Theo VKS, vụ án này thể hiện giữa các bị cáo có sự thống nhất, câu kết với nhau thực hiện hành vi tội phạm.
Sáng 12.3, HĐXX TAND TP.Hà Nội tiếp tục tiến hành xét xử 12 bị cáo trong vụ án Ethanol Phú Thọ. Sau khi các bị cáo tự bào chữa, các luật sư nêu quan điểm bào chữa cho thân chủ của mình, đại diện Viện kiểm sát (VKS) đã tiến hành đối đáp.
Không biết năng lực nhà thầu là vô trách nhiệm
Trong phần tự bào chữa, bị cáo Đinh La Thăng và luật sư có quan điểm cho rằng PVB có quyền quyết định, bị cáo Thăng chỉ có trách nhiệm đôn đốc và không có trách nhiệm phải biết PVC có năng lực hay không và hoàn toàn không có nhóm lợi ích… PVN không trực tiếp làm chủ đầu tư dự án, bị cáo Thăng cho rằng PVB độc lập trong việc quyết định đầu tư, chỉ định thầu, đánh giá năng lực nhà thầu…
Đối đáp lại quan điểm này, VKS cho rằng nói như vậy là không có căn cứ bởi với vai trò người đứng đầu, trưởng ban chỉ đạo, trên cơ sở chủ trương chung, bị cáo Thăng đã chỉ đạo về mặt chủ trương để PVC nhận dự án, chỉ đạo trực tiếp đối với chủ đầu tư PVB.
Theo VKS, từ bị cáo Đinh La Thăng đến các bị cáo khác đều thuộc về cơ cấu, tổ chức thống nhất nên các bị cáo tại PVC và PVB đều tiếp nhận ý kiến chung của bị cáo Thăng về việc chỉ định thầu cho PVC.
Về chủ trương phát huy nội lực, VKS nhận định đây là chủ trương chung nhưng khi thực hiện không thể tùy tiện, áp đặt duy ý chí, không được làm trái quy định của pháp luật. Với vai trò trưởng ban chỉ đạo, bị cáo Thăng phải có trách nhiệm trong việc chỉ định thầu, phải biết rõ năng lực của nhà thầu nhưng bị cáo lại nói không có trách nhiệm thể hiện sự vô trách nhiệm.
Liên quan đến câu hỏi “lợi ích nhóm” của ông Đinh La Thăng trong phần tự bào chữa, theo VKS, vụ án này thể hiện giữa các bị cáo có sự thống nhất, câu kết với nhau thực hiện hành vi tội phạm. Đây là vấn đề lợi ích nhóm tiêu cực, câu kết với nhau, thực hiện việc làm trái pháp luật.
Thiệt hại do lựa chọn nhà thầu không đủ năng lực
Vấn đề đồng phạm, VKS nêu rõ các bị cáo ở PVC là đồng phạm với các bị cáo ở PVN. PVC là công ty con của PVN, chấp hành chủ trương, ý kiến chỉ đạo của ban chỉ đạo. Trong dự án này, PVC chịu sự chỉ đạo của các bị cáo Thăng.
Cụ thể, Trịnh Xuân Thanh khi đó là Tổng giám đốc PVC ký văn bản xin hạ tiêu chí liên quan đến năng lực, kinh nghiệm để PVC được chỉ định thầu nhưng không được PVB chấp thuận. Sau đó, lãnh đạo PVB có chủ trương chỉ định thầu cho PVC. Đối chiếu với quy định của pháp luật, ông Thanh biết liên danh nhà thầu không đáp ứng được yêu cầu về năng lực, kinh nghiệm; bị cáo cũng khai nếu PVN không chỉ đạo thực hiện dự án thì PVC cũng không thực hiện.
Ngoài ra, VKS nhận định nhóm bị cáo ở PVC nhận thức được PVC không có năng lực thực hiện dự án nhưng tiếp nhận chỉ đạo từ PVN, hoàn thành các thủ tục để PVC được chỉ định thầu trái quy định của pháp luật. Bị cáo Thanh khai đã được cấp dưới báo cáo rằng liên danh nhà thầu không đủ năng lực, kinh nghiệm nhưng do sức ép từ tập đoàn nên bị cáo Thanh đã chỉ đạo cấp dưới hoàn thiện chu trình trái pháp luật.
Trong dự án này, Trịnh Xuân Thanh có văn bản đề nghị hạ một số tiêu chuẩn, như vậy VKS thấy rằng đây là hành vi biết rõ liên danh nhà thầu không có năng lực nên mới có văn bản đề nghị như vậy. Ngoài ra, lời khai của các bị cáo đã cho thấy các bị cáo hoàn toàn biết liên danh nhà thầu không đủ năng lực nhưng các bị cáo giữ vị trí lãnh đạo vẫn có văn bản đôn đốc hoàn thiện dự án.
Lời khai của các bị cáo Vũ Thanh Hà, Đỗ Văn Quang… cũng đã chỉ rõ liên danh nhà thầu PVC/Alfa Laval/Delta-T chưa đạt các tiêu chí về năng lực kỹ thuật, năng lực tư vấn...
Về hậu quả thiệt hại, theo VKS, chủ đầu tư sử dụng số tiền lớn để đầu tư vào dự án, trong đó có khoản phải vay của ngân hàng. Tuy nhiên, đến nay dự án bị dừng lại. VKS xác định thiệt hại theo kết luận giám định của Bộ Tài chính, đó là thiệt hại tối thiểu được chấp nhận..
Nhận định về mối quan hệ nhân - quả, các luật sư cho rằng chỉ định thầu không gây ra thiệt hại, tuy nhiên, một lần nữa, VKS nhấn mạnh nhà thầu phải tuân theo đầy đủ quy định của pháp luật, chọn nhà thầu phải đảm bảo chặt chẽ nhưng các bị cáo đã không tuân thủ quy định của pháp luật, thực hiện việc chỉ định thầu trái luật, nguyên nhân chính dừng thi công là từ phía PVC do không đủ năng lực thực hiện dự án.