Gửi bình luận
Với Tereza Hussein (14 tuổi, sống tị nạn tại thành phố Darwin, Úc), lệnh cấm mạng xã hội theo kế hoạch của Úc đồng nghĩa với việc mất đi đường dây trực tiếp với người quan trọng nhất với cô bé: Người bà mà em chưa từng gặp mặt.
"Đó là cách duy nhất em từng kết nối với bà của mình trước đây, qua mạng xã hội", Tereza Hussein cho biết. Tereza Hussein sinh ra tại Cộng hòa Dân chủ Congo nhưng sống trong một trại tị nạn ở Malawi trước khi định cư tại Úc khi cô bé lên 9 tuổi.
"Sẽ có sự thay đổi rất lớn trong cuộc sống của em vì sẽ khó nói chuyện với những người mà em đã bỏ lại phía sau", Tereza Hussein thổ lộ.
Dù hiếm khi đăng bài trên mạng xã hội nhưng Tereza Hussein sử dụng Instagram và Snapchat để xem và thảo luận về ảnh và video từ gia đình, bạn bè.
Tereza Hussein đại diện cho những gì mà các chuyên gia cho là “điểm mù” trong kế hoạch của chính phủ Úc nhằm đặt ra độ tuổi tối thiểu dùng mạng xã hội để ứng phó với những lo ngại về bắt nạt, dụ dỗ và sức khỏe thể chất, tinh thần.
Trong ngữ cảnh thông thường, "điểm mù" có nghĩa là một khía cạnh hoặc vấn đề mà ai đó không nhận ra hoặc không chú ý tới. Nó ám chỉ lỗ hổng hoặc sự thiếu sót trong nhận thức hoặc sự hiểu biết của ai đó về một tình huống cụ thể. Trong đoạn trên, "điểm mù" được dùng để chỉ việc chính phủ Úc có thể không nhận ra những hậu quả tiêu cực tiềm ẩn của việc cấm mạng xã hội với những thanh thiếu niên thuộc nhóm thiểu số, chẳng hạn người di cư.
Với thanh thiếu niên có nguồn gốc di cư, LGBTQIA+ và các nhóm thiểu số khác, việc chặn theo tuổi có thể cắt đứt quyền tiếp cận các hỗ trợ xã hội thiết yếu.
LGBTQIA+ là thuật ngữ viết tắt đại diện cho nhiều nhóm người có xu hướng tình dục và bản dạng giới đa dạng. Các chữ cái trong LGBTQIA+ có nghĩa như sau:
L: Lesbian (đồng tính nữ).
G: Gay (đồng tính nam).
B: Bisexual (song tính, bị hấp dẫn bởi cả hai giới).
T: Transgender (người chuyển giới).
Q: Queer hoặc Questioning (queer là thuật ngữ tổng quát cho các bản dạng giới và tình dục phi truyền thống; questioning là chỉ người đang tự hỏi về bản dạng giới hoặc xu hướng tình dục của mình).
I: Intersex (người liên giới tính, sinh ra với các đặc điểm sinh học không hoàn toàn phù hợp với phân loại nam hoặc nữ).
A: Asexual (người vô tính, không có hoặc rất ít hấp dẫn tình dục).
Dấu cộng (+) gồm các bản dạng giới và xu hướng tình dục khác không được liệt kê trong thuật ngữ này, nhằm đảm bảo sự đa dạng và toàn diện cho tất cả mọi người trong cộng đồng.
Các cuộc khảo sát cho thấy khoảng 97% thanh thiếu niên Úc trung bình sử dụng mạng xã hội trên 4 nền tảng, khiến họ trở thành một trong những thanh thiếu niên kết nối nhiều nhất thế giới.
Theo cuộc khảo sát năm 2024 của dịch vụ ReachOut, gần 2/3 phụ huynh của thanh thiếu niên Úc đã báo cáo lo ngại về việc con cái họ sử dụng mạng xã hội. Hiện tại, chính phủ Úc muốn hạn chế tình trạng nghiện mạng xã hội bằng cách cắt đứt mối liên kết này.
Dù lệnh cấm vẫn chưa được ban hành và hiện vẫn thiếu các chi tiết chính, chẳng hạn độ tuổi và nền tảng nào sẽ bị ảnh hưởng, nhưng bước đầu tiên của chính phủ Úc là thử nghiệm xác minh độ tuổi.
Tuy nhiên, các nhà hoạt động vì thanh niên cảnh báo lệnh cấm sẽ cắt đứt các kết nối xã hội với thanh thiếu niên dễ bị tổn thương và kêu gọi các nền tảng công nghệ thực hiện nghiêm túc việc bảo đảm tương tác an toàn.
"Lệnh cấm này hoàn toàn trái ngược với những gì chúng tôi khuyến nghị. Mọi người đều sống trong mạng xã hội. Với nhiều người trẻ, việc từ bỏ mạng xã hội không phải là một lựa chọn và tôi thực sự băn khoăn về hậu quả về sức khỏe tâm thần nếu có lệnh cấm hoàn toàn", Amelia Johns, phó giáo sư ngành truyền thông kỹ thuật số tại Đại học Công nghệ Sydney, nhận định. Amelia Johns đã nghiên cứu về việc sử dụng mạng xã hội của thanh thiếu niên nhập cư trong thời gian phong tỏa vì COVID-19.
