Bộ luật hình sự 2015: Chỉ nên đình chỉ các điều luật sai sót

Luật sư Nguyễn Kiều Hưng, Hãng luật Giải Phóng (Đoàn Luật sư TP HCM)

PV: Với những sai sót của Bộ luật hình sự 2015 đã được phát hiện, nếu không được sửa đổi kịp thời, theo ông, khi có hiệu lực nó sẽ tác động như thế nào đến xã hội?

Ls. Nguyễn Kiều Hưng: Hiện Quốc hội khóa 13 chưa công bố chính thức hơn 90 sai sót trong BLHS 2015 là lỗi gì (người dân chưa được biết)! Nhưng có thể nhìn thấy, bất cứ một điều luật nào có sai sót cũng đều không có giá trị áp dụng. Điều đó đồng nghĩa với việc vụ án không thể đưa ra xét xử, quyền của bị can, bị cáo bị xâm phạm nghiêm trọng do thời hạn tạm giam kéo dài không có căn cứ…

Những sai sót xảy ra đối với BLHS 2015 sau quy trình làm luật năm bước khá chặt chẽ đang khiến dư luận hoài nghi về khả năng làm luật của Quốc hội; mà cụ thể là trình độ, kiến thức, kinh nghiệm của các đại biểu Quốc hội.

PV: Chưa thể kể hết, nhưng với những sai sót như báo chí đã phát hiện trong thời gian qua (như điều 292 về hình sự hóa dịch vụ kinh doanh trên mạng; các điều 249, 250, 252, 233, 304… có sự trùng lặp tình tiết định khung hình phạt) thì việc hoãn thi hành BLHS 2015, theo ông, có cần thiết? Và, nếu hoãn thì những tác động của nó là gì?

Ls. Nguyễn Kiều Hưng: Về nguyên tắc, nếu phát hiện có sai sót thì hoãn là cần thiết, nhưng phải đúng luật. Trường hợp này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội không có thẩm quyền để đình chỉ hay hoãn thi hành luật (theo Luật ban hành văn bản pháp luật) mà phải có nghị quyết của Quốc hội (Quốc hội khóa 13 đang thực hiện theo hướng này).

Tuy nhiên, việc hoãn thi hành BLHS 2015 sẽ ảnh hưởng rất lớn đến việc thi hành các luật khác, như Bộ luật Tố tụng hình sự (BLTTHS) - bởi vì tính viện dẫn, nên sẽ có nhiều điều luật trong bộ luật này cũng sẽ không áp dụng được.

Và với một số lượng lớn thân phận pháp lý đang chờ hưởng lợi theo quy định mới, tiến bộ của hai bộ luật này (BLHS và BLTTHS) bị ách tắc là điều đương nhiên. Trong đó, đặc biệt, quyền con người được đề cao và tôn trọng theo tinh thần Hiến pháp 2013 bị trì hoãn là một thiệt thòi rất lớn.

PV: Theo ông, nếu không hoãn thi hành BLHS 2015 thì còn có cách nào là tốt hơn?

Ls. Nguyễn Kiều Hưng: Theo tôi, chỉ nên đình chỉ các điều luật bị sai sót, phần nào không bị sai sót thì vẫn có giá trị thi hành theo thời điểm có hiệu lực. Về căn cứ pháp lý, thẩm quyền này thuộc Quốc hội và ban hành bằng một Nghị Quyết thi hành luật sửa đổi, bổ sung. Cách này là phù hợp pháp luật và thực tiễn hơn cả.

PV: Ông thấy những góp ý của giới luật sư, luật gia trước đây cho dự thảo BLHS 2015 có được Cơ quan soạn thảo tiếp thu?

LS. Nguyễn Kiều Hưng: Có rất nhiều cuộc hội thảo, tọa đàm được lập ra, nhưng chỉ thỏa thuận các vấn đề có tính nguyên tắc, chứ không đi sâu vào các lỗi chính tả hay sự trùng lặp (BLHS 2015 mắc nhiều lỗi này). Giới luật sư được tiếp cận và góp ý rất hạn chế, đa số là không tiếp cận được. Số lượng luật sư tham gia đại biểu Quốc hội thì rất hạn chế, chỉ một vài người, nên cũng không có đóng góp gì nhiều cho công tác lập pháp.

PV: Là một luật sư, theo ông, tác động của việc hoãn áp dụng BLHS 2015 (nếu có) sẽ ảnh hưởng như thế nào đến hoạt động nghề nghiệp của giới luật ?

Ls. Nguyễn Kiều Hưng: Chúng tôi chuẩn bị kế hoạch và đã đầu tư nhiều thời gian công sức cho những kiến nghị pháp lý giúp thân chủ được hưởng lợi theo quy định mới của BLHS và BLTTHS. Nếu bị hoãn mọi kế hoạch, chuẩn bị của chúng tôi bị đổ vỡ, tất nhiên là sau một thời gian nữa, tình trạng pháp lý của vụ án đã khác, chúng tôi lại phải làm lại từ đầu.