thấp chỉ 900 điểm, nay đã vượt qua ngưỡng 1.100 điểm và đang hướng đến mốc 1.200 điểm trong tương lai gần.

“Nếu chính sách tiền tệ, tài  đi đúng hướng, thị trường sẽ cho chúng ta thấy kết quả tốt đẹp, có thể lên 1.300 – 1.400 điểm như nhiều nhà quan sát, chuyên gia kinh tế đã dự báo”, ông Huỳnh nêu.

Về câu chuyện thúc đẩy doanh nghiệp đại chúng hóa, niêm yết và đăng ký giao dịch trên thị trường, ông Huỳnh cho rằng Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và các Sở giao dịch đang tạo mọi điều kiện cho doanh nghiệp thuận lợi lên sàn, tạo điều kiện phát triển cho cộng đồng doanh nghiệp và nhà đầu tư, hướng đến lợi ích chung.

Vì sao nhiều doanh nghiệp lớn không muốn lên sàn?

Việc tham gia thị trường chứng khoán khi đưa cổ phiếu lên niêm yết và đăng ký giao dịch trên thị trường chứng khoán tập trung đã mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp như: huy động vốn, mở rộng quy mô hoạt động, nâng cao uy tín, thương hiệu… Trong 3 năm vừa qua, thị trường chứng khoán Việt Nam đã có sự tăng trưởng vượt bậc về thanh khoản, vốn hóa, số nhà đầu tư tham gia thị trường…

Tuy nhiên, số doanh nghiệp lên sàn (bao gồm cả niêm yết và đăng ký giao dịch) trong thời gian qua còn rất hạn chế. Vẫn còn nhiều doanh nghiệp quy mô lớn đứng ngoài sàn bởi nhiều lý do khác nhau. Điều này khiến thị trường chứng khoán không có thêm hàng hóa mới, nhà đầu tư không có thêm lựa chọn để đầu tư.

Bình luận về hiện tượng có những doanh nghiệp quy mô lớn, nhưng không niêm yết. Ngược lại có những doanh nghiệp, chất lượng tài sản, kết quả kinh doanh không quá hấp dẫn lại chào sàn, bà Trần Thị Lan Anh, Trưởng phòng tư vấn - Công ty Chứng khoán Mirae Asset Việt Nam cho rằng có nguyên nhân từ việc một số doanh nghiệp đã làm ảnh hưởng đến uy tín của các doanh nghiệp nói chung.

“Đúng là bản thân một số doanh nghiệp quy mô lớn mà không có nhu cầu niêm yết trên sàn chứng khoán, vì khi niêm yết, họ cảm thấy bị "đánh đồng" với các doanh nghiệp có hoạt động thiếu minh bạch. Trong những năm vừa qua, một vài doanh nghiệp đã làm ảnh hưởng tới uy tín của các doanh nghiệp niêm yết chung. Tôi cho rằng, đó là nguyên nhân chính của hiện trạng này”, bà Lan Anh nói.

Nêu nguyên nhân khác, ông Huỳnh cho rằng sự trầm lắng về số lượng "tân binh" có nhiều nguyên nhân, đơn cử bản thân doanh nghiệp đang chật vật đối phó với những khó khăn về tài chính để tồn tại. "Nhà chưa đủ ăn thì làm sao mang ra chợ bán được", nên tâm lý này của họ là hoàn toàn dễ hiểu.

Ngoài ra, theo ông Huỳnh, các điều kiện lên sàn đang được kiểm soát chặt chẽ hơn, đòi hỏi chất lượng của doanh nghiệp phải tốt, báo cáo tài chính sạch sẽ, có lợi nhuận tối thiểu 1-2 năm.

“Chung quy, nội tại sức khỏe của doanh nghiệp là nguyên nhân chính khiến tình trạng doanh nghiệp niêm yết trên sàn ở mức hạn chế như hiện nay”, ông Huỳnh nói.

Về chính sách, quy định, ông Huỳnh đánh giá hiện đang rất rộng mở, hỗ trợ tối đa cho doanh nghiệp khi đăng ký niêm yết lên sàn. Một điểm mới hiện nay là các cơ quan quản lý nhà nước trong lĩnh vực chứng khoán đang chủ động xuống từng địa phương để trao đổi, hướng dẫn doanh nghiệp lên sàn, thay vì ngồi một chỗ và chờ doanh nghiệp đến để chọn lọc.