Nhà báo Lại Văn Long và nỗi ám ảnh “vụ án vườn điều”

Nhà văn, nhà báo Lại Văn Long sinh năm 1964 tại TP.Đà Lạt, quê cha là Thừa Thiên-Huế, quê mẹ Bình Định. Anh tốt nghiệp Khoa Triết, Trường đại học Tổng hợp TP.HCM năm 1988, công tác tại báo Công an TP.HCM từ đầu năm 1992 đến nay.

Trong hoạt động báo chí và văn chương, Lại Văn Long đã có hàng loạt tác phẩm nhiều giải thưởng lớn. Năm 1990-1991 tác phẩm Kẻ sát nhân lương thiện của anh được trao giải nhất cuộc thi truyện ngắn của báo Văn nghệ. Năm 2018 anh nhận giải Cây bút vàng của Bộ Công an cho tiểu thuyết Mật danh D9, cùng với đó là hơn 20 giải về báo chí cấp thành phố và quốc gia. Năm 2023, bộ tiểu thuyết hình sự Hồ sơ lửa của anh giành giải thưởng Sáng tạo TP.HCM và lập kỷ lục Việt Nam về bộ tiểu thuyết hình sự nhiều tập nhất.

Ở lĩnh v­ực văn chương, Lại Văn Long đã gây ấn tượng với bạn đọc qua các tác phẩm như Đứa con thời hậu chiến, Thạch đế, Thủy cơ, Đường lên trời xa lắm, Gia tộc tướng cướp, Người khổng lồ đội mồ kể chuyện, Lật lại án tử hình… Một số truyện ngắn của Lại Văn Long được dịch ra các ngôn ngữ: Anh, Trung Quốc, Pháp, Nhật Bản in ở nước ngoài, được giảng dạy trong nhiều trường đại học trong, ngoài nước.

Khoảng năm 1999, với vai trò là phóng viên báo Công an TP.HCM, Lại Văn Long cùng nhà báo Thiên Hà đã có chuyến công tác đến Bình Thuận để tìm hiểu về một vụ án giết người gây chấn động dư luận thời bấy giờ gọi là “Kỳ án vườn điều”. Từ các thông tin và kết luận của cơ quan điều tra, nhà báo Lại Văn Long đã có loạt bài viết đăng trên báo Công an TP.HCM nhằm tuyên truyền về ý thức chấp hành pháp luật cho người dân. Vụ án đã khép lại, hung thủ và những người có liên quan đã bị pháp luật trừng trị bằng các án từ 3 năm tù đến chung thân…

Nhiều năm trôi qua, một ngày nọ ngồi ở cơ quan đọc báo, nhà báo Lại Văn Long đã bàng hoàng khi nhiều tờ báo đã có những bài viết chỉ ra những sai sót trong quá trình điều tra, xử lý, tuyên án dẫn đến oan sai bị cáo trong vụ “vụ án vườn điều” năm xưa. Nhớ lại những gì mình đã “phóng bút” trước đây, nhà báo Lại Văn Long cảm thấy lương tâm mình bị cắn rứt dù những thông tin anh viết đều theo kết luận của cơ quan điều tra.

“Ở Việt Nam cũng như ở hầu hết các quốc gia, các nhà báo khi tường thuật vụ án đều phải dựa theo thông tin cung cấp từ nhà chức trách (trừ những trường hợp đặc biệt, các phóng viên tự điều tra, thu thập chứng cứ...). Thời điểm đó, tôi được cấp trên giao phụ trách bộ phận phóng viên, cộng tác viên khu vực miền Trung - Tây Nguyên nên đề xuất ban biên tập cử hai phóng viên ra Bình Thuận, lấy thông tin, kết luận mới nhất về "Kỳ án vườn điều" và việc minh oan, xin lỗi, bồi thường cho các bị cáo chịu oan sai để đăng trên báo Công an TP.HCM. Nỗi oan khiên của 9 con người ấy dù có vơi đi nhưng vẫn cứ ám ảnh tôi...”, nhà báo lại Văn Long tâm sự.

Nhân kỷ niệm 99 năm Ngày báo chí cách mạng Việt Nam (21.6), nhà báo Lại Văn Long đã có buổi chia sẻ với phóng viên Một Thế Giới về quá trình tiếp cận tác nghiệp “kỳ án vườn điều” và những trăn trở của anh về vụ án oan sai này.