Não chim tiến hóa to lên để tránh bị bắn chết

Chẳng hạn, có một công trình nghiên cứu khoa học chứng tỏ rằng cá vược ở vùng nước gần bờ các đảo của Phần Lan vẫn sinh trưởng nhưng lại thu nhỏ thân hình lại do nhiều năm ngư dân chỉ đánh bắt những con cá lớn.

Ngay cả thú ăn thịt cũng là nguồn kích thích tiến hóa. Một công trình nghiên cứu khác cho thấy rằng những con vịt thông thường tập hợp thành đàn có hiệu quả hơn để bảo vệ đàn con khỏi những con cáo sống lân cận, kết quả là chúng đẻ ra nhiều con hơn, thế hệ sau có đầu lớn hơn, thành thử não cũng to hơn; còn những loài vịt đầu nhỏ hơn thì con của chúng chết nhiều hơn vì răng thú dữ.

Nhà sinh học tiến hóa Anders Pape Møller ở Đại học Nam Paris quyết định nghiên cứu xem kích thước não của chim có liên quan gì với nguy cơ chúng trở thành mồi của thợ săn hay không. Ông đã cùng với đồng nghiệp, nhà điểu học Đan Mạch Johannes Erritzøe sử dụng các dữ liệu về 3.781 con chim thuộc 197 loài được làm tiêu bản trong thời kỳ từ 1965 đến 2015. Theo luật Đan Mạch, trước khi làm tiêu bản, người thợ phải ghi ngày tháng và nguyên nhân chim chết. Johannes Erritzøe đã tiến hành phẫu thuật từng con chim một, xác định trọng lượng cơ thể và trọng lượng não chim, tuổi và trạng thái khi chết.

Hai nhà khoa học đã xác định được rằng thợ săn đã bắn chết 299 con chim hay 7,9% tổng số chim trên. Những con chim có não nhỏ hơn so với cơ thể và những con chim to hơn (có thể do màu lông sặc sỡ hơn) bị bắn chết nhiều hơn đáng kể. Nhưng những con chim có não to hơn so với khối lượng cơ thể thì nguy cơ bị trúng đạn thợ săn giảm gần 30 lần. Theo các nhà khoa học, điều này không tùy thuộc vào trạng thái sức khỏe, tuổi, trọng lượng cơ thể, loài và chim cái hay chim đực.

Các nhà khoa học đã đi đến kết luận rằng thợ săn góp phần loại khỏi quần thể những con chim não nhỏ. Đương nhiên, thợ săn làm việc đó một cách ngẫu nhiên. Chắc chắn là những con chim não nhỏ ít thận trọng hơn những con chim “to đầu” cùng loài và nhận thức kém trước nguy cơ do người cầm súng săn tạo ra.

Nhà sinh học tiến hóa Anders Pape Møller không thể đưa ra đánh giá liệu cùng với thời gian thì hiệu ứng đó diễn ra như thế nào vì trong 50 năm gần đây, luật săn bắn ở Đan Mạch đã thay đổi, nhiều vùng lãnh thổ hoàn toàn bị cấm săn bắn. Nhưng nhà khoa học có kế hoạch khắc phục trở ngại đó. Từ năm 2011, các nước Tây Âu đồng loạt cấm săn bắn chim dẽ và chim mỏ nhát. Nếu so sánh các mẫu tiêu bản trước khi cấm săn bắn với những con chim hiện tại thì có thể thấy liệu luật cấm đó có làm tăng số lượng chim có kích thước não nhỏ hay không.

Các nhà khoa học đã công bố công trình nghiên cứu của họ trên tạp chí khoa học Biology Letters.

Vũ Trung Hương