Ngành chip Trung Quốc có kế hoạch ứng phó với Mỹ dưới thời ông Trump thế nào?

Trong số các chiến lược đang được Trung Quốc xem xét có việc theo đuổi mối quan hệ chặt chẽ hơn với các quốc gia và công ty có thể bị ảnh hưởng bởi các chính sách tương lai của ông Trump và tăng gấp đôi khả năng tự cung tự cấp, theo đánh giá từ hơn 30 bài viết và ghi chú nghiên cứu do các công ty, hiệp hội và nhà phân tích chip Trung Quốc công bố tuần này sau khi ông Trump đắc cử.

Ông Trump đặc biệt nhắm vào tập đoàn viễn thông lớn Huawei và ZTE cũng như nhà sản xuất chip theo hợp đồng số 1 Trung Quốc là SMIC trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình. Chính quyền Trump đưa 3 công ty Trung Quốc này vào danh sách đen thương mại để hạn chế quyền tiếp cận của họ vào phần cứng và phần mềm quan trọng ở Mỹ. Ngược lại, chính quyền Biden đã dựa vào các biện pháp kiểm soát xuất khẩu rộng rãi, nhằm cắt đứt toàn bộ Trung Quốc khỏi quyền tiếp cận các loại chip AI tiên tiến nhất do các công ty Mỹ sản xuất.

Zhu Jing, Phó tổng thư ký Hiệp hội Công nghiệp Bán dẫn Bắc Kinh, đã thúc giục các công ty chip Trung Quốc tăng cường hoạt động kinh doanh ở nước ngoài và mở rộng sang nhiều quốc gia hơn. Ông nói về cơ hội tiếp tục mua một số loại chip nhập khẩu nếu sự phối hợp toàn cầu giữa Mỹ, Nhật Bản và châu Âu để thực thi các lệnh trừng phạt với Trung Quốc suy yếu dưới thời ông Trump.

Ông Trump đã khởi xướng một cuộc chiến thương mại Trung-Mỹ trong nhiệm kỳ Tổng thống Mỹ 2017-2021 của mình bằng cách cấm xuất khẩu công nghệ cao sang Trung Quốc, viện dẫn các hành vi thương mại không công bằng và an ninh quốc gia. Tuy nhiên, cách tiếp cận thẳng thừng của Trump cùng với việc áp đặt các mức thuế đột ngột và trên diện rộng có thể khiến các đồng minh của Mỹ lo lắng và làm suy yếu mọi nỗ lực phối hợp, theo các giám đốc công nghệ Trung Quốc.

Các công ty cũng nên tăng cường thu hút nhân tài ở nước ngoài nếu chính quyền Trump lặp lại lập trường của nhiệm kỳ đầu tiên và thực hiện các chính sách gây khó khăn cho sinh viên cùng chuyên gia Trung Quốc làm việc tại Mỹ, Zhu Jing cho biết trong bài viết trên WeChat.

"Sau khi Trump nhậm chức, có thể sẽ có một số lợi ích cho sự phát triển của ngành công nghiệp bán dẫn Trung Quốc về mặt nhân tài chuyên môn, các công ty đa quốc gia và hợp tác nước ngoài. Tôi khuyến nghị chúng ta nên thích ứng với tình hình mới và thay đổi kịp thời", ông đề cập thêm.

Nhiều bài viết cũng dự đoán rằng ngành này sẽ phải đối mặt với sự gia tăng kiểm soát xuất khẩu và thuế quan tiềm năng dưới thời ông Trump, rằng việc tập trung vào tự cung tự cấp là cách để tiến lên.

"Nhiệm kỳ đầu tiên của Trump đã khiến chúng tôi nhận ra tầm quan trọng về chất bán dẫn và sự cần thiết nội địa hóa, mở đường cho ngành công nghiệp bán dẫn Trung Quốc trở nên tự chủ", Jinan Lujing Semiconductor Co, hãng sản xuất chip bảo mật và thiết bị năng lượng, viết trên tài khoản WeChat của mình.

Ngành công nghiệp bán dẫn Trung Quốc đã chuẩn bị sẵn tinh thần rằng mối quan hệ với Mỹ sẽ vẫn khó khăn dù ông Trump hay bà Kamala Harris thắng cử. Song, một số người cho rằng nếu bà Harris thắng cử, ngàng bán dẫn Trung Quốc sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức về lâu dài hơn.

Trung Quốc đã tăng cường mua thiết bị bán dẫn từ nước ngoài. Trong 9 tháng đầu năm nay, lượng thiết bị bán dẫn nhập khẩu vào Trung Quốc đã tăng 1/3 lên 24,12 tỉ USD so với cùng kỳ năm ngoái, theo dữ liệu từ hải quan nước này.

