Hà Nội và các tỉnh lân cận có nồng độ bụi PM2.5 cao nhất?

Ô nhiễm không khí là một trong những vấn đề lớn nhất mà hầu hết các thành phố ở các nước đang phát triển đang phải đối mặt. Trong số tất cả các chất gây ô nhiễm không khí, bụi mịn PM2.5 là chất ô nhiễm được quan tâm nhiều nhất.

Tại Việt Nam, thông tin về hiện trạng chất lượng và ô nhiễm không khí đang nhận được sự quan tâm rất lớn nhằm đưa ra các biện pháp quản lý, các hành động chung tay nhằm cải thiện chất lượng không khí và sức khỏe cộng đồng.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, các phương pháp quan trắc chất lượng không khí hiện nay còn nhiều hạn chế (mật độ trạm quan trắc cố định còn thấp, độ tin cậy chưa cao của mạng lưới cảm biến chi phí thấp mặc dù mật độ dày đặc…) khiến việc theo dõi và kiểm soát chất lượng không khí, đặc biệt tình trạng ô nhiễm bụi mịn PM2.5 trở nên khó khăn và chưa toàn diện.

Trong bối cảnh đó, Trung tâm Công nghệ tích hợp liên ngành giám sát hiện trường (FIMO) - thuộc Trường đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội và Trung tâm Sống và Học tập vì Môi trường và Cộng đồng (Live&Learn) phối hợp xây dựng Báo cáo Chất lượng Không khí - Tiếp cận đa nguồn trong giám sát bụi PM2.5 cùng các chuyên gia trong nước và quốc tế trong khuôn khổ Dự án “Chung tay vì Không khí Sạch” do Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) tài trợ.

Theo Báo cáo, nồng độ bụi PM2.5 trung bình năm 2019 với độ phân giải không gian là 3km; khu vực nồng độ bụi PM2.5 cao nhất tập trung ở khu vực đồng bằng sông Hồng (Hà Nội và các tỉnh lân cận), và giảm dần tại một phần duyên hải miền Trung và một phần tại đồng bằng sông Cửu Long (TP.HCM và các tỉnh lân cận).

Về nguyên nhân nồng độ bụi PM2.5 trung bình năm tại khu vực đồng bằng sông Hồng cao, các chuyên gia nghiên cứu lý giải rằng khu vực này tập trung đông dân cư, nhiều khu công nghiệp, nhiều nhà máy sản xuất điện. Bên cạnh đó, khu vực này cũng bị ảnh hưởng một phần của điều kiện khí tượng bất lợi vào mùa đông làm cho chất ô nhiễm khuếch tán kém, khiến cho giá trị nồng độ bụi PM2.5 trung bình năm ở các tỉnh thuộc khu vực phía Bắc cao hơn so với khu vực phía Nam.

Khu vực miền núi như Tây Bắc và cao nguyên là những khu vực có nồng độ bụi PM2,5 thấp, nguyên nhân có thể là do những khu vực này có mật độ dân cư thấp và ít các khu công nghiệp so với các khu vực còn lại trên cả nước.

Báo cáo của FIMO và Live&Learn còn chỉ ra rằng nồng độ bụi PM2.5 có trọng số dân số theo tỉnh/thành phố năm 2019 tại Việt Nam có chỉ số này biến thiên từ 6,19 - 37,7𝜇g/m3 , tương ứng với dải màu từ xanh đến đỏ. Tương tự như bản đồ nồng độ bụi PM2.5, những tỉnh/thành nằm ở khu vực phía Bắc, đặc biệt là khu vực đồng bằng sông Hồng có nồng độ bụi PM2.5 có trọng số dân số cao hơn các khu vực còn lại.

Ngoài ra, 18/63 tỉnh/thành trên cả nước có nồng độ bụi PM2.5 có trọng số dân số cao hơn giá trị nồng độ bụi PM2.5 trung bình năm được quy định trong Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia – QCVN 05:2013. Trong số đó, 14/18 tỉnh có giá trị vượt ngưỡng là các tỉnh thuộc khu vực miền Bắc, 2 tỉnh là Hà Tĩnh, Nghệ An thuộc khu vực miền Trung, và 2 tỉnh là TP.HCM và Bình Dương thuộc khu vực miền Nam.

Ngoài ra, 55/63 tỉnh thành trên cả nước có nồng độ bụi PM2.5 có trọng số dân số thấp hơn giá trị nồng độ bụi PM2,5 trung bình năm được quy định trong QCVN 05:2013, là những tỉnh/thành chưa ô nhiễm bụi PM2.5, tập trung chủ yếu ở miền núi phía Bắc (Lai Châu, Điện Biên, Sơn La...) và cao nguyên (Kon Tum, Lâm Đồng...).

Tại Hà Nội, phân bố không gian của nồng độ bụi PM2,5 có trọng số dân số theo quận/huyện năm 2019 và phân nhóm quận nội thành, quận ngoại thành cho thấy tại các quận nội thành, chỉ số này dao động trong khoảng 37,1 - 38,4𝜇g/m 3 , cao nhất tại quận Hoàn Kiếm và thấp nhất tại quận Nam Từ Liêm và Tây Hồ.

Trong khi đó, giá trị này tại các huyện ngoại thành biến thiên trong khoảng 28,8 - 35,8𝜇g/m 3. Như vậy, kết quả này thể hiện rõ sự ảnh hưởng của mật độ dân cư đến sự phân bố không gian của bụi PM2.5. Các chuyên gia cũng cho biết các phân tích chuyên sâu hơn đang được nhóm nghiên cứu thực hiện và dự kiến sẽ công bố kết quả trong năm 2021.