Chính quyền Venezuela có tạo số liệu người đi bầu Quốc hội lập hiến?

Chính phủ Venezuela nói đã nỗ lực hết sức để vận động cử tri đi bầu. Các quan chức cảnh cáo khoảng 2,8 triệu công chức nhà nước rằng sẽ kiểm tra họ có đi bầu hay không.

Số công chức này đã nhận được tin nhắn và cuộc gọi điện thoại, yêu cầu họ tham gia các cuộc tập hợp chính trị trong giờ làm việc.

Không đi bầu, mất suất hưởng trợ giá lương thực

Theo ghi nhận của WSJ, hầu hết cử tri ở Caracas đều làm việc cho nhà nước. Những dân thường nói họ sợ mất quyền thụ hưởng chương trình trợ giá lương thực của nhà nướcnếu họở nhà mà không đi bầu.

Trong số cử tri cũng có người ủng hộ chính phủ, cho rằng cần phải kỷ luật sắt để lập lại trật tự trị an.

Ana Bravo, một ủy viên trong Ủy ban phân phối lương thực của khu vực La Pastora ở trung tâm Caracas, nói: “Tôi đi bầu để ủng hộ quê hương, để bảo đảm kinh tế hồi phục”.

Nhưng WSJ khẳng định rõ ràng có sự thúc ép để có đông cử tri. Bên ngoài các điểm bầu cử, các nhân viên kiểm tra giấy tờ tùy thân của từng cử tri, so sánh với danh sách đăng ký.

Sau giờ cơm trưa, nhân viên lại đến từng nhà người không đi bầu, nhắc nhở họ về chương trình trợ giá lương thực của chính phủ, rồi thúc họ đi bầu.

Reinaldo Samarca, một cán bộ trung cấp của đảng Xã hội, hô hào nhân viên: “Chúng ta phải ép họ mạnh”, trong lúc ông lái xe quanh các điểm bầu cử.

Tại Maracaibo, thành phố lớn thứ hai của Venezuela, xe buýt chở cử tri đến các điểm bỏ phiếu, và họ được cấp thức ăn.

Yuber Marin, 23 tuổi, vừa có việc làm cho một công ty chuyên chở cho tập đoàn dầu mỏ nhà nước Petroleas de Venezuela, cho biết sáng sớm 30.7, lãnh đạo công ty gọi điện, giục anh đi bầu: “Họ bảo nếu tôi không đi thì họ sẽ đuổi việc”.

Những chiến thuật trên, kèm việc phớt lờ một điều khoản trong Hiến pháp qui định phải tổ chức trưng cầu dân ý mới có thể lập quốc hội lập hiếnđã khiến chính phủ Mỹ trừng phạt 13 quan chức chính phủ Venezuela. Họ bị Mỹ cáo buộc tham nhũng, vi phạm nhân quyền, xem thường nền dân chủ Venezuela.

Tài sản có thể của họ tại Mỹ bị niêm phong, visa của họ bị thu hồi. Công dân cùng các tổ chức Mỹ bị cấm làm ăn với những quan chức này.

Các quan chức Mỹ còn nói Tổng thống Mỹ Donald Trump xét tăng trừng phạt ngành dầu mỏ Venezuela, gồm cấmnước này xuất khẩu dầu ngọt nhẹ sang Mỹ.

Mỹ, Colombia, Canada, Panama, Brazil và Peru cũng tuyên bố sẽ không công nhận kết quả bầu cử Quốc hội lập hiến của Venezuela.

"Chung đội ngũ, không cần phải tranh đua"

Chính phủ Tổng thống Nicolas Maduro cho biết hơn 8 triệu dân đã đi bầu. Kết quả được chủ tịch Hội đồng bầu cử quốc gia Tibisay Lucena thông báo trên TV lúc gần nửa đêm 30.7, nhằm giảm thiểu nguy cơ bất ổn sau 4 tháng trải qua nhiều cuộc biểu tình chống chính phủ.

\Bà Lucena nói: “Hòa bình đã chiến thắng. Khi hòa bình chiến thắng, Venezuela chiến thắng. Đây là một kết quả rất bất ngờ”.

Kết quả 8 triệu dân đi bầu được cho là để nhiều hơn 7,5 triệu người bỏ phiếu chống cuộc bầu cử Quốc hội lập hiến, thông qua cuộc trưng cầu dân ý không được cấp phép ngày 16.7 do phe đối lập tổ chức.

Số liệu do bà Lucena công bố xem ra mâu thuẫn với thực tế tại các phòng phiếu ở những thành phố, và trong các thăm dò dư luận.

Nhiều nhà báo WSJ đã đến hơn 50 điểm bầu cử ở thủ đô Caracas và Macaraibo, ghi nhận dòng người chờ đến lượt bỏ phiếu ngắn, có điểm không có cử tri hoặc chỉ có khoảng chục người đến bỏ phiếu.

Tiến trình bầu cử không có quan sát viên tham gia, không có biện pháp ngăn chặn người đi bầu nhiều lần.

Trước cuộc bầu cử, công ty thăm dò dư luận Datanalisis nói chỉ có 2,5 triệu người trong 19 triệu người đăng ký bỏ phiếu, còn công ty thăm dò dư luận Innovarium (cho công ty đầu tư Torino Capital) ước tính chỉ có 3,6 triệu người tham gia bỏ phiếu.