Trong số đó, 7,9 tỉ USD đã được chi cho các máy in quang khắc, cần thiết để sản xuất các loại chip tiên tiến, tăng 35,44% so với cùng kỳ năm ngoái.

Hầu hết máy quang khắc này đều đến từ Hà Lan, trị giá 7 tỉ USD. Công ty ASML (Hà Lan) đã ngừng vận chuyển các máy quang khắc cực tím sâu (DUV) tiên tiến nhất của mình đến Trung Quốc trong năm nay và cả các mẫu DUV cũ hơn cho một số nhà máy nhất định, theo các quy tắc do chính quyền Biden đưa ra năm ngoái. ASML đã không thể vận chuyển các máy in thạch bản cực tím (EUV) của mình đến Trung Quốc kể từ năm 2019 theo lệnh cấm từ Mỹ.

Hai nguồn tin trong ngành nói với hãng tin Reuters rằng các công ty Trung Quốc đã tối đa hóa các đơn đặt hàng thiết bị bán dẫn để bảo vệ mình khỏi mọi tác động của cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ. Các nguồn tin yêu cầu không nêu tên do tính nhạy cảm của vấn đề.

"Các công ty công nghệ Trung Quốc, vốn bị ảnh hưởng bởi thuế quan trong thời chính quyền Trump đầu tiên, đã dần mở rộng năng lực sản xuất của mình để giảm thiểu rủi ro trong tương lai. Lần này, họ đã chuẩn bị kỹ hơn, cảm thấy sẵn sàng hơn so với cuộc chiến thương mại năm 2018 và cuộc bầu cử năm 2020", Nori Chiou, Giám đốc đầu tư tại hãng White Oak Capital Partners (Singapore), nhận định.

Năm 2016, Trung Quốc có 4 dự án mua sắm của chính phủ trị giá hơn 10 triệu nhân dân tệ (1,4 triệu USD), thay thế phần cứng và phần mềm nước ngoài bằng các giải pháp trong nước, theo đánh giá của Reuters về các cuộc đấu thầu. Năm nay, Trung Quốc có 169 dự án như vậy, gồm cả 75 dự án liên quan đến hơn 50 triệu nhân dân tệ trong quỹ nhà nước.

Ngay cả khi ông Trump tăng cường kiểm soát xuất khẩu, các nhà sản xuất Trung Quốc hiện ít phụ thuộc hơn vào công nghệ nước ngoài và chuẩn bị tốt hơn để đối phó với hậu quả của sự thay đổi trong môi trường thương mại.

"Chúng ta đã làm chậm tiến độ của Trung Quốc trong lĩnh vực chất bán dẫn, nhưng các lĩnh vực khác như robot thì vẫn nằm ngoài tầm với. Trung Quốc có thể tự cung cấp mọi thứ họ cần trong nước", Robert D. Atkinson, Chủ tịch Quỹ Đổi mới và Công nghệ Thông tin (có trụ sở tại Washington D.C, thủ đô Mỹ), nhận xét.

Tầm quan trọng của việc kiểm soát xuất khẩu như một dấu hiệu của sự cứng rắn với Trung Quốc đã được thể hiện rõ trong bài phát biểu của bà Harris tại Câu lạc bộ Kinh tế Pittsburgh hồi tháng 8. Tại đó, Phó tổng thống Mỹ cáo buộc ông Trump vận chuyển "chip bán dẫn tiên tiến đến Trung Quốc giúp họ nâng cấp quân đội".

Phát biểu này ám chỉ đến việc chính quyền Biden mạnh tay hạn chế Trung Quốc tiếp cận các chip AI tiên tiến từ hãng dẫn đầu thị trường Nvidia (Mỹ).

Điều đó khiến các công ty Trung Quốc đầu tư mạnh vào AI. Tính đến tháng 7, Trung Quốc chiếm 36% trong số 1.328 mô hình ngôn ngữ lớn trên toàn cầu, đứng sau nước dẫn đầu là Mỹ với 44%, theo dữ liệu từ Học viện Công nghệ Thông tin và Truyền thông Trung Quốc.

Việc Biden mở rộng các hạn chế công nghệ đã dập tắt hy vọng của Trung Quốc rằng ông sẽ ít cứng rắn hơn so với người tiền nhiệm. Vì vậy lần này, một số hãng công nghệ Trung Quốc đã quyết định không đưa ra dự đoán về tương lai nữa.

"Chúng tôi đang hoạt động theo trạng thái bình thường mới. Chúng tôi không biết điều gì sẽ xảy ra tiếp theo, vì vậy chúng tôi chỉ tiếp tục tiến lên, nhanh nhất có thể", giám đốc điều hành tại một hãng công nghệ lớn Trung Quốc cho biết.