Donald Trump là tổng thống: Cơn ác mộng đối với đồng yen Nhật

Đồng nội tệ của Nhật Bản có lẽ sẽ đạt được danh hiệu là đồng tiền khốn khổ nhất trên thế giới trong năm 2016, nếu như có một cuộc bầu chọn cho danh hiệu đó, khi mà đồng yen trở thành một trong những nạn nhân chính của những biến động trong nền kinh tế thế giới năm nay. Cụ thể, đồng yen Nhật đã trở thành địa chỉ trú ẩn chủ yếu của các nhà đầu tư toàn cầu sau sự kiện nước Anh bỏ phiếu rời khỏi EU (Brexit) khiến tỷ giá của nó tăng mạnh trái với mong muốn của chính phủ Nhật, và tác động tiêu cực tới nền kinh tế đang phải vật lộn với giảm phát của xứ sở mặt trời mọc. Và giờ đây, một cơn bão tố khác được đánh giá còn lớn hơn Brexit nhiều lần có thể sắp ập xuống đầu Nhật Bản và đồng nội tệ của nước nàynếu Donald Trump trở thành tổng thống Mỹ.

Đứng trên khía cạnh tài chính và tỷ giá, hẳn Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe và các cộng sự của mình không thể mỉm cười trong năm tài khóa 2016 hiện tại. Bất chấp những nỗ lực rất lớn của chính phủ Nhật nhằm hạ tỷ giá để kích thích xuất khẩu và tăng trưởng kinh tế trong vòng 3 năm qua, đồng yen lại là một trong những đồng tiền tăng giá mạnh nhất thế giới kể từ đầu năm 2016. Theo thống kê, tính đến thời điểm cuối tháng 6, đồng nội tệ Nhật Bản đã tăng giá khoảng 18% kể từ đầu năm 2016 dù Ngân hàng Trung ương Nhật (BOJ) đã đưa lãi suất về mức -0,1% từ tháng 1. Đen đủi hơn nữa, là việc đồng yen lại trở thành đích nhắm cho các nhà đầu tư trên khắp thế giới mỗi khi có biến động tài chính, khiến cho tỷ giá của đồng tiền này lại càng tăng mạnh trái với mong muốn của chính phủ Nhật. Sự kiện nước Anh rời EU là một đòn nặng giáng vào chính phủ Nhật, khi theo thống kê đồng yen là đồng tiền có mức tăng giá lớn thứ 3 thế giới sau khi Brexit diễn ra. Cụ thể, tỷ giá đồng yen đã tăng khoảng 4,1% trong vòng 6 tuần tính từ thời điểm cuộc bỏ phiếu trưng cầu dân ý tại Anh diễn ra ngày 23.6.

Lý do chủ yếu cho tình trạng này là việc đồng yen đang được xem là nơi trú ẩn an toàn với các nhà đầu tư toàn cầu khi có biến động tài chính. Việc đồng bảng Anh sụt giá kỷ lục kéo theo đồng euro hay thậm chí là franc của Thụy Sĩ khiến cho vị thế của đồng yen tăng lên cùng với đồng USD. Càng có nhiều nhà đầu tư mua vào đồng yen, thì đồng nội tệ của Nhật Bản càng tăng giá mạnh bất chấp những nỗ lực duy trì tỷ giá thấp để hỗ trợ xuất khẩu của nước này. Theo tính toán của chính phủ Nhật, mức tỷ giá có thể khiến các nhà xuất khẩu của nước này rơi vào cảnh thua lỗ là 1 USD đổi lấy 103,2 yen. Và hiện tại thì tỷ giá đồng yen đã ở rất gần mức này, hiện đang đạt 103,43 yen đổi lấy 1 USD. Đó là kết quả tổng hợp của các biến động trên thị trường tài chính thế giới từ đầu năm đến nay, mà đồng yen Nhật là nạn nhân chính.