Đến nay, chưa có quốc gia nào ban hành lệnh cấm dựa trên độ tuổi với các nền tảng internet. Pháp và Anh đã thử nghiệm xác minh độ tuổi nhưng vẫn chưa ban hành lệnh cấm. Trong khi đó, một số bang ở Mỹ yêu cầu xác minh độ tuổi để truy cập nội dung bị hạn chế.
Úc có kế hoạch ban hành luật cuối năm 2024. Dù chưa có đề xuất giới hạn độ tuổi thấp hơn, các quan chức đã đề xuất khoảng 14 đến 16.
"Nếu mất mạng xã hội, tôi sẽ cảm thấy bị cô lập hơn nhiều", Ben Kioko (cậu bé 14 tuổi ở thành phố Sydney) cho hay. Ben Kioko tự nhận mình mắc chứng tự kỷ và là thành viên của cộng đồng LGBTQIA+.
"Vì tôi đang phải vật lộn với các vấn đề sức khỏe tâm thần như lo lắng và trầm cảm, nên lệnh cấm sẽ khiến chúng trở nên tồi tệ hơn nhiều so với hiện tại và thực sự có thể ảnh hưởng đến cuộc sống của tôi về lâu dài", Ben Kioko nói thêm.
Thủ tướng Úc - Anthony Albanese là người ủng hộ mạnh mẽ lệnh cấm. "Cha mẹ muốn con cái họ tránh xa điện thoại và ra sân bóng đá, tôi cũng vậy", ông nói vào tháng 9.
Người phát ngôn của ông Anthony Albanese không trả lời câu hỏi từ Reuters khi được đề nghị bình luận.
Theo Justine Humphry - nhà nghiên cứu truyền thông tại Đại học Sydney từng công bố một chương trình an toàn trực tuyến, trong khi các công ty truyền thông xã hội nên bảo vệ thanh thiếu niên tốt hơn thì lệnh cấm hoàn toàn dựa trên “sự hoài niệm” về thời thơ ấu không có màn hình, mà bà mô tả là “hư cấu”.
Meta Platforms, chủ sở hữu Facebook và WhatsApp, từ chối bình luận. Meta Platforms cho biết ủng hộ việc bảo vệ người dùng trẻ khỏi nội dung và tương tác có hại nhưng việc chặn theo độ tuổi nên là trách nhiệm của các nhà sản xuất smartphone. Công ty đã tăng cài đặt mặc định về quyền riêng tư cho người dùng Instagram dưới 18 tuổi vào tháng 9 và cho biết những người dưới 16 tuổi cần có sự chấp thuận của cha mẹ để nới lỏng cài đặt.
Alphabet, chủ sở hữu YouTube - một trong những nền tảng phổ biến nhất với thanh thiếu niên, từ chối bình luận nhưng cho biết trong một bài đăng trên blog rằng nền tảng này có các tính năng giúp cha mẹ giám sát việc sử dụng của con cái họ.
“Tìm ra cách vượt qua lệnh cấm”
Các chuyên gia nói ở những nơi khác, không có nỗ lực nào nhằm thực thi các hạn chế về độ tuổi thành công, một phần là do quyền truy cập vào các mạng riêng ảo (VPN) giúp che giấu vị trí và thông tin cá nhân người dùng.
Một báo cáo của cựu thẩm phán Robert French, được bang Nam Úc ủy quyền để hỗ trợ kế hoạch riêng của bang này về lệnh cấm phương tiện truyền thông xã hội dành cho thanh thiếu niên, lưu ý rằng "trẻ em hiểu biết chắc chắn sẽ tìm ra cách vượt qua lệnh cấm bằng VPN".
Một phiên tòa xác minh độ tuổi năm 2022 tại Pháp, nơi muốn hạn chế phương tiện truyền thông xã hội ở mức 15 tuổi trở xuống, đã phát hiện ra rằng gần một nửa số thanh thiếu niên ở nước này có thể sử dụng VPN. Olivier Blazy, nhà khoa học máy tính tại trường Ecole Polytechnique (Paris, thủ đô Pháp) làm việc trong dự án này, tiết lộ thông tin đó.
Antonio Cesarano, Giám đốc sản phẩm của Proton VPN, cho biết số lượng khách hàng thường tăng đột biến khi các hạn chế được đưa ra. Proton VPN là dịch vụ VPN được phát triển bởi Proton AG, công ty cũng đứng sau dịch vụ email bảo mật Proton Mail.
Vào năm 2021, ngay sau khi YouTube bắt đầu yêu cầu người dùng cung cấp thông tin nhận dạng để xem nội dung bị hạn chế độ tuổi, một nhà phát triển sử dụng bí danh ZerodyOne đã đăng phần mềm trên trang web nguồn mở Github giúp người dùng vượt qua các hạn chế.
Theo dữ liệu được ZerodyOne chia sẻ, phần mềm này đã được tải xuống khoảng 2,5 triệu lần.
Enie Lam (16 tuổi, học sinh trung học ở thành phố Sydney, Úc) tiết lộ cô sử dụng VPN để vượt qua các hạn chế về Wi-Fi trong trường nhằm phục vụ cho các hoạt động nghiên cứu do giáo viên giao, như đọc các bài báo trực tuyến.
"Tôi hiểu rằng sử dụng nhiều phương tiện truyền thông xã hội không phải là điều tốt và đang cố gắng khắc phục, nhưng lệnh cấm sẽ không hiệu quả", Enie Lam nhấn mạnh.
