‘Chăm sóc bản thân thật sự’: Bạn có quyền quyết định cách bạn sử dụng thời gian của mình

Cơ bản mà nói, cách người khác phản ứng với ranh giới của bạn sẽ cho chúng ta biết nhiều điều về họ hơn là về bạn. Nếu bạn thấy mình để ý quá nhiều đến ý nghĩ hoặc mong muốn của những kẻ phá đám thay vì của chính mình, thì bài viết này sẽ giúp bạn điều chỉnh câu cửa miệng “Người ta sẽ nói gì?” thành “Người ta sẽ nghĩ gì?”.

Hãy nghĩ về lần gần nhất khi bạn muốn từ chối một yêu cầu, hoặc khi bạn có những câu hỏi cần được trả lời nhưng lại lo ngại không biết người ta sẽ phản ứng như thế nào trước những câu hỏi đó. Bây giờ, hãy hình dung những người sẽ khó chịu với bạn. Thay vì tập trung vào những cảm xúc tiêu cực của họ, hãy suy ngẫm xem sự tức giận của họ cho bạn biết gì về họ. Hãy nghĩ xem phản ứng của họ nói lên điều gì về góc nhìn của họ đối với thế giới, vị trí của bạn trong cuộc đời họ và những mong đợi họ không nói ra.

Bạn sẽ đồng ý, từ chối hoặc thương lượng

Đặt ra ranh giới lành mạnh không chỉ xoay quanh việc học cách nói “không” mà còn là đưa ra cho người khác những yêu cầu rõ ràng và súc tích. Những yêu cầu này cũng là một yếu tố quan trọng khác của việc chăm sóc bản thân thực thụ. Trong mọi tình huống, bạn đều có ba lựa chọn: đồng ý, từ chối hoặc thương lượng. Phương pháp ra quyết định này được xây dựng dựa trên luận điểm “ranh giới nằm ở khoảng thời gian tạm dừng”.

Khi bạn dành thời gian để cân nhắc các lựa chọn và suy ngẫm về những rủi ro tiềm ẩn cũng như lợi ích của việc đồng ý hoặc từ chối, đó là lúc bạn đang tạo ra một ranh giới. Lựa chọn thứ ba – thương lượng – có nghĩa là đặt câu hỏi, thu thập thông tin và đưa ra yêu cầu trước khi đồng ý hoặc từ chối.

Trong trường hợp của bệnh nhân Angela, kỹ năng thương lượng đã được cô vận dụng trong mối quan hệ với bạn trai. Angela vốn có thói quen nhanh chóng đáp ứng yêu cầu của bạn trai, ngay cả khi phải đánh đổi bằng những mục tiêu quan trọng, chẳng hạn như thành tích của cô trong chương trình thạc sĩ. Dù cả hai đã sống chung và đều làm việc toàn thời gian nhưng Angela vẫn ngại giao việc nhà cho bạn trai.

Khi chúng tôi trao đổi về việc cô tránh thương lượng chuyện phân chia nhiệm vụ, Angela nói: “Thành thật mà nói, chẳng phải sẽ dễ hơn nếu tôi tự làm mọi thứ sao? Tôi cảm thấy việc từ chối hoặc thương lượng giống như có thêm một gánh nặng nữa trên vai, và sau đó tôi phải đối mặt với những phản ứng dữ dội từ mọi người xung quanh mình”.

Angela có lý khi nói như vậy. Không phải lúc nào cô cũng thành công khi thuyết phục bạn trai cùng san sẻ việc nhà. Và tất nhiên, cô đã phải nỗ lực nhiều hơn để cố gắng buộc anh chịu trách nhiệm.

Dù ranh giới không phải là thứ được nhiều người cùng tạo ra, nhưng việc trao đổi về ranh giới và tìm ra giải pháp thì có liên quan rất nhiều đến sự thương lượng giữa mỗi cá nhân với nhau. Điều này cũng gây nhiều áp lực vô hình đè lên vai phụ nữ. Việc thương lượng không chỉ tốn nhiều công sức mà còn gây xáo trộn về mặt cảm xúc – bạn phải chờ xem đối phương có chấp nhận hay không và bạn phải tin rằng những yêu cầu của mình là hợp lý, bất chấp sự phản đối từ người khác.

Tuy nhiên, những người phụ nữ đang chịu gánh nặng tinh thần nặng nề khi quản lý gia đình thường lầm tưởng rằng sẽ dễ dàng và hiệu quả hơn nếu họ tự hoàn thành tất cả những việc nhỏ nhặt, vì chồng của họ không thành thạo và không thể làm đúng cách. Điều mà những người phụ nữ này không thể lường trước là cảm giác bực dọc và giận dữ dồn nén bên trong họ qua nhiều năm, khi họ làm tất cả mọi việc chỉ vì nó “dễ hơn và nhanh hơn”.