Tuy nhiên, viễn cảnh ứng cử viên của đảng Cộng hòa Donald Trump trở thành tổng thống Mỹ mới là cơn ác mộng lớn nhất đối với đồng yen Nhật, vượt xa những gì mà Brexit gây ra. Cựu chuyên gia kinh tế của QuỹTiền tệ quốc tế (IMF) Stephen Jen dự đoánnếu ông Trump trở thành tổng thống Mỹ vào cuối năm nay, nhiều khả năng sẽ xảy ra một cuộc tháo chạy lớn khỏi đồng USD để chuyển sang đồng yen như một nơi trú ẩn an toàn. Lý do là vì đồng bạc xanh của Mỹ được dự báo có thể sẽ rơi vào bất ổn nếu ông Trump ngồi vào ghế tổng thống, do vị tỷ phú bất động sản này có tư tưởng tẩy chay các hiệp định thương mại, chủ trương tăng mức áp thuế với hàng nhập khẩu đặc biệt là từ Trung Quốc và có thể dẫn tới những động thái tương tự theo chiều ngược lại. Đặc biệt nhấtlà lời ông Trumpđe dọa sẽ tìm cách để cách chức bà Janet Yellen, chủ tịch đương nhiệm của FED và là người giữ quyền điều chỉnh tỷ giá đồng USD thông qua việc tăng hay giảm lãi suất.

Trong trường hợp xấu nhất có thể xảy ra sau khi ông Trump đắc cử tổng thống, thì đồng USD có thể sẽ có mức sụt giá tương đương đồng bảng Anh sau Brexit, tức là khoảng 12%. Kể cả khi nó bớt xấu hơn thì việc đồng bạc xanh biến động tỷ giá là điều rất có thể xảy ra, và trong bối cảnh cả đồng bảng lẫn euro đều đang trồi sụt hiện nay thì rõ ràng đồng yen là một lựa chọn khá an toàn cho các nhà đầu tư toàn cầu. Lee Ka Shao, cựu giám đốc một quỹ đầu cơ tại Singapore, dự báo đồng yen sẽ tăng giá mạnh kể từ đầu năm 2017, có thể sẽ đạt mức 90 yen đổi lấy 1 USD từ mức 103,43 yen hiện nay. Theo đánh giá, tác động từ bầu cử Mỹ tới thị trường châu Á nói chung và đồng yen nói riêng sẽ nhanh và lớn hơn nhiều so với Brexit, vì nơi chịu tác động lớn nhất và nhanh nhất từ Brexit là thị trường châu Âu, sau đó mới lan sang châu Á.

Sở dĩ đồng yen trở thành điểm trú ẩn ưa thích của các nhà đầu tư toàn cầu mỗi khi có biến động trên thị trường tài chính ở thời điểm hiện tại, là vì nó là đồng tiền chủ chốt gần như duy nhất đáng tin cậy hiện nay do thặng dư tài khoản vãng lai của Nhật Bản đang rất tích cực. Việc BOJ mới đây tuyên bố sẽ tập trung kiểm soát đường cong lãi suất và lợi suất trái phiếu chính phủ thay vì cố gắng đẩy lãi suất về mức âm lớn hơn, lại càng khiến các nhà đầu tư có lý do để nắm giữ đồng yen hơn, vì nó đồng nghĩa với việc chính phủ Nhật sẽ không tìm cách hạ tỷ giá bằng bất cứ giá nào như trước nữa.

Nếu đồng yen tăng giá lên mức như dự đoán, là 90 yen đổi lấy 1 USD, thì đó sẽ là một viễn cảnh rất tồi tệ với các doanh nghiệp xuất khẩu Nhật Bản, vì nó sẽ khiến họ lỗ nặng, thậm chí đẩy kinh tế Nhật vào tình trạng tăng trưởng âm. Cơ may duy nhất cho kinh tế Nhật, về lý thuyết, là bà Hillary Clinton giành chiến thắng trong cuộc tranh cử hiện nay. Theo tính toán của một số nhà phân tích, đồng yen sẽ giảm giá nếu như bà Hillary đắc cử, do niềm tin của thị trường tài chính vào vị cựu ngoại trưởng là lớn hơn so với ông Trump.