CPTPP: DN vi phạm xuất xứ hàng hoá 10% vẫn được hưởng ưu đãi thuế

CPTPP có bộ nguyên tắc xuất xứ "chặt" nhưng linh hoạt

Tại "Hội thảo CPTPP với doanh nghiệp Việt - lợi ích hay thách thức" ngày 18.1,bà Bùi Kim Thùy - Nguyên thành viên đoàn đàm phán CPTPP của Việt Nam, cho biết Việt Nam đã và đang tham gia 16 hiệp định thương mại tự do (FTA), trong đó, 12 FTA đã ký như ATIGA, ASEAN - Trung Quốc, ASEAN - Hàn Quốc... và 4 FTA đang đàm phán như RCEP, Việt Nam - Israel...

Bà Thùy cho biết quy tắc xuất xứ sẽ xác định hàng hóa nhập khẩu đủ điều kiện để được hưởng ưu đãi thuế quan hay không, đồng thời đảm bảo sự cân bằng giữa "thuận lợi hóa thương mại" và "phòng tránh gian lận thương mại".

"Việc đo mức độ tận dụng ưu đãi FTA với các thành viên là điều cần thiết. Khi nhìn vào tổng kim ngạch xuất khẩu từ Việt Nam đến quốc gia nào đó, nhà làm chính sách cần xác định có bao nhiêu % trong đó được hưởng thuế quan. Cụ thể, với kim ngạch xuất khẩu hơn 35 tỉ USD vào Mỹ năm ngoái, chúng ta cần đo được trong số đó, Việt Nam được giảm thuế quan như thế nào?Không riêng Việt Nam, nhiều quốc gia cũng chỉ được giảm thuế quan rất ít", bà Thùy nói.

Từ việc đo mức độ ưu đãi, bà Thùy cho rằng cơ quan quản lý cần điều chỉnh chính sách để hưởng ưu đãi nhiều hơn. Nếu đáp ứng quy tắc xuất xứ ưu đãi, các nước sẽ được cấp C/O ưu đãi. Đây mới là giấy thông hành, cam kết pháp lý quan trọng nhất để các nước được hưởng ưu đãi thuế quan.

Nói tiếp về quy tắc xuất xứ của CPTPP, bà Thùy cho biết xuất xứ thuần túy được hiểu trong các FTA cũ là 100% các nguyên vật liệu tạo nên sản phẩm phải nằm toàn bộ trong quốc gia đó. Đây là quy tắc xuất xứ chặt để ngăn chặn các quốc gia không phải là thành viên của hiệp định tận dụng các ưu đãi thuế, hay còn được gọi là "free rider".

Về yếu tố cộng gộp trong CPTPP, nguyên liệu nhập khẩu không đạt xuất xứ CPTPP nhưng có giá trị gia tăng trong CPTPP (dù chỉ 1%). Khi đó, số phần trăm giá trị gia tăng thực tế của nguyên liệu đó sẽ được cộng gộp để tính hàm lượng CPTPP trong sản phẩm được sản xuất tại nước xuất khẩu sản phẩm đó.

"Đây là yếu tố linh hoạt đặc biệt tốt cho chuỗi cung ứng, đối với các ngành sản xuất, nhất là đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, không có đủ nguồn lực như các doanh nghiệp lớn", bà Thùy cho biết. Với các hiệp định trước đây, 39% cũng không được cộng gộp. Còn với CPTPP được phép cộng gộp dù chỉ 1%.

Doanh nghiệp vi phạm xuất xứ 10% vẫn hưởng ưu đãi thuế quan

De Minimis - quy tắc linh hoạt cho phép thành phẩm dù vi phạm xuất xứ 10% nhưng vẫn có ưu đãi thuế quan đặc biệt. Tiêu biểu, sợi không có xuất xứ được phép chiếm không quá 10% trọng lượng vải sử dụng để tạo nên thành phẩm. Ví dụ, trong 100 tấn sợi, doanh nghiệp dệt may có quyền vi phạm 10 tấn vẫn được hưởng ưu đãi. Quy tắc này chỉ áp dụng duy nhất trong ngành dệt may về trọng lượng.

Còn nếu tính về giá trị, nhiều ngành hàng vẫn được hưởng chính sách này. Tuy nhiên, không áp dụng với một số nguyên liệu sử dụng để sản xuất bơ sữa và các sản phẩm bơ sữa, một số loại nước ép hoa quả và một số loại dầu ăn.

Ngoài ra, cơ chế C/O hiện tại yêu cầu nhà xuất khẩu nộp hồ sơ xin cấp C/O từ cơ quan, tổ chức được chính phủ ủy quyền cấp, sau đó chờ từ 4 giờ đến 3 ngày làm việc để có được C/O, cộng thêm các loại phí, lệ phí. Khi gia nhập CPTPP doanh nghiệp có thể tự chứng nhận xuất xứ do nhà xuất khẩu, nhà nhập khẩu được ủy quyền tự chứng nhận xuất xứ cho sản phẩm được sản xuất hoặc do mình sở hữu, nhờ đó có thể chủ động trong các thủ tục liên quan đến C/O, không mất thời gian chờ đợi cũng như lệ phí.

"CPTPP là một FTA toàn diện, những đàm phán về thuế liên quan chặt chẽ đến cam kết quy tắc xuất xứ. Vai trò của đàm phán thuế quan và đàm phán Quy tắc xuất xứ có vai trò quan trọng ngang bằng như hai chân song hành. Chỉ khi vượt qua được các đòi hỏi về nguyên tắc xuất xứ thì các mặt hàng của Việt Nam xuất khẩu sang các thị trường mới được hưởng mức thuế ưu đãi. Vì vậy, các doanh nghiệp cần có ý thức tìm hiểu cụ thể và tuân thủ chặt chẽ các quy tắc xuất xứ để có thể xuất khẩu hàng hóa", bà Thùy khuyến cáo.