Dù việc tự mình làm hết mọi thứ có thể khiến bạn thấy dễ dàng hơn trong ngắn hạn, nhưng trong chuyện thiết lập ranh giới, chúng ta phải kiên trì theo đuổi một hành trình dài hơi hơn. Mục tiêu của chúng ta là xây dựng một hệ thống có thể hoạt động thông qua sự góp sức của nhiều người, chứ không phải của riêng bạn.

Theo thời gian, Angela đã nhận ra chính vì muốn có hiệu quả tức thời và vì cảm thấy bất mãn với cách bạn trai cô dọn (hoặc không dọn) nhà bếp, nên cô chỉ tập trung vào ngắn hạn mà không để ý đến những tác động của tình trạng đó đối với mối quan hệ của hai người. Bên cạnh đó, cô còn học được cách chấp nhận sự không chắc chắn khi phải đợi bạn trai đi mua giấy vệ sinh, thay vì vội tự mình xử lý. Cô và bạn trai đã có thể cùng nhau chia sẻ trách nhiệm gia đình, và điều này cuối cùng đã làm cô cảm thấy thoải mái hơn để tiến thêm một bước trong mối quan hệ với anh.

Truyền đạt rõ về ranh giới của bạn

Một khi đã tìm hiểu qua những điều cản trở việc thiết lập ranh giới, bạn có thể bắt đầu truyền đạt cho bạn bè, gia đình và đồng nghiệp biết về những lựa chọn của bạn. Hãy bắt đầu từ những việc nhỏ và tình huống ít rủi ro. Chắng hạn, khi nói về ranh giới của mình, bạn không được dùng những từ ngữ mơ hồ. Thay vào đó, bạn cần thẳng thắn và quyết đoán. Chẳng hạn, thay vì nói: “Tôi muốn hỏi anh có cần tôi gửi lại bản báo cáo về khách hàng đó vào cuối tuần này không?”, hãy nói: “Chúng ta ưu tiên báo cáo chi phí hay báo cáo khách hàng? Tôi không thể hoàn thành cả hai trước thứ Sáu, vì vậy tôi cần biết mình nên tập trung vào cái nào”.

Hãy nhớ bạn là người giữ quyền quyết định, còn người khác thì được quyền phản ứng. Bạn có thể bày tỏ với họ rằng đó là một quyết định khó khăn và bạn đã cân nhắc rất nhiều về nó, nhưng bạn không nên xin phép họ. Thay vì nói: “Chúng ta bàn chuyện đó sau được không?”, hãy nói: “Cuối tuần này tôi không có thời gian để bàn chuyện đó. Tôi sẽ gọi cho bạn vào tuần tới”.

Sẽ rất hữu ích nếu bạn trình bày ngắn gọn ranh giới của mình, hoặc đưa ra câu khẳng định rõ ràng (“Tôi e rằng điều đó không phù hợp với tôi”) hoặc nêu câu hỏi để làm rõ thông tin (“Khi nào bạn cần tôi gửi lại thông tin đó?”). Khi bạn mất quá nhiều thời gian để cố gắng giải thích quyết định của mình với người khác, điều đó có thể tạo cảm giác như bạn đang xin phép họ.

Nếu bạn thấy mình dễ bị dao động khi nói chuyện qua điện thoại hoặc cuộc trò chuyện qua tin nhắn dễ trở nên căng thẳng, thì sử dụng email có thể là một lựa chọn hiệu quả. Nó cho bạn thời gian để sắp xếp suy nghĩ của mình và đưa ra phản ứng có chừng mực hơn.

Như vậy, việc thiết lập ranh giới cũng giống như phát triển một khối cơ bắp mới. Ban đầu bạn sẽ thấy không thoải mái, nhưng sau một thời gian tập luyện thì bạn sẽ tích lũy được sức mạnh, và việc tham gia vào những cuộc trò chuyện về ranh giới sẽ trở nên dễ dàng hơn. Bạn nên bắt đầu từ những việc nhỏ và bỏ bớt những nhiệm vụ kém quan trọng, chẳng hạn như bạn có thể sắp xếp lại một mục trong thời gian biểu của mình hoặc từ chối tham gia một sự kiện xã hội. Khi thực hiện theo cách này, bạn sẽ nhận ra là ngay cả những thay đổi nhỏ cũng có thể mang lại tác dụng lâu dài.

Trong quá trình đó, hãy áp dụng phương pháp phát triển tính linh hoạt tâm lý, nhận biết cái giá phải trả khi tập trung vào những gì người khác nghĩ, đồng thời chủ động đặt câu hỏi cũng như đưa ra yêu cầu. Theo thời gian, bạn sẽ có thể đưa ra những quyết định quan trọng một cách dễ dàng hơn. Mỗi ranh giới bạn đặt ra là một lời nhắc nhở rằng bạn có quyền quyết định cách bạn sử dụng thời gian và năng lượng của mình.