Các cuộc bầu cử trước đây thu hút 70% cử tri có đăng ký.

Cử tri Venezuela đi bầu Quốc hội lập hiến

Trong ngày bầu cử có diễn rabạo lực, ngành công tố nói 10 người chết vì an ninh đánh nhau với người phản đối, nâng số người chết lên 123 người tại đất nước 31 triệu dân.

Sau tuyên bố của bà Lucena, Tổng thống Maduro nói với người ủng hộ: đây là kết quả tốt nhất mà chính phủ đảng Xã hội của ông có được trong 18 năm nắm quyền, bất chấp Venezuela đang bị khủng hoảng kinh tế trầm trọng nhất, kèm theo là việc thiếu lương thực và tỷ lệ dân nghèo tăng nhanh.

Ông Maduro nói Quốc hội lập hiến sẽ có quyền sửa bản Hiến pháp, có tổng cộng 39.000 chữ mà người tiền nhiệm quá cố Hugo Chavez của ông Maduro đã ra lệnh soạn năm 1999để chính phủ có vô số quyền lực, nhằm đem lại hòa bình cho đất nước đang bị chia rẽ.

Theo kế hoạch này, trong 6.120 ứng cử viên bầu 545 nghị sĩ, trong đó 364 người đại diện các địa phương, 181 người đại diện các cơ quan ban ngành.

Giới truyền thông, đài truyền hình nhà nước đều giới thiệu các ứng viên Quốc hội lập hiếnhứa này nọ, như mỗi người sẽ có việc làm đầy đủ, được cấp lương thực miễn phí hoặc sẽ quốc hữu hóa tất cả các dự án dầu khí.

Hầu hết các ứng viên đều xa lạ với người dân sống ở khu vực mà họ đăng ký tranh cử. Cứ 4 người thì 1 người dân Venezuela còn không biết Quốc hội lập hiến là gì, theo thăm dò của Delphos.

Trong những cuộc phỏng vấn, vài ứng viên thậm chí không hiểu vì sao họ được chọn làm đại biểu Quốc hội lập hiến.

Ví dụ bà Mary Santamaria được xếp tranh một ghế với nghị sĩ Hector Rodriguez, trưởng ban tranh cử của đảng Xã hội cầm quyền. Bà nói: “Là đồng chí với nhau, không có chuyện tranh đua. Chúng tôi cùng một đội ngũ”.

Ông Rodriguez, một chiến hữu thân cận của Tổng thống Maduro, nói mục tiêu của cuộc bầu cử là vì hòa bình, quốc hội lập hiến sẽ là diễn đàn tranh luận và làm lành vết thương của sự chia rẽ.

Cuộc bầu cử bị phe đối lập chỉ trích

Thủ lĩnh đối lập Leopoldo Lopez bị quản thúc tại gia, nói chính phủ “chế” số liệu tham gia bầu cử cao để hợp thức hóa cuộc bầu cử Quốc hội lập hiến mà cứ 10 người dân Venezuela thì 7 người phản đối, theo các thăm dò dư luận cho biết.

Ông viết Twitter: “Hôm nay xảy ra vụ gian lận lớn nhất trong lịch sử nước ta, một cuộc bầu cử phi pháp, vi hiến kèm theo sự đàn áp tàn bạo”.

Phe chống chính phủ cảnh báo quốc hội mới sẽ dẫn đến một chế độ độc tài, tạo ra một quốc hội lập hiến nhiều quyền lực để trì hoãn các cuộc bầu cử trong tương lai, giải táncác thể chế khác gồm Quốc hội hiện do phe đối lập kiểm soát.

Những ngày trước cuộc bầu cử, các quan chức cấp cao của chính phủ đã nói chuyện giải tán Quốc hội và bỏ tù các phần tử đối lập và cách chức Công tố viên trưởng Luisa Ortega, một nữ quan chức trụ cột của chính phủ nhưng đã bất đồng với Tổng thống Maduro.

Bà Ortega chỉ trích việc tổ chức bầu cử Quốc hội lập hiến của ông Maduro là vi hiến.

Đệ nhất phu nhân Venezuela, bà Cilia Flores cũng là một ứng cử viên của Quốc hội lập hiến, nói cơ quan siêu quyền lực này sẽ lập một “ủy ban kỷ luật” để xử lý những người kích động phản đối chính trị.

Vợ Tổng thống Maduro nói thêm: “Chúng sẽ phải trả giá, phải học một bài học”.

Phó chủ tịch thứ nhất đảng Xã hội, ông Diosdado Cabello nói Quốc hội lập hiến sẽ lột quyền miễn trừ truy tố của các nghị sĩ thuộc phe đối lập ở Quốc hội (bị Tòa án tối cao thân chính phủ treo quyền từ tháng 4).

Ông Maduro và các chính phủ khác nói Quốc hội lập hiến sẽ họp vào cuối tuần này, sẽ cho phép chính phủ dễ xử lý những vụ biểu tình và phục hồi nền kinh tế đang bị lạm phát cao ngất.

Ông không nói các giải pháp khắc phục, trong khi các nhà kinh tế học nói việc nhà nước kiểm soát nền kinh tế (gồm nghiêm khắc kiểm soát giá) chính là lý do khiến kinh tế Venezuela suy thoái mạnh.